Prawosławne miejsca, które odwiedzi patriarcha Cyryl

16-19 sierpnia 2012 odbędzie się wizyta w Polsce Jego Świątobliwości Cyryla I Patriarchy Moskiewskiego i całej Rusi.

Święta Góra Grabarka

Jest najważniejszym miejscem kultu religijnego dla prawosławnych w Polsce.

Na Grabarce znajduje się utworzony w 1947 monaster żeński św.św. Marty i Marii, a także 3 klasztorne świątynie (Przemienienia Pańskiego, Ikony Matki Bożej Wszystkich Strapionych Radość i refektarzowa – Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy). Główna cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego jest jednocześnie świątynią parafialną. Monaster, świątynie oraz dwa domy pielgrzyma (drewniany i murowany) tworzą osadę Grabarka-Klasztor.

Historia

Według przekazów kult św. Góry Grabarki oraz tradycja przynoszenia na nią krzyży wotywnych powstał w XVIII wieku. Podczas epidemii cholery w 1710 r. w pobliskich Siemiatyczach jeden z mieszkańców doznał objawienia, wedle którego każdy kto uda się na Grabarkę z krzyżem – ocaleje. Wszyscy, którzy tak postąpili, przeżyli. W dowód wdzięczności wierni wybudowali na szczycie pierwszą cerkiew. Właściwości lecznicze przypisuje się także wodzie ze źródła, które bije u podnóża góry.

Święto na św. Górze

Pielgrzymi przybywają licznie szczególnie w dniu święta Przemienienia Pańskiego, które przypada 18 i 19 sierpnia każdego roku. Pielgrzymi przybywają do cerkwi, przynosząc ze sobą tzw. krzyże wotywne. Krzyże przynoszone są przez prawosławnych pielgrzymów od ponad trzech wieków i wokół szczytu Grabarki ustawionych jest już około 10 tysięcy krzyży. Z tego powodu miejsce to bywa nazywane też Górą Krzyży. Na obchody święta Przemienienia Pańskiego na św. Górze przybywali dostojnicy bratnich innych kościołów lokalnych np. patriarcha Konstantynopola, papież i patriarcha Aleksandrii i całej Afryki i wielu innych.

Cerkiew Przemienienia Pańskiego

Cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego to główna świątynia monasteru. Drewnianą cerkiew strawił w 1990 r. pożar. Przystąpiono bardzo szybko do jej odbudowy, zachowując kształt i wystrój spalonej świątyni. Odbudowa była czynnikiem, który bardzo zjednoczył prawosławnych w Polsce. Teraz prawosławni wierni przybywają do nowej, murowanej świątyni.

Białystok

Sobór św. Mikołaja w Białymstoku

Obiekt został wzniesiony w latach 1843-1846 na miejscu starszej świątyni unickiej, powstałej najprawdopodobniej w I poł. XVIII w. W roku zakończenia prac budowlanych budynek poświęcił metropolita wileński i litewski Józef. Była to największa z prawosławnych świątyń Białegostoku. W dwudziestoleciu międzywojennym jedna z dwóch czynnych cerkwi w mieście. Od 1951 r. jest katedrą diecezji białostocko-gdańskiej. Od 1992 r. przechowywane są w niej relikwie św. Gabriela Zabłudowskiego – darzone szczególnym kultem na terenie obecnego województwa podlaskiego.

Miano katedry podnosiło rangę budowli. Świątynię odwiedzają najwyżsi dostojnicy świeccy i kościelni. W 1987 r. przybywa do niej honorowy zwierzchnik całego prawosławia – patriarcha Konstantynopola Dymitrios I. W 1991 r. gościem białostockiego soboru św. Mikołaja jest głowa Kościoła rzymskokatolickiego papież Jan Paweł II.

Cerkiew Świętego Ducha

Największa świątynia prawosławna w Polsce –ma ok. 60 m wysokości. Budowa rozpoczęła się na początku lat 80. XX wieku. Posiada 5 kopuł, największa centralna symbolizuje Chrystusa, a 4 mniejsze ewangelistów. Cała bryła przypomina schodzące z nieba płomienie, co ma bezpośredni związek z wezwaniem świątyni (Zesłania Świętego Ducha na apostołów).

Cerkiew jest dwupoziomowa. Niedzielne Boskie Liturgie sprawowane są w górnej świątyni w języku cerkiewnosłowiańskim, a w dolnej, od kilku lat, w języku polskim. W cerkwi górnej znajdują się freski wykonane wg kanonów dojrzałego ikonopisarstwa schyłku Bizancjum. Znajduje się tu najwyższy w Polsce ikonostas, a za nim dwa ołtarze.

W świątyni znajduje się dzwonnica – trzecia co do wysokości budowla w Białymstoku.

Pałac Branickich w Białymstoku

Zabytkowy pałac w Białymstoku, jedna z najlepiej zachowanych rezydencji magnackich epoki saskiej na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej w stylu późnobarokowym określany mianem „Wersalu Podlasia”, „Wersalem Północy”.

Przeszło dwa i pół wieku temu Jan Klemens Branicki uczynił Białystok swoją rezydencją, zmieniając niewiele znaczącą osadę w prawdziwą perłę pośród miast Rzeczypospolitej. Jego siedziba dotąd jest najważniejszą wizytówką miasta. Pałac to nie tylko budowla, ale również jej oprawa. W XVIII wieku Białystok mógł się poszczycić jednym z najpiękniejszych ogrodów francuskich w Polsce, a nawet w Europie. Aktualnie trwają prace rekonstrukcyjne ogrodów barokowych, by przywrócić je do stanu z XVIII wieku.

Monaster Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy w Supraślu

Ponad 500-letni klasztor w Supraślu, zwany ławrą supraską, jest jednym z najważniejszych cerkiewnych ośrodków życia monastycznego w Polsce. W XVI wieku monaster supraski utrzymywał ścisłe kontakty z czołowymi ośrodkami życia religijnego Kościoła prawosławnego w kraju i za granicą. Wyrazem stale rosnącej pozycji klasztoru było podniesienie go do rangi „ławry” przez patriarchę Serbii i Bułgarii Gabriela. Monaster supraski stał się terenem wzajemnego przenikania różnych prądów religijnych i oddziaływań kultur wielu narodów słowiańskich. Przykładem tego była architektura i malarstwo obiektów sakralnych oraz zbiory biblioteki klasztornej. Oryginalność architektury głównej świątyni obronnej Zwiastowania Bogurodzicy polegała na połączeniu w budownictwie cerkiewnym stylu gotyckiego i bizantyjskiego. Świątynia wzniesiona w latach 1503 – 1510 została niemal całkowicie zniszczona w czasie II wojny światowej, od ponad dwudziestu lat jest odbudowywana. Wciąż trwają prace wykończeniowe wewnątrz cerkwi. Monaster w swojej historii zmieniał właściciela. Zasłynął cudotwórczą Supraską Ikoną Matki Bożej oraz bezcennymi manuskryptami. Szczególnym zainteresowaniem badaczy cieszy się znany na świecie Kodeks Supraski oraz Irmologion Supraski, stanowiące bezcenne zabytki kultury europejskiej. Zachowany do dziś zespół budynków klasztornych powstał na przełomie XVII i XVIII w. W latach 1889-1890 wzniesiono kolejną, mniejszą cerkiew pod wezwaniem ap. Jana Teologa. Do monasteru przynależy także cerkiew cmentarna pw. św. męcz. Jerzego Zwycięzcy zlokalizowana na Podsupraślu oraz domowa kaplica pw. Supraskiej Ikony Matki Bożej znajdująca się w domu parafialnym położonym w centrum Supraśla. Kompleks monasterski uzupełniała cerkiew pw. św. męcz. Pantelejmona, zamieniona w 1945 r. na kościół cmentarny supraskiej parafii rzymskokatolickiej.

Od kilku lat w zabudowaniach klasztornych działa Muzeum Ikon – placówka Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, a także Akademia Supraska, założona z inicjatywy Fundacji „Oikonomos”. Główne zadanie Akademii, to upowszechnianie wiedzy o prawosławiu; ma też ona wspierać dialog ekumeniczny.

Trwają przygotowania do odnowienia kolejnej części zabudowań monasteru. Projekt o wartości 11 mln zł dofinansowany został z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego.

Sobór Świętej Trójcy w Hajnówce

Świątynia zbudowana w latach 1981–1983 wg projektu Aleksandra Grygorowicza. Ikonostas oraz niektóre ikony są dziełem greckiego malarza Dymitriosa Andonopulasa . Dwupoziomowa cerkiew może pomieścić 5 tys. wiernych, co czyni ją jedną z największych w kraju. Sobór Świętej Trójcy to jeden z najciekawszych przykładów współczesnej architektury sakralnej w Polsce. Dach świątyni tworzą przenikające się nieregularnie betonowe łupiny, wewnątrz zachwyca niezwykła polichromia.

Od 1983 roku odbywają się koncerty Hajnowskich Dni Muzyki Cerkiewnej, wielokrotnie pod patronatem prezydenta RP. W latach 1998-2010 świątynia była katedrą arcybiskupa Mirona (Chodakowskiego) biskupa pomocniczego diecezji warszawsko-bielskiej i prawosławnego ordynariusza Wojska Polskiego. Ordynariatem biskup kierował do swojej śmierci w katastrofie polskiego samolotu pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r.

Oprac. Tomasz Tarasiuk, cerkiew.pl