Problem diaspory na Soborze Wszechprawosławnym

Dyskusja na temat statusu prawosławnych w diasporze była przedmiotem ożywionej dyskusji 21 i 22 czerwca – w drugim i trzecim dniu Soboru Wszechprawosławnego, obradującego w akademii duchownej w Kolimwari na Krecie.

Zwracano uwagę, że obecność niekiedy dużych społeczności prawosławnych na emigracji pociąga za sobą wymagają szukania nowych rozwiązań zarówno duszpasterskich, jak i prawnych.

W związku z napływem większych lub mniejszych grup emigrantów z krajów o większości prawosławnych do państw nieprawosławnych w tych drugich zaczęły powstawać struktury organizacyjne Kościołów ojczystych. To z kolei pociągnęło za sobą pojawienie się kilku, a czasami nawet kilkunastu jurysdykcji i biskupów prawosławnych w jednym kraju, a niekiedy nawet w jednym mieście. To zaś jest sprzeczne z tradycyjnym nauczaniem Kościołów prawosławnych (i nie tylko jego), mówiącym o tym, że w jednym mieście może urzędować tylko jeden biskup kanoniczny.

Patriarcha konstantynopolski Bartłomiej powiedział na Soborze, że tylko on może regulować status kanoniczny diaspory, gdyż to Konstantynopolowi kanony dawnych soborów powszechnych przyznały prawo kierowania prawosławnymi w diasporze, poza tradycyjnymi, historycznymi Kościołami prawosławnymi.

Z kolei przedstawiciele Patriarchatu Serbskiego, który po wcześniejszej zapowiedzi wycofania się z Soboru bierze obecnie bardzo czynny udział w jego pracach, oświadczyli, że w sytuacji braku Kościołów lokalnych „o wysokim stopniu rozproszenia” nie można podejmować decyzji w sprawach, które dotyczą tych Kościołów. Do dużej ostrożności przy rozważaniu tego zagadnienia a następnie przy podejmowaniu ostatecznych decyzji wezwał zebranych arcybiskup Tirany Anastazy. „Musimy być bardzo ostrożni w tym, co postanawiamy” – przypomniał zgromadzonym zwierzchnik Albańskiego Kościoła Prawosławnego.

Na marginesie obrad na Krecie komentatorzy zwracają uwagę, że po raz pierwszy w dziejach wschodniego chrześcijaństwa w obecnym Soborze uczestniczą także kobiety, chociaż bez prawa głosu. Znalazły się one w delegacjach: Patriarchatu Konstantynopolskiego – ihumenia Teoksenia, przełożona patriarszego klasztoru stauropigialnego pw. Ikony Matki Bożej „Życiodajne Źródło” w Chanii na Krecie i prof. Elizabeth Prodromou z Uniwersytetu Taftsa w USA oraz Kościoła albańskiego – mniszka Rakela (Dhervishi), Sonila Rembeçi, która w latach 209-13 była członkinią Prezydium Komitetu Naczelnego Konferencji Kościołów Europejskich i Orfea Beçi z kościelnej służby prasowej.