Poemat o dialogu „Czarnych madonn” z Częstochowy i Montserrat

Z okazji 70. rocznicy II wojny światowej opublikowana została drukiem „Rozmowa Czarnych Madonn, polskiej i katalońskiej”.

Prezentacja poematu – który powstał we wrześniu 1939 r. – będzie jednym z punktów programu uroczystości upamiętniającej rocznicę wybuchu wojny światowej i zakończenia wojny domowej w Hiszpanii, organizowanej 6 września w słynnym sanktuarium katalońskim w Montserrat. Wydawcą poematu jest Polski Konsulat Generalny w Barcelonie oraz Fundacja Carlesa Pi i Sunyera, autora tekstu.

„Rozmowa Czarnych Madonn, polskiej i katalońskiej”, została napisana w Londynie – w momencie tragicznym dla obu narodów – przez katalońskiego poetę i polityka, Carlesa Pi i Sunyera. Poemat ma formę dialogu miedzy Matką Boską z Montserrat i Częstochowską, składa się z 4 części i około 350 wolnych wierszy. Utwór ten dla zmuszonego do emigracji byłego burmistrza Barcelony i ministra kultury katalońskiego rządu autonomicznego – jak zaznacza we wstępie Marek Pernal, konsul generalny RP w tym mieście: „był świadectwem i wezwaniem, aktem zaufania w Bożą opatrzność i wyrazem wiary w odwrócenie tragicznego losu, jaki stał się udziałem Polski i Katalonii”.

Chyba w żadnym innym utworze literatury katalońskiej nie zdołano tak dobrze uchwycić tragedii doświadczenia europejskiego, naznaczonego szczególnie mocno przez 1939 rok – zaznacza Olga Glondys z Centrum Studiów nad epoką frankizmu i demokracji.

Carles Pi i Sunyer porównuje inwazję nazistów na Polskę i frankistowską na Katalonię, wskazując na utratę wolności, przemoc i masową emigrację, jako konsekwencję działania totalitaryzmów na obu ziemiach. Madonny prowadzą swą rozmowę ponad spalonymi ziemiami, ponad zniszczeniem spowodowanym wojną, śmiercią i dramatem wygnania: przeżyciem tego samego horroru. Jednocześnie obrona wiary katolickiej ukazuje się jako działanie mające na celu obronę własnej tożsamości: własnej i europejskiej. Patronki Katalonii i Polski są przedstawiane jako strażniczki Europy. „My dwie na straży – czytamy – jako warty czujne na krańcach ziemi przez wieki stworzonej: ja na Zachodzie, Ty gdzie zorze wstają”.

Autor poematu jest przekonany o wspólnym, wręcz mesjanistycznym powołaniu obu narodów w dążeniu do zachowania tożsamości etycznej i religijnej Europy. Utwór wieńczy nadzieja, że wierność chrześcijańskiemu ideałowi, jaka cechuje Katalończyków i Polaków zaowocuje odrodzoną ojczyzną, pokojem i powrotem wygnanych uchodźców do domu.

Utwór Pi i Sunyera nie był dotychczas tłumaczony na polski. Konsulat Generalny RP w Barcelonie wraz z Fundacją upamiętniającą dzieło nieżyjącego już Autora tekstu, wydał edycję poematu w polsko-katalońskiej wersji językowej, w przekładzie Jerzego Sławomirskiego. Publikacja został opatrzona wstępem opata Montserrat, przeora Jasnej Góry, prezesa Fundacji Pi i Sunyer oraz Konsula Generalnego RP w Barcelonie. Tekstowi towarzyszy, także w dwóch wersjach językowych, esej Olgi Glondys „«Rozmowa Czarnych Madonn, polskiej i katalońskiej» – kataloński poemat dla zjednoczonej Europy”.

Uroczystości przewidziane na 6 września br. w Montserrat organizuje Konsulat Generalny RP w Barcelonie, we współpracy z katalońską Fundacją Pi i Sunyer, opactwem oo. benedyktynów na Montserrat, klasztorem na Jasnej Górze i telewizją katalońską TV3.

Religijny wymiar wydarzenia podkreśli Msza św. odprawiona w intencji ofiar obu konfliktów wojennych. Koncelebrować ją będą: ordynariusz diecezji Sant Feliu de Llobregat bp Augustín Cortés Soriano, opat klasztoru benedyktyńskiego Montserrat o. Josep Maria Soler i przeor Jasnej Góry o. Roman Majewski.

Uroczystość, na którą opactwo zaprosiło czołowych przedstawicieli władz Katalonii, bliskich Polsce reprezentantów katalońskich środowisk kulturalnych, naukowych i medialnych oraz członków tutejszego środowiska polskiego, będzie transmitowana na żywo przez największy kanał telewizji katalońskiej TV3. Przekaz obejmie zarówno Mszę św., jak i bezpośrednio następującą po niej część oficjalną spotkania, współorganizowaną przez Konsulat Generalny RP, z udziałem zaproszonych gości i występem sławnego chóru chłopięcego „L’Escolania”, działającego przy klasztorze w Montserrat. Podczas uroczystości odczytane zostaną, po polsku i katalońsku, fragmenty poematu „Rozmowa Czarnych Madonn, polskiej i katalońskiej”.

Klasztor benedyktynów w masywie górskim Montserrat w Katalonii to najświętsze miejsce Katalończyków. Znajduje się tam sanktuarium Czarnej Madonny z Montserrat. Według legendy wizerunek Marii został wyrzeźbiony przez samego św. Łukasza Ewangelistę.

Pierwsze wzmianki o figurce Matki Bożej z Montserrat pochodzą z 888 r., kiedy wybudowano tutaj skromną kaplicę maryjną. W 1025 r. powstał klasztor benedyktynów, którzy podjęli się opieki nad sanktuarium oraz pielgrzymami, tłumnie odwiedzającymi Montserrat, aby oddać cześć Czarnej Madonnie, powszechnie nazywanej La Morenita.

Przed tutejszym obrazem modliło się wielu świętych m.in. Rajmund z Peniafort, Wincenty Ferrer, Ludwik Gonzaga, Antoni Maria Claret i Ignacy Loyola, który jeszcze jako rycerz spędził całą noc na modlitwie w sanktuarium. O górze Montserrat pisali tacy poeci jak Goethe i Schiller. Miejsce stało się też słynne dzięki Wagnerowi. Góra jest tłem dla dwóch jego oper – „Parsifal” i „Lohengrin”.

W 1881 r. papież Leon XIII ogłosił Matkę Bożą z Montserrat patronką diecezji katalońskich, zaś klasztorny kościół, w którym znajduje się figura Czarnej Madonny, otrzymał tytuł bazyliki mniejszej.