Pojednanie polsko-ukraińskie już się dokonuje

O licznych codziennych przejawach zbliżenia i pojednania polsko-ukraińskiego w różnych dziedzinach życia codziennego wiele mówiono 4 października w Warszawie na międzynarodowej konferencji „Pojednanie w Europie Środkowo-Wschodniej. Nowe wyzwania”.

Było to 16. spotkanie tego rodzaju, zorganizowane w ramach projektu „Pojednanie w Europie – zadanie Kościołów na Ukrainie, Białorusi, w Polsce i w Niemczech” przez Polską Radę Ekumeniczną (PRE) i Radę Kościoła Ewangelickiego w Niemczech (EKD).

Ostatni dzień konferencji poświęcony był przedstawieniu dobrych praktyk pojednania Polaków i Ukraińców. Najpierw Karolina Prus-Nałęcz opowiedziała o działalności Centrum Inicjatyw Międzykulturowych z Polski, które m.in. zorganizowało 5 pikników naukowych w 5 miastach ukraińskich, m.in. we Lwowie i Tarnopolu, a ostatni z nich odbędzie się 5 bm. w Charkowie. Prelegentka podkreśliła, że całe to przedsięwzięcie udało się przeprowadzić z budżetem jedynie 40 tys. zł dzięki wielkiemu wysiłkowi i zaangażowaniu licznych wolontariuszy z obu krajów, głównie z Ukrainy. Pikniki stanowią część projektu „Przemiany w Regionie”, wspieranego materialnie przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności.

W dyskusji, jaka się potem wywiązała, zwracano uwagę m.in. na potrzebę włączenia do tych działań Kościołów w obu krajach, a także rozszerzenia akcji na Białoruś.

Podobne cele zbliżenia do siebie dwóch sąsiadujących ze sobą narodów stawia przed sobą Fundacja Kultur Duchowej Pogranicza, której działalność i dokonania przedstawił jej twórca i prezes, kapłan greckokatolicki z Lublina ks. dr Stefan Batruch. Dzieło to istnieje ponad 10 lat i w tym czasie udało się przeprowadzić wiele cennych i ważnych akcji, i to dosłownie na samej granicy między Polską a Ukrainą.

Najważniejszym zadaniem w tym zakresie są organizowane regularnie co roku Europejskie Dni Dobrosąsiedztwa w dwóch miejscowościach po obu stronach granicy. W tym roku były to m.in. Korczmin, Adamczuki, Dołhobyczów i Małhowice w Polsce oraz Staiwka, Zbereże, Uhrynów i Niżankowice na Ukrainie. Na kilka dni granica jakby przestaje istnieć, ludzie swobodnie przemieszczają się w obie strony, a na samej granicy, jeśli przebiega ona na lądzie, ustawiona jest scena, na której występują zespoły muzyczne z obu krajów. A jeśli granicą jest rzeka – Bug, na kilka dni wojsko buduje most pontonowy, którym również przemieszczają się tysiące ludzi. Dniom towarzyszą też debaty, spotkania modlitewne, różne działania artystyczne, rajdy, warsztaty i inne imprezy z udziałem obywateli obu państw.

Ks. Batruch zwrócił uwagę, że inicjatywa ta ma na celu zarówno ożywienie kontaktów i wymiany między sąsiadami po obu stronach granicy, jak i większe jej otwarcie, co ma szczególne znaczenie w sytuacji, gdy jest to jednocześnie wschodnia granica Unii Europejskiej. Mówca zauważył, że wzdłuż nieco krótszej granicy polsko-niemieckiej jest ponad 40 różnych przejść: pieszych, samochodowych i innych, podczas gdy między Polską a Ukrainą, i to na dłuższym odcinku, jest ich tylko 12. Ale właśnie dzięki Dniom Dobrosąsiedztwa powstaje obecnie nowe przejście w Dołhobyczowie-Uhrynowie i planuje się w przyszłości podobną inwestycję w Małhowicach-Niżankowicach.

Dni sprzyjają zresztą nie tylko kontaktom między zwykłymi ludźmi, ale ożywiają także współpracę służb nadgranicznych obu krajów, które jeszcze 10 lat temu nie utrzymywały ze sobą w praktyce żadnych kontaktów, poza oficjalnymi, obecnie zaś blisko ze sobą współdziałają, przynajmniej w czasie tych Dni – podkreślił kapłan greckokatolicki. Zaznaczył ponadto, że działanie to, dzięki zainteresowaniu okazywanemu mu przez media, jest już znane w całym kraju, o czym świadczy obecność na imprezach towarzyszących całemu przedsięwzięciu mieszkańców innych regionów Polski, a nawet z innych krajów.

O uprzedzeniach i nieufności w stosunku do drugiego narodu, a właściwie o ich braku, mówiły Polka Agata Szwarc, mieszkająca od ponad roku w Charkowie i Ukrainka Lidia Soszyńska, która od 13 lat mieszka w Sokołowie Podlaskim. Obie mają mężów z krajów ich nowego pobytu i obie zetknęły się z obcą dla siebie rzeczywistością już wcześniej. Główne trudności, na jakie napotykały na początku w nowych warunkach, wiązały się z odmiennymi językami i z nowymi zwyczajami, częściowo też z przepisami. W zasadzie jednak i Polka, i Ukrainka wyrażały się pozytywnie o swej obecnej sytuacji rodzinnej, zapewniały, że nie napotykały i nie napotykają obecnie na żadne uprzedzenia ani tym bardziej wrogość wobec siebie.

L. Soszyńska przyznała, że przed laty, gdy jej syn chodził do przedszkola, matka jednego z jego kolegów nie chciała utrzymywać z nią żadnych kontaktów, gdyż bała się, że Ukrainka jest… złodziejką. „Ale bardzo szybko wszystko sobie wyjaśniłyśmy i dziś jest ona moją najbliższą przyjaciółką” – zapewniła matka 11-letniego obecnie Marcina. Dodała z uśmiechem, że ją z kolei, gdy wyjeżdżała do Polski, ostrzegano, że Polacy to lenie, co również – jak podkreśliła – nie odpowiada prawdzie.

Zamykając konferencję dyrektor PRE ks. dr Ireneusz Lukas wyraził nadzieję, że może ona sprzyjać, choćby w małym stopniu, pojednaniu polsko-ukraińskiemu, zaznaczając przy tym, że jest to wkład przede wszystkim ludzi wierzących. Podziękował również wszystkim, którzy w takiej czy innej formie przyczynili się do powodzenia tego przedsięwzięcia, w tym głównym organizatorom – Polskiej Radzie Ekumenicznej i Kościołowi Ewangelickiemu Niemiec, który od lat wspiera finansowo ten projekt, a także otwartemu w tym roku Centrum Kultury Prawosławnej, które użyczyło siedziby na to spotkanie. Na zakończenie duchowni czterech wyznań udzielili wszystkich błogosławieństwa.