Powązki Wojskowe – modlitwa przy grobach matek-bohaterek narodowych

W przypadający dziś Dzień Matki Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych zorganizował na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach uroczystości w hołdzie dwóm wyjątkowym kobietom. Modlitwa i kwiaty zostały złożone na grobie ppłk Aleksandry Zagórskiej, obrończyni Lwowa 1918 r. i działaczki niepodległościowej, matki poległego w obronie Lwowa najmłodszego obrońcy miasta Jerzego Bitschana oraz Jadwigi Zarugiewiczowej, działaczki społecznej, matki poległego pod Zadwórzem Konstantego Zarugiewicza, symbolicznej matki Nieznanego Żołnierza.

Uroczystości rozpoczęło odegranie Mazurka Dąbrowskiego. – W tym bardzo ważnym dla każdego dniu, jakim jest Dzień Matki gromadzimy się przy mogiłach dwóch niezwykle ważnych dla historii Rzeczpospolitej kobiet, aby modląc się i składając kwiaty na ich grobach podziękować wszystkim matkom, które na przestrzeni polskiego doświadczenia historycznego tak wychowywały i kształtowały swoje dzieci, aby wpoić im, iż najważniejszą zasadą jest miłość do wspólnoty, jaką jest naród i państwo – powiedział minister Jan Józef Kasprzyk.

Modlitwę odmówił ks. kmdr w st. spocz. Janusz Bąk, kapelan środowisk kombatanckich. Następnie na grobach Jadwigi Zarugiewiczowej oraz ppłk Aleksandry Zagórskiej złożone zostały kwiaty. W uroczystościach uczestniczyli Dama Orderu Orła Białego Zofia Romaszewska, doradca prezydenta RP Andrzeja Dudy; gen. bryg. Tomasz Dominikowski, dowódca Garnizonu Warszawa, rodzina ppłk Aleksandry Zagórskiej oraz przedstawiciele Fundacji Ormian.

***

Ppłk Aleksandra Zagórska urodziła się 22 czerwca 1882 r. w Lublinie. Dzieciństwo spędziła w Sandomierzu, a dorastała w Zamościu oraz Radomiu. Od 1904 r. studiowała chemię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Od 1905 r. była członkinią Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej. W marcu 1908 r. została aresztowana i trafiła na Pawiak. W 1911 r. wstąpiła do Związku Walki Czynnej oraz do Związku Strzeleckiego we Lwowie. Podczas I wojny światowej była organizatorką kobiecej służby wywiadowczej I Brygady Legionów Polskich. Uczestniczyła w wojnie polsko-ukraińskiej. 4 listopada 1918 r. założyła organizację paramilitarną Ochotnicza Legia Kobiet. Aktywna była również w okresie międzywojennym. W 1928 r. organizowała Związek Legionistek Polskich, którego prezesem pozostała aż do wybuchu II wojny światowej. W czasie niemieckiej okupacji brała udział w konspiracji piłsudczykowskiego Konwentu Organizacji Niepodległościowej. Po wojnie zamieszkała w Zakopanem. Zmarła 14 kwietnia 1965 r..

Jadwiga Zarugiewiczowa z domu Karczewska urodziła się w 1878 r. w rodzinie polskich Ormian. Jej najstarszy syn Konstanty zginął w 1920 r. podczas wojny polsko-bolszewickiej w bitwie pod Zadwórzem, nazywanej „Polskimi Termopilami”. Pięć lat później matkę bohaterskiego obrońcy Lwowa poproszono o wskazanie trumny z bezimienną ofiarą walk, która miała zostać złożona w warszawskim Grobie Nieznanego Żołnierza. 29 października 1925 r. w obecności Komisji Ekshumacyjnej Jadwiga Zarugiewiczowa dokonała wyboru trumny z wydobytymi na Cmentarzu Orląt we Lwowie zwłokami Nieznanego Obrońcy Lwowa. Po otwarciu trumny okazało się, że wybór padł na żołnierza bez szarży, z maciejówką (w pozostałych dwóch trumnach znajdowały się zwłoki sierżanta i kaprala). Był to znak, że wybrano ochotnika, bowiem żołnierze regularnego wojska nosili rogatywki. Lekarz dokonujący oględzin orzekł, że pochowany miał przestrzeloną głowę oraz nogę. Były to przesłanki pozwalające uznać, iż poległ na polu chwały, oddając życie za Ojczyznę. Ustalono, iż był w wieku około 14 lat.

Jadwiga Zarugiewicz zmarła w Suwałkach w 1968 r. W roku 2016 decyzją prezydenta RP Andrzeja Dudy została pośmiertnie odznaczona Orderem Odrodzenia Polski. Jej powtórny pogrzeb odbył się 30 maja na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.