Poznań: sympozjum Zakonu Maltańskiego

O historii i duchowości Zakonu Maltańskiego oraz o współczesnej działalności Kawalerów Maltańskich dyskutowali uczestnicy sympozjum „Zakon Maltański wczoraj i dziś – na progu X stulecia istnienia”, zorganizowanego w auli Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. „Konferencja wpisuje się w obchody 900-lecia od ogłoszenia bulli papieża Paschalisa II nadającej Zakonowi Maltańskiemu pełną niezależność od władzy świeckiej i kościelnej” – podkreślił w czasie spotkania ambasador Zakonu Maltańskiego w Polsce Vincenzo Manno.

Sympozjum poprzedziła uroczysta Msza św. pod przewodnictwem abp. Stanisława Gądeckiego w kościele pw. św. Jana Jerozolimskiego, będącego pozostałością po komandorii poznańskiej, działającej do XIX w. „Cała ludzka historia obraca się wokół miłości, która rodzi się w sercu Boga Ojca, objawia się w Synu i ukazuje się w świadectwie uczniów i jest wymagana od tego, kto sprawuje posługę miłości” – mówił w homilii metropolita poznański. Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski zauważył, że odpowiedź na Jezusowe pytanie z dzisiejszej Ewangelii, skierowane do Piotra: czy miłujesz Mnie?, staje się coraz bardziej skomplikowana. „Wskutek procesu globalizacji zmienia się polityka, kultura i sztuka, a rzeczywistość jest coraz bardziej złożona” – stwierdził metropolita poznański.

Zwrócił uwagę, że dzisiaj chętnie ludzie opierają się na kryteriach politycznych, ekonomicznych czy na informacjach medialnych, tymczasem „żadne z tych kryteriów nie jest w stanie dać nam wspólnego znaczenia tego, co istnieje”. „Nasze czasy w znacznym stopniu dotknął kryzys znaczenia, które nadaje spójność wszystkiemu, co istnieje, kryzys tego, co ludzie nazywają zmysłem religijnym” – stwierdził kapelan konwentualny ad honorem.

Przewodniczący KEP zauważył, że dawne tradycje kulturowe zaczynają tracić na znaczeniu, nie są przekazywane z pokolenia na pokolenie. „To zjawisko dotyka samej rodziny, która dotychczas była miejscem międzypokoleniowej solidarności, jednego z najważniejszych nośników przekazu wiary” – mówił abp Gądecki.
We Mszy św. uczestniczyli m.in. bp Andrzej Dziuba, główny kapelan związku Kawalerów Maltańskich, bp Julian Wojtkowski, bp senior archidiecezji warmińskiej, prezydent Związku Polskich Kawalerów Maltańskich Aleksander Tarnawski, damy i kawalerowie maltańscy, młodzież uczestnicząca w Warsztatach Terapii Zajęciowej w Centrum Pomocy Maltańskiej „Komandoria”.

Po Mszy św. odbyło się sympozjum na Wydziale Teologicznym UAM. „Zakon Maltański wczoraj i dziś – na progu X stulecia istnienia to zagadnienie szerokie i wieloaspektowe” – powiedział na rozpoczęcie konferencji ambasador Manno. Przypomniał, że zakon niesie pomoc humanitarną w 150 miejscach na świecie, działając na rzecz biednych i potrzebujących. „Zakon pozostał wierny zadaniom sprzed 900 lat i kontynuuje swoje dzieło, zakorzeniając się we współczesnym świecie” – podkreślił ambasador Zakonu Maltańskiego w Polsce.

Wśród prelegentów był o. dr hab. Stanisław Bafia CSsR z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, który zaprezentował wykład pt. „Bernard z Clairvaux – głosiciel wyprawy krzyżowej”. Z kolei prof. dr hab. Zdzisław Pentek z UAM omówił temat „Krucjaty i Piastowie: Henryk Sandomierski, Bolesław Wysoki, Władysław Odonic”. Bp Andrzej Dziuba przybliżył historię i duchowość Zakonu Maltańskiego. Współczesną działalność charytatywną zakonu przedstawił dr Maciej Koszutski.

Zakon Kawalerów maltańskich wywodzi się od szpitalnego bractwa rycerskiego założonego w Jerozolimie w pierwszej połowie XI w. przez pobożnych włoskich kupców z Amalfii. W pobliżu Grobu Świętego zbudowali oni hospicjum dla pielgrzymów przybywających z Europy. Dziś Zakon liczy ok. 10 tys. członków, m.in. w różnych krajach Europy i USA, którzy czynnie realizują swój charyzmat działalności charytatywnej i szpitalniczej. Do Polski Kawalerów Maltańskich sprowadził w XII w. książę sandomierski Henryk, nadając im Zagość koło Wiślicy. Zakonnicy prowadzili wówczas szpitale i hospicja dla ubogich na terenie Śląska.
W Rzeczpospolitej istniały dwie komandorie maltańskie: od 1187 r. w Poznaniu i od 1610 r. w Stwołowiczach na Litwie.

Pierwsza komandoria zakonu na terenie Rzeczpospolitej powstała właśnie w Poznaniu, w 1187 r. Pozostałością po komandorii poznańskiej, działającej do XIX w., jest istniejący do dziś kościół św. Jana Jerozolimskiego za Murami. Romański kościół jest najstarszą polską siedzibą Zakonu Maltańskiego i jedną z najstarszych świątyń Poznania. Powstał prawdopodobnie w XI wieku. Nosił wezwanie św. Michała Archanioła. W 1187 roku świątynię oddano Zakonowi Kawalerów Maltańskich – najstarszemu zakonowi rycerskiemu, który powstał w Jerozolimie w czasie wypraw krzyżowych. Joannici też zmienili jej wezwanie na św. Jana Jerozolimskiego, swego patrona. Od schyłku XII wieku do 1832 roku, kiedy to zostali wypędzeni przez zaborcę pruskiego, prowadzili w tym miejscu przytulisko oraz szpital. Obecnie zakon zajmuje się działalnością charytatywną. Z inicjatywy Związku Polskich Kawalerów Maltańskich od 21 lat przy parafii działa bezpłatna przychodnia onkologiczna „Pomoc Maltańska”.
Zakon Maltański jest najstarszą organizacją charytatywną na świecie.