Poznaliśmy treść Dokumentu Końcowego Synodu dla Amazonii

W sobotę wieczorem opublikowano Dokument Końcowy Synodu dla Amazonii. Ojcowie Synodalni nie postulują w nim gwałtownych zmian, ale proszą o spokojne, pogłębione i zgodne z dotychczasowym nauczaniem Kościoła, przeanalizowanie konkretnych postulatów m.in. rozszerzenie posług dla kobiet, przyszłe święcenia prezbiteratu dla diakonów stałych, zdefiniowanie „grzechu amazońskiego” czy opracowanie odrębnego rytu dla ludów amazońskich. Dokument ten posłuży Ojcu Świętemu w przygotowaniu podsumowującej Synod adhortacji apostolskiej. Franciszek ma nadzieję, że uda się ją opracować do końca bieżącego roku.

Składający się ze 120 punktów Dokument końcowy został zatwierdzony w głosowaniu Ojców Synodalnych i opublikowany w sobotę wieczorem. Dokument wzywa wiernych do integralnego nawrócenia, przebiegającego czterema drogami: nawrócenia duszpasterskiego, kulturowego, ekologicznego i synodalnego. Podkreśla, że u źródeł tego nawrócenia musi znaleźć się wsłuchanie się w krzyk mieszkańców Amazonii, liczących sobie ponad 33,6 mln osób spośród których 2-2,5 mln to członkowie rdzennych plemion.

Mówiąc o potrzebie nawrócenia duszpasterskiego, Ojcowie Synodalni przypominają m.in. o wyzwaniu, jakim jest niełatwy dialog ekumeniczny i międzyreligijny. Aby ułatwić katolikom odkrywanie własnej tożsamości i budowanie właściwych relacji z przedstawicielami innych wyzwań, Ojcowie Synodalni proszą m.in. o podjęcie tłumaczeń Pisma Świętego na lokalne języki, a także o inicjowanie przez Kościół spotkań międzyreligijnych i ekumenicznych, służących dialogowi. „Konieczne jest przyznanie duszpasterstwu rdzennych mieszkańców jego miejsca w Kościele” (DK, 27) – piszą biskupi, przypominając o specyfice ewangelizacji wśród Indian. Zwracają też uwagę m.in. na potrzeby i wyzwania ludzi młodych.

W kwestii nawrócenia kulturowego, Ojcowie Synodalni podkreślają konieczność promowania dialogu międzykulturowego (nie będącego tożsamym z globalizacją), a także „teologii inkulturowanej”, doceniającej wartość m.in. pobożności ludowej i głębokiej wrażliwości duchowej rdzennych mieszkańców. Apelują o dostrzeżenie, zrozumienie, docenienie i chronienie bogactwa i odrębności kultur rdzennych mieszkańców Amazonii.

Mówiąc o konieczności nawrócenia ekologicznego, Ojcowie Synodalni odwołują się m.in. do encykliki „Laudato si” i przypominają o potrzebie konkretnych działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego w Amazonii, a także bronienia i szanowania praw mieszkańców tych terenów. Przypominają, że nie jest to „opcja”, ale obowiązek chrześcijan, wynikający z konieczności obrony godności człowieka stworzonego na obraz i podobieństwo Stwórcy.

Ojcowie Synodalni upominają się o konkretne działania na rzecz ekologii, ochrony przyrody, czy zaprzestania wyzysku ekonomicznego mieszkańców Amazonii. Proszą też o zdefiniowanie grzechu ekologicznego, rozumianego jako „uczynek lub zaniedbanie względem Boga, bliźniego, wspólnoty i środowiska. Jest to grzech przeciwko przyszłym pokoleniom i wyraża się w działaniach i przyzwyczajeniach prowadzących do zanieczyszczania i niszczenia harmonii środowiska, wykroczeniom przeciwko zasadom współzależności i zrywaniem sieci powiązań miedzy stworzeniami” (DK, 82)

Mówiąc o nawróceniu synodalnym, biskupi odwołują się do konkretnych trudności, wynikających m.in. z braku dostatecznej liczby kapłanów na ogromnym terenie Amazonii, a także specyfiki wspólnot, o których jedność i aktywność zabiegają często kobiety. W kwestii roli kobiety w Kościele, Ojcowie Synodalni doceniają dotychczasowe zaangażowanie i stanowisko Kościoła, wyrażane od czasu Soboru Watykańskiego II, ale też sygnalizują potrzebną aktualizację tej roli. „Konieczne jest, aby podjęła ona, z większą mocą swoje przywództwo w Kościele, i aby było ono uznawane i promowane poprzez wzmocnienie jej uczestnictwa w radach parafialnych i diecezjalnych” (DK, 101) – piszą.

Doceniając posługi, „które Jezus zarezerwował dla kobiet”, a także ich istotną rolę w świecie nauki i duszpasterstwa, Ojcowie Synodalni proszą też o otworzenie nowych form posług dla kobiet, poprzedzonych odpowiednią formacją. „Prosimy o ponowne odczytanie Motu Proprio Pawła VI ‘Ministeria quedam’, aby także kobiety, odpowiednio uformowane i przygotowane, mogły sprawować posługę lektora i akolity (…) W nowym kontekście ewangelizacyjnym i duszpasterskim w Amazonii, gdzie w większości wspólnot katolickich liderkami są kobiety, prosimy o możliwość utworzenia posługi ‘kobiety kierującej wspólnotą’” (DK, 102) – piszą, argumentując tę prośbę aktualną sytuacją i potrzebami ewangelizacyjnymi na tych terenach. Z kolei w kwestii diakonatu kobiet, Ojcowie Synodalni przypomnieli, że prośba ta pojawiała się wielokrotnie na etapie przedsynodalnych konsultacji i wyrazili pragnienie podzielenia się swoimi refleksjami w tym temacie z powołaną przez papieża w 2016 r. Komisją ds. Diakonatu Kobiet. Podkreślili też ważną rolę i potrzebę umacniania diakonatu stałego wśród mężczyzn. Zauważyli, że formacja powinna zawierać też elementy charakterystyczne dla amazońskich realiów: m.in. kwestie dialogu ekumenicznego i międzyreligijnego, inkulturacji, historii Amazonii i Kościoła na tym terenie. Także w kwestii formacji przyszłych kapłanów zaznaczyli konieczność włączenia w nią większej liczby zagadnień i studiów związanych ze specyfiką regionu amazońskiego, aby przyszli księża mogli jeszcze lepiej odpowiadać na potrzeby i wyzwania powierzonych im wiernych.

Ojcowie Synodalni napisali też o celibacie, że „cenią go jako dar od Boga w stopniu, w jakim pozwala on uczniowi-misjonarzowi wyświęconemu na prezbitera, całkowicie poświęcić się służbie Świętemu Ludowi Bożemu”. Zapewnili, że modlą się o liczne powołania do kapłaństwa przeżywanego w celibacie, ale odwołując się też m.in. do konstytucji Lumen Gentium, przypomnieli, że „uzasadniona różnorodność nie szkodzi komunii i jedności Kościoła” i poprosili o rozważenie przyszłego udzielania święceń kapłańskim diakonom stałym, którzy sprawdzili się w tej posłudze, przebyli odpowiednią formację i mogliby głosić Słowo Boże i sprawować sakramenty w najodleglejszych regionach Amazonii. (DK, 111)

W temacie utworzenia specjalnego rytu amazońskiego, Ojcowie Synodalni odwołali się do nauczania Soboru Watykańskiego II, a także bogatej historii i tradycji 23 rytów istniejących obecnie w Kościele katolickim. Podkreślili konieczność powołania komisji, które podjęły by się tłumaczenia tekstów biblijnych i liturgicznych na odpowiednie dla poszczególnych miejsc języki, tak, aby wiara katolicka była przekazywana i celebrowana z zachowaniem materii sakramentów i uszanowaniem tego, co stanowi jej istotę. Postulują powołanie Postsynodalnego Regionalnego Organizmu Kościelnego (Organismo Eclesial Regional Postsinodal), którego jednym z zadań miałyby być prace nad opracowaniem rytu amazońskiego, który pomógłbym rdzennym mieszkańcom Amazonii w lepszym i bardziej świadomym przeżywaniu wiary.

Na zakończenie, Ojcowie Synodalni zawierzyli owoce Synodu i „wspólny dom” opiece Maryi. „Niech Maryja, Matka Amazonii, towarzyszy naszej drodze. Świętemu Józefowi, wiernemu Opiekunowi Maryi i jej Syna Jezusa, zawierzamy naszą eklezjalną obecność w Amazonii, Kościół o obliczu amazońskim i misyjną drogę” – napisali.