Poznań: debata „Naród bez państwa”

Wybitni historycy specjalizujący się w dziejach Polski XIX wieku uczestniczyli 7 marca w panelu dyskusyjnym „Naród bez państwa”, w ramach cykl debat pod wspólnym hasłem „Kościół na straży polskiej wolności”. Spotkanie odbyło się w Pałacu Działyńskich w Poznaniu.

− Naród, który szanuje przeszłości, nie zasługuje na szacunek teraźniejszości ani na uwagę przyszłości. Przekaz i nauczanie historyczne należy je prowadzić konsekwentnie, odnosząc je do jakichś wzorców i przy zaangażowaniu najbardziej zasłużonych naukowców − podkreślił w słowie otwierającym debatę bp senior Zdzisław Fortuniak. Zwrócił uwagę, że żadne społeczeństwo nie jest w stanie zbudować trwale swej tożsamości bez wiedzy historycznej i towarzyszącej jej wspólnej narracji na temat przeszłości.

Dyskusja o działalność Kościoła katolickiego pod zaborami, kiedy naród polski istniał bez państwa, a mimo wszystko rozwijał ducha narodowego, dbał o kulturę, literaturę i sztukę, prowadzona był w oparciu o książkę dr hab. Martyny Deszczyńskiej „Naród bez państwa – czas zaborów” z serii wydawniczej „Kościół na straży polskiej wolności”, wydanej przez wydawnictwo Biały Kruk. − Polacy w XIX w. zostali poddani bardzo trudnej próbie, a Kościół stał na straży polskiej wolności. Polska pamięć historyczna określała się wobec religijności − podkreśliła autorka publikacji, historyk, specjalista od historii Polski i historii Kościoła w XIX w.

Prof. dr hab. Grzegorz Kucharczyk, kierownik Pracowni Historii Niemiec i Stosunków Polsko-Niemieckich w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk, przypomniał, że w XIX w. zaczęło kształtować się pojęcie Polaka-katolika, czyli utożsamianie polskości z katolicyzmem. − Gdyby nie Kościół, być może polskość by przetrwała, ale byłaby innego formatu − podkreślił historyk myśli politycznej XIX i XX wieku. Zauważył, że wielkiej literatury romantycznej nie sposób oddzielić od katolicyzmu. Ani Rosja, ani Prusy nie budowały swojej tożsamości w oparciu o religię katolicką.

Z kolei dr hab. Przemysław Matusik zaznaczył, że katolicyzm był obok języka elementem wyróżniającym nas od Prus i Rosjan. − Katolicyzm podkreślał naszą odrębność i tożsamość − stwierdził zastępca dyrektora Instytutu Historii UAM ds. naukowych.

Debatę „Naród bez państwa” zorganizowali Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana” Oddział Okręgowy w Poznaniu oraz Duszpasterstwo Środowisk Twórczych Archidiecezji Poznańskiej. Patronat nad nim objął abp Stanisław Gądecki, metropolita poznański.

Był to trzeci panel dyskusyjny z cyklu „Kościół na straży polskiej wolności”. Pierwsze spotkanie dyskusyjne pt. Korona i krzyż odbyło się w 2013 r., a drugie − „Polska jako przedmurze chrześcijaństwa” w 2014.