Pożegnanie kard. Ortegi w katedrze hawańskiej

Setki osób – wierni i duchowni – z całego kraju oddały ostatni hołd zmarłemu 26 lipca w wieku 82 lat arcybiskupowi Hawany kard. Jaime Ortedze y Alamino. Już po południu tegoż dnia i przez całą sobotę 27 bm. przed wystawioną w stołecznej katedrze, która prawie 35 lat była jego parafią, otwartą trumną z ciałem purpurata ludzie nie tylko modlili się, ale też uczestniczyli we mszach za jego duszę.

Drzwi katedry, położonej w samym sercu historycznego centrum Hawany i będącej jednym z symboli tego miasta, były otwarte aż do niedzielnego popołudnia, kiedy to zakończyły się żałobne obrzędy pożegnania kardynała, który przez 35 lat był najbardziej znaczącą postacią w stosunkach między rządem a Kościołem na wyspie.

Jaime Ortega y Alamino urodził się 18 października 1936 w miejscowości Jagüey w prowincji Matanzas na północy Kuby. Po nauce w szkołach w Matanzas i w seminarium Misji Zagranicznych w kanadyjskim Quebecu przyjął 2 sierpnia 1964 święcenia kapłańskie. Pracował następnie duszpastersko w swych stronach rodzinnych, obsługując wiele parafii, gdyż po zwycięstwie lewicowej partyzantki w 1959 i wypędzeniu z kraju większości zagranicznych księży powstał dotkliwy brak duchownych.

Na przełomie lat 1966-67 przez 8 miesięcy służył w Camagüey w Wojskowych Jednostkach Popierania Produkcji, podlegających Ministerstwu Spraw Wewnętrznych. Po powrocie do cywila nadal prowadził bardzo aktywną działalność duszpasterską, m.in. katechetyczną i ewangelizacyjną oraz zajmował się młodzieżą, organizując dla niej obozy wakacyjne. Wykładał również w stołecznym seminarium duchownym.

4 grudnia 1978 Jan Paweł II mianował go biskupem Pinar del Rio; sakry nominatowi udzielił 14 stycznia następnego roku ówczesny pronuncjusz apostolski na Kubie abp Mario Tagliaferri. W niespełna 3 lata później – 20 listopada 1981 papież powołał go na arcybiskupa metropolitę Hawany. Na tym stanowisku pełnił szereg ważnych funkcji w Kościele kubańskim, a także w wymiarach całej Ameryki Łacińskiej. Rola ta jeszcze bardziej wzrosła, gdy na konsystorzu 26 listopada 1994 w Rzymie Ojciec Święty włączył 58-letniego wówczas hierarchę w skład Kolegium Kardynalskiego (jako drugiego Kubańczyka w dziejach tamtejszego Kościoła).

W latach 1988-99 oraz 2001-04 arcybiskup, a później kard. Ortega stał na czele Konferencji Biskupów Katolickich Kuby. W drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych był drugim wiceprzewodniczącym Rady Biskupiej Ameryki Łacińskiej (CELAM).

Uczestniczył w wielu zgromadzeniach Synodu Biskupów, kilkakrotnie był specjalnym wysłannikiem papieskim na ważne wydarzenia kościelne w różnych krajach, np. na Krajowych Kongresach Eucharystycznych w Salwadorze w latach 2000 i 2013, a w lipcu 2014 reprezentował Franciszka na obchodach 350. rocznicy założenia parafii Matki Bożej z Quebecu w Kanadzie, uważanego za „matkę wszystkich parafii” w Ameryce Północnej. W kwietniu 2005 i w marcu 2013 brał udział w obradach konklawe, które wybrało odpowiednio Benedykta XVI i Franciszka.

Kubański purpurat uzyskał szereg odznaczeń i doktoratów honorowych, m.in. amerykańskich, meksykańskich, panamskich czy włoskich. 11 maja 2015 otrzymał w Hawanie francuską Legię Honorową z rąk ówczesnego prezydenta Françoisa Hollande’a.

Kardynał był znany z krytycznego nastawienia zarówno do komunizmu, jak i kapitalizmu. Idąc za przykładem św. Jana Pawła II wielokrotnie wzywał swój naród, aby nie budował swej postkomunistycznej przyszłości na gruncie zasad wybujałego kapitalizmu. W 1998 ostrzegał swych rodaków, aby nie ulegali wpływom subkultury amerykańskiej. We wrześniu 1993 episkopat kubański pod jego przewodnictwem ogłosił list pasterski „El amor todo lo espera” (Miłość na to wszystko czeka), niezwykle krytyczny wobec rządów komunistycznych i wzywający do przemian w kraju.

W kwietniu 2010 kardynał oświadczył publicznie, że Kuba przeżywa kryzys. 20 maja tegoż roku wraz z arcybiskupem Santiago de Cuba spotkał się z prezydentem Raúlem Castro w celu poruszenia sprawy więźniów politycznych na wyspie. Oznajmił później, że proces zmian będzie długi i że musi się rozpocząć od małych kroków, które obecnie są stawiane. Kardynał rozmawiał również 14 sierpnia 2015 z amerykańskim sekretarzem stanu Johnem Kerrym jeszcze przed jego wizytą na Kubie.

Był bodaj jedynym przywódcą Kościoła lokalnego na świecie, który gościł trzech kolejnych papieży: Jana Pawła II (21-26 I 1998), Benedykta XVI (26-28 III 2012) i dwukrotnie Franciszka (19-22 IX 2015 i 12 II 2016 – w ramach miedzylądowania w drodze do Meksyku).

Przestał sprawować swój urząd 26 kwietnia 2016, zarówno ze względu na wiek – miał prawie 80 lat – jak i z powodu postępującej choroby nowotworowej; jego następcą został dotychczasowy arcybiskup Camagüey, Juan de la Caridad García.

W depeszy do episkopatu po śmierci kardynała prezydent Kuby Miguel Díaz-Canel podkreślił jego „niezaprzeczalne poparcie dla umacniania stosunków między Kościołem rzymskokatolickim a państwem kubańskim”.