Prezydenci Polski, Niemiec i Izraela oddali hołd przed Pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie

Pochylamy dzisiaj nisko głowę przed bohaterami powstania w getcie, wszystkimi, którzy przeciwko nienawiści walczyli o swoją godność. Uczestnicy powstania w getcie są niegasnącym przykładem męstwa, bohaterstwa, są symbolem odwagi, godności i męstwa jak lwy – powiedział prezydent Polski Andrzej Duda. W 80. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim wizytę w Polsce złożyli prezydent Państwa Izrael Isaac Herzog oraz prezydent Republiki Federalnej Niemiec Frank–Walter Steinmeier. Wspólnie z prezydentem Polski wzięli dziś udział w głównych obchodach rocznicy na pl. Bohaterów Getta Warszawskiego w Warszawie.

Jako pierwszy głos zabrał Marian Turski – polski historyk, dziennikarz i działacz społeczny pochodzenia żydowskiego. – Musimy się przeciwstawić antysemityzmowi, łamaniu praw człowieka, agresji na ziemi sąsiada, zakłamywaniu historii, nieposzanowaniu interesów i woli mniejszości – podkreślił.

Opowiadając historię swojego życia przyznał, że z obozu zagłady uratowali go żołnierze armii sowieckiej, którym był wdzięczny przez całe życie. Dodał, że nie może być jednak obojętny wobec tego, co dzieje się dziś na Ukrainie. – Czy mogę milczeć, gdy dzisiaj rosyjska armia dokonuje agresji na sąsiada i zaboru jego ziem? Czy mogę milczeć, gdy rakiety rosyjskie niszczą infrastrukturę ukraińską, szpitale, domy, zbytki kultury i powodując wzrost śmiertelności i obniżenie wieku życia setek tysięcy cywilów? Czy mogę milczeć, gdy widzę los Buczy? Wiem, jak Niemcy unicestwili polski Michniów, białoruski Chatyń… – wyliczył Turski.

Wspomniał również słowa Marka Edelmana, który powtarzał, że nie ma ważniejszej wartości niż życie ludzkie. – A gdy się już ma życie, najważniejsza jest wolność i często dla wolności znów przychodzi oddawać życie – stwierdził. – Ludzie, nie bądźcie obojętni na zło. Ludzie, bądźcie czujni. Nienawiścią bardzo łatwo zgromadzić popleczników. Czy jednak nie przyniesie ona zguby mnie, tobie, wam, naszym dzieciom i wnukom? Dlatego tych, którzy sieją nienawiść – oskarżam – zakończył.

Następnie głos zabrał prezydent Polski Andrzej Duda, który podkreślił, że uczestnicy powstania w getcie są przykładem męstwa, bohaterstwa i odwagi. Przypomniał, że Rzeczpospolita była w tamtym czasie państwem, w którym mieszkali ludzie różnych narodowości. – Warszawa była wtedy wielkim miastem, największym w Polsce. Była drugim po Nowym Jorku największym skupiskiem Żydów, tutaj w stolicy mieszkało 350 tysięcy polskich obywateli narodowości żydowskiej. To było wtedy państwo, w którym społeczność żydowska razem z Polakami i innymi narodowościami, żyła od prawie tysiąca lat, pod jednym dachem – powiedział, dodając, że 1939 roku wszystko się zmieniło.

– Niemieccy naziści, zmiażdżyli tamtą Rzeczpospolitą nie tylko pod względem politycznym i państwowym, ale też społecznym, dokonując dramatycznego rozcięcia społeczeństwa. Zniewolili wszystkich, a spośród tych zniewolonych oznakowali i wydobyli tych, którzy byli częścią narodu żydowskiego, polskimi Żydami – wyjaśnił Andrzej Duda, dodając, że bohaterowie walki w getcie warszawskim są bohaterami Izraela oraz wszystkich Żydów na całym świecie, a także bohaterami Polski.

– Pochylamy dzisiaj nisko głowę przed bohaterami powstania w getcie, przed wszystkimi, którzy przeciwko nienawiści walczyli o swoją godność. Uczestnicy powstania w getcie są niegasnącym przykładem męstwa, bohaterstwa, są symbolem odwagi, godności i męstwa jak lwy. (…) Każdy, kto sieje nienawiść, kto depcze drugiego człowieka, depcze po grobach bohaterów powstania w getcie warszawskim, depcze groby pomordowanych Żydów, depcze groby wszystkich, którzy pomagali wtedy prześladowanym i pomordowanym, depcze groby sprawiedliwych wśród narodów świata z Polski i ze wszystkich krajów na świecie – podsumował prezydent.

Prezydent Republiki Federalnej Niemiec Frank–Walter Steinmeier podkreślił, że chyli dziś czoła przed odważnymi bohaterami getta. – Straszliwe zbrodnie, które Niemcy tutaj popełnili, napawają mnie głębokim wstydem. Jednocześnie wdzięcznością i pokorą napawa mnie fakt, że mogę uczestniczyć w obchodach, jako pierwsza głowa państwa niemieckiego – przyznał. – Jestem tu dziś, aby powiedzieć, że my Niemcy jesteśmy świadomi naszej odpowiedzialności, a także misji, jaką pozostawili nam ocalali. Przyjmujemy tę misję – zapewnił.

Dodał, że zbyt mało sprawców zbrodni zostało po wojnie pociągniętych do odpowiedzialności. – Stoję dzisiaj przed państwem i proszę o przebaczenie za zbrodnie, które Niemcy tu popełnili – powiedział prezydent Niemiec podkreślając, że pragnie kultywować „cudowne dzieło pojednania i ponieść je w przyszłość”.

– Najważniejsza nauka, jaka płynie z naszej historii to: nigdy więcej – nigdy więcej obłędu rasistowskiego, nigdy więcej rozpętanego nacjonalizmu, nigdy więcej barbarzyńskiej wojny napastniczej. Nigdy więcej! Na tym opiera się nasza wspólna Europa – mówił.

Chóralne zespoły dziecięco–młodzieżowe z Polski i Izraela wykonały Pieśń partyzantów żydowskich – Zog nit kej mol. W południe dla uczczenia pamięci bohaterów zrywu w Warszawie zawyły syreny i rozdzwoniły się dzwony kościelne.

W uroczystości wzięły udział delegacje z kilkadziesiąt innych krajów, które reprezentowały związki wyznaniowe, gminy żydowskie i instytucje upamiętniające Holokaust, a także politycy z różnych krajów.

Wcześniej premier Mateusz Morawiecki złożył kwiaty przed tablicą Pamięci Żołnierzy Okręgu Armii Krajowej Warszawa-Miasto. W swoim wystąpieniu podkreślił ważną rolę Polek i Polaków podczas Powstania w Getcie Warszawskim. – Polscy żołnierze Armii Krajowej oddawali swoje życie. Im również należy się hołd. To walka w sprawie, która również dla nich była najważniejsza. Żydzi stanowili część społeczeństwa, część całego społeczeństwa polskiego, w czasie drugiej wojny światowej. Dlatego w tamtej nierównej walce, pomagali również nasi polscy żołnierze. Wcześniej pomagali przetrwać Żydom w getcie warszawskim, a później w czasie, kiedy powstanie wybuchło, próbowali im pomóc – podkreślił.

Dodał, że tak zginęli Eugeniusz Morawski ps. Młódek oraz Józef Wilk ps. Orlik, podczas akcji wysadzenia muru getta przy ul. Bonifraterskiej w Warszawie, która miała na celu stworzenie drogi ucieczki.

– Niemcy mordowali Żydów w sposób absolutnie bestialski, barbarzyński i okrutny to była prawdziwa otchłań piekła. Chciałbym złożyć hołd wszystkim którzy przerwali milczenie świata. Prawda musi przebić się do świadomości współczesnego świata, prawda o tych dniach. Ta prawda to również prawda o bohaterstwie Armii Krajowej. To właśnie chłopcy i dziewczęta, kobiety i mężczyźni Armii Krajowej dali świadectwo najwyższej próby bohaterstwa i walki o wolność, prawdę i dobro. Dobro, o które było tak trudno w tamtych bestialskich czasach, które stworzyła III Rzesza niemiecka. Tę prawdę też trzeba bardzo głośno powiedzieć. Bo jest ona dzisiaj zakłamywana. Prawda i zadośćuczynienie muszą stanowić fundament lepszego życia, lepszego świata, fundament dobra, fundament człowieczeństwa – podsumował premier Polski.

Dzisiejsze obchody zostaną zwieńczone udziałem prezydentów wraz z małżonkami w uroczystym koncercie „Pamięć i przyszłość”, który odbędzie się w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej pod honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.

Powstanie w getcie warszawskim wybuchło 19 kwietnia 1943 r. Było jednym z pierwszych po zakończeniu kampanii wrześniowej, masowym wystąpieniem przeciwko okupacji niemieckiej. Walczący nie mieli nadziei na zwycięstwo, a mimo to zaskoczyli swym oporem siły niemieckie, skierowane do likwidacji getta. Powstańcy stali się symbolem oporu ludności żydowskiej wobec niezwykle represyjnych działań władz niemieckich. Było pierwszym miejskim powstaniem w okupowanej Europie. W nierównej walce kiepsko uzbrojeni bojownicy Żydowskiej Organizacji Bojowej oraz Żydowskiego Związku Wojskowego stawili opór żołnierzom z oddziałów SS, Wehrmachtu, Policji Bezpieczeństwa i formacji pomocniczych. Powstanie trwało niespełna miesiąc, a jego tragicznym zakończeniem było wysadzenie 16 maja 1943 r. przez Niemców Wielkiej Synagogi na Tłomackiem.