Polscy ewangelicy w 500. rocznicę urodzin Kalwina

Pięścetną rocznicę urodzin Jana Kalwina uczcili polscy ewangelicy konferencją naukową „Kalwinizm i korzenie współczesnej Europy”.

Sesja z udziałem wybitnych znawców Kalwina i kalwinizmu z kraju i zagranicy odbywa się dziś w Warszawie. W ramach obchodów jubileuszowych, dziś wieczorem w stołecznej świątyni ewangelików reformowanych odbędzie się krótka liturgia oraz koncert Chóru Kameralnego Kościoła Ewangelicko-Reformowanego.

Wieloletni sekretarz teologiczny Światowego Aliansu Reformowanego prof. Alan Sell z Reformowanego Kościoła Anglii w swoim wystąpieniu podczas konferencji w Warszawie poświęconemu „Wyzwaniom Kalwina wobec Kościoła XXI wieku” podkreślił, że obecnie ważna jest świadomość, iż „chrześcijaństwo jest przede wszystkim drogą, nim stanie się tradycją, czy systemem dla pojedynczych osób lub grup”.

Prof. Sell zachęcał, by odczytywać teksty Kalwina zwracając uwagę na kontekst. Jego zdaniem należy się też wystrzegać skupiania na sprawach, które w chwili obecnej zaprzątają Kościół i na intelektualnych modach, a następnie przeszukiwania pism Kalwina w poszukiwaniu czegokolwiek, co miałby on na dany temat do powiedzenia. – Byłoby to tak jakbyśmy traktowali Kalwina jako klucz do rozwiązywania współczesnych łamigłówek, lub co gorsza anektowali go jako członka tego czy innego stronnictwa – dodaje teolog.

Zdaniem prof. Sella ważnym kalwińskim wyzwaniem dla współczesnego Kościoła jest – jak się wyraził – „spajanie pewnych rzeczy, które zbyt często traktuje się rozłącznie”. Według prelegenta, Kalwin spaja Kościół z Ewangelią, mocno zwraca też uwagę na więź pomiędzy Duchem Świętym a Słowem Bożym. – Nigdy się nie dowiemy, jak wielu ludzi, po cichu odsunęło się od Kościoła, bo nikt im nie pomógł wyjść poza przedkrytyczne lub wręcz dziecinne interpretacje niektórych historii biblijnych, tak aby ich odczytanie Pisma świętego stało się dojrzalsze i nie kolidowało z wiedzą, którą zdobywają na innych polach – mówił prelegent z Wielkiej Brytanii.

Prof. Sell wyraził też przekonanie, że Kalwin nie zrozumiałby tych chrześcijan, którzy twierdzą, że przestrzegają Ewangelii, a równocześnie deklarują wrogość wobec ruchu ekumenicznego.

Zdaniem profesora, istotnym wyzwaniem Kalwina wobec Kościoła XXI wieku jest przypomnienie misji pastora. – Pastor musi dokonywać licznych wyrzeczeń, by służyć duszom, które zostały mu powierzone. Takie ujęcie misji pastora jest jednak sprzeczne z popularną obecnie wizją duszpasterza jako zajętego własną karierą menedżera, kogoś kto wykonuje konkretny zawód i ma jasno wyznaczone obowiązki, którym oddaje się w konkretnych godzinach pracy” – zauważył.

Dzieła Kalwina pełne są świadectw jego podziwu i wrażliwości na człowieka i świat stworzony, które według reformatora są warunkiem postrzegania chwały Bożej – mówił najlepszy polski znawca Kalwina i kalwinizmu prof. Stanisław Piwko z ChAT, kreśląc „ludzkie oblicze” reformatora postrzeganego według stereotypu jako „tyrana i ascetę”. Raczej był mędrcem, mocą woli panującym nad pożądliwościami zmysłów, nieugięty i spokojny – zaznaczył prelegent.

Z kolei prof. Jérôme Cottin z Wydziału Teologii Protestanckiej Uniwersytetu Marca Blocha w Strasburgu, reprezentujący Reformowany Kościół Francji stwierdził, że Kalwin był i pozostaje wciąż we Francji nieznany. – I to nie tylko przez katolików, którzy go odkrywają czy środowiska niechrześcijańskie, które go ignorują, lecz także nieznany przez samych protestantów – uważa prof. Cottin. Ponowne odkrywanie tej postaci nie dokonuje się bez przesady, Kalwin stał się, niemal z dnia na dzień, człowiekiem nowoczesnym i rozważającym niemal na każdy temat. Wielu pozwala sobie na mówienie o Kalwinie jako feminiście, ekumeniście, ekologu – specjaliście w tematach nieznanych jednak w jego epoce – zauważył prof. Cottin. Dawniej interesowano się myślą Kalwina, dziś badane jest także jego życie i działalność. Odkryto przy tej okazji, że Kalwin był nie tylko myślicielem, ale i działaczem, i to nie tylko działaczem w Kościele, lecz także działaczem społecznym.

Zdaniem prelegenta, Jan Kalwin nadal pozostaje przede wszystkim teologiem i pełnym pasji komentatorem Biblii. – Czy wynalazł on humanizm chrześcijański pozwalający na syntezę pomiędzy wiarą a kulturą czy też przeciwnie – pozwolił, by wiara wyzwoliła się ze swych więzów kulturowych, w których pozostawała zamknięta? – to pozostaje pytaniem – mówił prelegent.

Po sesji planowana jest uroczystość uczczenia pamięci Jana Kalwina w kościele przy al. Solidarności 74. W jej ramach odbędzie się krótka liturgia oraz koncert Chóru Kameralnego Kościoła Ewangelicko-Reformowanego oraz Chóru Ewangelicko-Reformowanego „Giesme” z Wilna.

Jan Kalwin urodził się 10 lipca 1509 r. w Noyon w Pikardii, a zmarł 27 maja 1564 r. w Genewie i został pochowany na cmentarzu Plain-Palais. Był jednym z głównych twórców XVI-wiecznej reformacji, który dał początek Kościołowi ewangelicko-reformowanemu. Jego najważniejszym dziełem teologicznym była „Nauka religii chrześcijańskiej”. Odrzucał transsubstancjację – katolickie rozumienie rzeczywistej obecności ciała i krwi Chrystusa w Eucharystii. Głównym przedmiotem kultu miała być treści Biblii. Domy modlitwy pozbawił obrazów i ozdób. Propagował surowość obyczajów. Odrzucał władzę papieską. Usiłował stworzyć z Genewy republikę chrześcijańską.

Kościół Ewangelicko-Reformowany w Polsce należy do Kościołów wywodzących się ze szwajcarskiego nurtu Reformacji XVI w., której głównymi postaciami byli Jan Kalwin i Ulryk Zwingli. Najwybitniejszym i najbardziej znanym w Europie polskim reformatorem, którego dorobek jest do dziś żywy w Kościele, był Jan Łaski.