Pogrzeb pierwszego arcybiskupa koszyckiego

W katedrze św. Elżbiety w Koszycach pochowano dzisiaj abp. Alojza Tkáča – pierwszego arcybiskupa – metropolitę tamtejszej archidiecezji. Zmarł on przed tygodniem, 23 maja w wieku 89 lat.

W uroczystościach wzięli udział między innymi emerytowany metropolita krakowski, kard. Stanisław Dziwisz i emerytowany metropolita praski, kard. Dominik Duka OP. Przewodniczył im obecny arcybiskup koszycki i przewodniczący słowackiego episkopatu, abp Bernard Bober. Obecny był także przewodniczący Czeskiej Konferencji Biskupiej, abp. Jan Graubner, arcybiskup metropolita bratysławski, Stanislav Zvolenský oraz arcybiskup Csaba Ternyák z Eger na Węgrzech.

Alojz Tkáč urodził się 2 marca 1934 r. w Ohradzanach w powiecie Humenné, na wschodzie Słowacji. Jego ojciec był burmistrzem. Po maturze w 1953 r. podjął na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Komenskiego w Bratysławie, a po dwóch latach kontynuował studia na Wydziale Teologicznym św. Cyryla i Metodego w Bratysławie. Święcenia kapłańskie przyjął z rąk biskupa Ambróza Lazíka 25 czerwca 1961 roku.

Mówiąc o swoich święceniach kapłańskich w 1961 r. przypomniał, że na prymicje potrzebna była zgoda urzędu ds. wyznań, instruował każdego prymicjanta, co ma robić, a czego nie. „Nie mogliśmy mieć procesji z domu rodziców do kościoła, Msza prymicyjna nie mogła odbywać się poza kościołem, bez względu na to, jak mały był kościół. Nie wolno było instalować nagłośnienia. Uroczystość prymicyjna nie mogła odbywać się w budynku publicznym, w domu kultury ani w żadnym innym miejscu. Nawet jeśli w tamtych czasach istniały już domy kultury, było to wyraźnie zabronione” – wspominał.

Po pół roku pracy duszpasterskiej musiał odbyć dwuletnią służbę wojskową, w ramach tzw. Pomocniczych Batalionów Technicznych (PTP) w Czechach, służących represjonowaniu osób niewygodnych dla ówczesnych władz komunistycznych. Po jej odbyciu, w latach 1964-1975 pracował jako archiwista w Kurii Biskupiej w Koszycach.

W 1974 r. wygłosił publiczne przemówienie krytykujące prześladowanie Kościoła przez ówczesne władze państwowe. Był cytowany przez wiele zagranicznych mediów, co nie uszło uwadze komnistycznej Państwowej Służby Bezpieczeństwa (StB). W 1975 r. został pozbawiony zezwolenia państwowego na wykonywanie posługi kapłańskiej i do 1983 r. pracował jako motorniczy tramwaju i pracownik Lasów Państwowych w Koszycach.

W latach 1983-1990 był administratorem parafii Červenica. 14 lutego 1990 r. został mianowany biskupem istniejącej od 1804 roku diecezji, a sakrę przyjął z rąk kard. Jozefa Tomki 17 marca 1990 r. w Koszycach. 31 marca 1995 r. został mianowany pierwszym arcybiskupem metropolitą Koszyc, wyniesionych tego samego dnia do rangi archidiecezji. Papież Jan Paweł II wręczył mu paliusz 2 lipca 1995 r. podczas wizyty w Koszycach i kanonizacji trzech męczenników koszyckich. W ciągu tych lat arcybiskup Tkáč wyświęcił ponad 350 kapłanów, pracował nad odrodzeniem życia kościelnego po latach dyktatury komunistycznej.

10 lipca 2010 r. abp. Alojz Tkáč przeszedł na emeryturę, aktywnie wspierając archidiecezję i swojego następcę, Bernarda Bobera. W listopadzie 2015 r., jako emerytowany arcybiskup metropolita, towarzyszył słowackim biskupom podczas wizyty „Ad limina apostolorum” w Rzymie. W ostatnich latach, naznaczonych między innymi pandemią Covid 19 emeryt pojawiał się publicznie tylko sporadycznie ze względu na zły stan zdrowia, a ostatnie dni spędził w swojej rezydencji w kurii arcybiskupiej, gdzie mieszkał aż do śmierci.

Abp Alojz Tkáč został pochowany w krypie katedry koszyckiej, w pobliżu grobu kard. Jozefa Tomki.