Poznań: Modlitewnik Gertrudy w interpretacji Grażyny Barszczewskiej

Znana polska aktorka Grażyna Barszczewska przeczytała w Poznaniu fragmenty Modlitewnika Gertrudy, najstarszego polskiego zbioru modlitw, ułożonych przez księżniczkę Gertrudę, córkę Mieszka II i Rychezy, wnuczkę Bolesława Chrobrego. Prezentacja z cyklu „Verba Sacra” odbyła się w najstarszej polskiej katedrze pw. św. Apostołów Piotra i Pawła, gdzie pochowano pierwszych władców Polski, wśród nich królów Bolesława Chrobrego i Mieszka II.

„Modlitewnik Gertrudy stanowi fenomen” – mówi ks. prof. Bogusław Nadolski. Wybitny polski liturgista przekonywał w komentarzu teologicznym wygłoszonym podczas prezentacji, że uderzające jest w tekstach modlitewnika całościowe wyjście na spotkanie Boga. „Na spotkanie idzie cały człowiek, ze wszystkimi zmysłami” – twierdzi ks. Nadolski.

Modlitwy Gertrudy zbudowane są na wzór rzymskiej kolekty i liturgii bizantyjsko-ruskiej. Strofy skierowane są do Boga Ojca, a ich cechą charakterystyczną jest żywy kontakt ze światem celebracji życia, z „otoczeniem” Boga – Bogurodzicą, aniołami, świętymi.
„W modlitwach najważniejsze jest słowo, niemniej w modlitewniku odnajdujemy spojrzenie na krucyfiks” – podkreśla ks. Nadolski. „Charakterystyczny jest dynamizm modlitwy, słowa «przybądźcie», «brońcie», «wstaw się», «wyzwól mnie»” – zauważa ks. Nadolski. „Opłakująca siebie, przyznająca się do grzechów, wyznająca je księżna podkreśla swoją podmiotowość, jesteśmy w świadkami tworzenia się w modlitewniku pojęcia osobowości indywidualnej” – zauważył w komentarzu teologicznym profesor liturgiki. Jego zdaniem człowiek upadający, świadomy winy – to bardzo mocno uderzający obraz, który wyłania się z modlitewnika.

Gertruda była księżną z rodu Piastów, córką króla Polski Mieszka II Lamberta i Rychezy, wnuczką Bolesława Chrobrego, żoną księcia kijowskiego Izjasława. Gruntowne wykształcenie zdobyła w zakonach żeńskich w Kolonii w Niemczech. Częste bunty polityczne sprawiały, że musiała kilkakrotnie opuszczać ojczyznę. O pomoc w powrocie do Kijowa zwróciła się nawet do papieża Grzegorza VII. Zmarła w 1108 roku. Jest to pierwsza Piastówna, o której zachowały się wzmianki w kronikach.