Poznań: międzynarodowa konferencja „Jan Paweł II wobec migrantów”

Międzynarodowa konferencja pt. „Jan Paweł II wobec migrantów”, która odbyła się 18 października w Domu Głównym Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej w Poznaniu zgromadziła duszpasterzy polonijnych z 11 krajów świata. Spotkanie zorganizował Instytut Duszpasterstwa Emigracyjnego (IDE) oraz Ruch Apostolatu Emigracyjnego.

Dyrektor IDE, ks. Wiesław Wójcik, wyjaśnił w rozmowie z KAI, że konferencja miała na celu zwrócenie uwagi na Jana Pawła II jako na papieża zatroskanego o ludzi w drodze oraz przybliżenie jego nauczania i wskazań dotyczących migrantów, m.in. na podstawie jego spotkań z Polonią, których papież odbył ponad 40.

W obradach wzięli udział duszpasterze polonijni z 11 krajów świata, kapłani i klerycy z Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej wraz z przełożonym generalnym Towarzystwa Chrystusowego ks. Tomaszem Sielickim TChr oraz siostry ze Zgromadzenia Misjonarek Chrystusa Króla dla Polonii Zagranicznej.

Obrady, które odbyły się w Domu Głównym Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej w Poznaniu poprzedziła Msza św., której przewodniczył bp. Wojciech Polak, dotychczasowy delegat Konferencji Episkopatu Polski (KEP) ds. Duszpasterstwa Polskiej Emigracji.

„Pragniemy dziękować Bogu za osobę Jana Pawła II i prosić, żeby światło, jakie rzucił przez swój pontyfikat i nauczanie na naszą emigracyjną posługę, wskazywało nam drogę” – mówił podczas Eucharystii bp Polak.

Obecny sekretarz KEP zwrócił jednocześnie uwagę, że posługa bł. Jana Pawła II wobec migrantów nie ograniczała się jedynie do wskazań dotyczących zachowania narodowej tożsamości czy pielęgnowania tradycji. „Zwracając się do migrantów, zwłaszcza polskich, papież dodawał zawsze ważne słowa: 'Zachowujcie wraz z całą polską tradycją również to, co jest osią i busolą tej tradycji’, tzn. wiarę w Chrystusa i nauczanie Jego Kościoła” – przypomniał kaznodzieja podkreślając, za Janem Pawłem II, że to ona „jest prawdziwym oparciem dla życia rodzinnego i narodowego, również na obczyźnie”.

Bp Polak zachęcił też wszystkich obecnych na Eucharystii duszpasterzy polonijnych i osoby zaangażowane w posługę migrantom, aby ich działaniom zawsze towarzyszyła gorąca modlitwa, „nie mamy bowiem innego klucza do ludzkich serc na emigracji, jak ten, którym jest Jezus Chrystus”, a także gotowość dotarcia do migrantów z Dobrą Nowiną tam, gdzie się oni aktualnie znajdują oraz pełna ufności wiara w Boga, który jest trwałym fundamentem, a nie w to wszystko, co jest ludzkie i przejściowe.

Swoje przesłanie do uczestników konferencji, odczytane na początku obrad, skierował m.in. abp Antonio Veglio, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących, w którym wyraził uznanie i wdzięczność dla członków Towarzystwa Chrystusowego „za ich wspaniałą posługę apostolską na rzecz polskich emigrantów w świecie oraz za owocne prowadzenie Instytutu Duszpasterstwa Emigracyjnego w Poznaniu”.

Abp Veglio podkreślił też, że „Polskie Misje Katolickie wykorzystują elementy kultury polskiej jako istotne narzędzia w zachowywaniu i pielęgnowaniu wiary w Jezusa Chrystusa”. Przyznał też, że ma nadzieję, iż „konferencja pomoże Kościołowi w Polsce stawiać czoło wyzwaniom duszpasterskim współczesnych polskich migrantów w całym świecie”.

Natomiast w liście przesłanym przez kard. Stanisława Dziwisza, metropolitę krakowskiego, ten długoletni sekretarz Jana Pawła II, zwrócił uwagę, że temat odbywającej się w Poznaniu międzynarodowej konferencji jest niezwykle ważny, ponieważ obejmuje „dużą część działalności duszpasterskiej Papieża 'z dalekiego kraju’”.

„Swoim słowem i spotkaniami z Polakami rozsianymi po całym świecie, bł. Jan Paweł II starał się ukazać etos Polaka, który nie zapomina o swoich korzeniach narodowych i chrześcijańskich, a jednocześnie włącza się czynnie w życie nowej ojczyzny i społeczeństwa, w którym przyszło mu żyć” – przypomniał w przesłaniu kard. Dziwisz.

Na etos polskiej emigracji w nauczaniu Jana Pawła wskazał abp Szczepan Wesoły, którego wystąpienie zostało odczytane. Abp Wesoły, który często towarzyszył papieżowi w jego spotkaniach z Polonią, zaznaczył m.in., że Jan Paweł II zawsze podkreślał, iż jest „Biskupem Rzymu i Synem Polskiej Ziemi” oraz że „jego osobowość została ukształtowana na polskiej kulturze i na polskiej przeszłości”. Był on jednak otwarty na inne kultury i wszędzie był przyjmowany i uznawany jako ten, który „rozumiał, cenił i doceniał kultury różnych narodów”.

„Polska kultura go nie zacieśniała. Przeciwnie, otwierała go na zrozumienie i uznanie innych kultur”, napisał abp Wesoły podkreślając w tym kontekście, że „duszpasterstwo polskie wśród emigrantów musi spełniać swoje posłannictwo głoszenia i umacniania wiary oraz kultywować te formy pobożności i religijności, które ukształtowały wiarę emigrantów”. Wartości religijne i patriotyczne uświadamiają bowiem „tożsamość emigranta i jego godność”.

Jednocześnie, jak zauważył arcybiskup, duszpasterstwo musi również być „otwarte na działanie miejscowego czy lokalnego kościoła, gdyż lokalna hierarchia wskazuje na zadania i zagrożenia wiary w konkretnych warunkach”.

Z kolei ks. dr Leszek Gęsiak TJ z Akademii Ignatianum z Krakowa przybliżył znaczenie tożsamości kulturowej grup mniejszościowych w społeczeństwie wielokulturowym w świetle nauczania bł. Jana Pawła II i nowych dokumentów Kościoła. Jak podkreślił jezuita, powołując się na nauczanie papieskie, „w naszych społeczeństwach, w których zjawisko migracji stało się globalne, konieczne jest dążenie do równowagi pomiędzy zachowaniem własnej tożsamości, a uznaniem tożsamości innych”.

W takiej sytuacji, tak jak zaznaczył za Janem Pawłem II ks. dr Gęsiak, „właściwą drogą jest dążenie do autentycznej integracji w postawie otwartości”. W tym kontekście dostrzegł on również częsty problem, jaki może pojawiać się zwłaszcza w środowiskach, w których duszpasterzują księża związani z daną grupą narodowościową.

Trudnym zadaniem stojącym przed kapłanem jest wówczas, zdaniem prelegenta, takie prowadzenie duszpasterstwa, aby ani nie prowadzić emigrantów do „odseparowania od reszty społeczeństwa pod pozorem kultywowania kultury i tradycji kraju pochodzenia” nie pozwalając im na integrację ze społeczeństwem, ani też nie pozwolić na „totalne zasymilowanie się” bez zachowania elementów własnej kultury.

Ks. dr Gęsiak przypomniał również, że Jan Paweł II często podkreślał, by „różnice kulturowe między ludnością rdzenną a emigrantami nie zanikły, ale obie społeczności okazały się zdolne do współistnienia opartego na praktyce wzajemnego szacunku między ludźmi oraz na akceptacji i tolerancji odmiennych obyczajów”.

Na znaczenie tożsamości kulturowej dla migrantów, o którą troszczył się Jan Paweł II, zwrócił również uwagę ks. prof. dr hab. Wojciech Necel TChr z UKSW w Warszawie. Przypomniał on m.in. że papież Polak podkreślał, iż „w dziejach Kościoła kultura była zawsze uprzywilejowanym terenem działalności”.

Natomiast do zagrożeń i wyzwań stojących przed duszpasterzami polonijnymi w Wielkiej Brytanii nawiązał ks. dr Krzysztof Tyliszczak, rektor Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii. Wskazał tu na oderwanie migranta od rodziny i środowiska dotychczasowego życia, które sprzyja niestety rozluźnieniu obyczajów.

Prelegent zaznaczył też, że sporo osób traktuje polskie parafie na Wyspach Brytyjskich jedynie jako miejsce, w którym mogą znaleźć pomoc w załatwieniu swoich interesów w obcym kraju, a nie jako wspólnotę, w której przede wszystkim można pogłębić swoją duchowość i praktykować wiarę.

Ks. dr Tyliszczak zauważył też, że wielu ludzi, zwłaszcza młodych, przyjeżdżających z Polski przywozi ze sobą doświadczenie działalności w duszpasterstwach akademickich i wspólnotach religijnych, które to doświadczenia chcieliby kontynuować na emigracji. Stąd też, jak podkreślił prelegent, wielkim zadaniem dla kapłanów pracujących na emigracji jest zrozumienie ludzi żyjących w dwóch kulturach i otwarcie się na ich potrzeby, a jednocześnie i przede wszystkim prowadzenie ich do Boga.

„Ufam, że nasza konferencja dostarczyła duszpasterzom polonijnym konkretnych wskazań, jakie pozostawił Jan Paweł II, jeśli chodzi o opiekę nad migrantami, które będą pomocne w ich posłudze wśród naszych rodaków rozsianych po całym świecie” – zaznaczył w rozmowie z KAI ks. Wiesław Wójcik TChr, dyrektor Instytutu Duszpasterstwa Emigracyjnego, który zorganizował konferencję.

Instytut Duszpasterstwa Emigracyjnego został powołany w 1984 r. w Towarzystwie Chrystusowym dla Polonii Zagranicznej, utworzonym przez Sługę Bożego kard. Augusta Hlonda (1881-1948) w celu sprawowania duchowej opieki nad Polakami, którzy opuścili swoją ojczyznę.

W ramach swojej działalności IDE zgromadził i opracował ogromną, wciąż uaktualnianą bazę informacyjną o duszpasterstwie polonijnym na świecie, dostępną na stronie internetowej: www.ide.chrystusowcy.pl. Są tam adresy Polskich Misji Katolickich, parafii oraz polskich duszpasterzy w poszczególnych krajach i miastach na wszystkich kontynentach, a także adresy kościołów, w których liturgia sprawowana jest w języku polskim. Na stronie dostępne są również teksty modlitw i obrzędy Mszy św. w 13 językach.

Z inicjatywy IDE zostały również przetłumaczone z języka włoskiego orędzia na Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy, które od 1985 do 2005 r. kierował do ludzi w drodze Jan Paweł II.