Prof. Lipowicz o fundamentach stabilności przyszłej Europy

Jakie są fundamenty stabilności przyszłej Europy, rozważała 13 września, w ramach zorganizowanej w Krakowie konferencji „Jedna czy dwie Europy?” prof. Irena Lipowicz.

Profesor UKSW w Warszawie, a obecnie ambasador RP w Wiedniu zwróciła uwagę, że – już sama formuła preambuły do Traktatu Konstytucji dla Europy zawiera niejednoznaczne sformułowania. Wyraziła ubolewanie, że mimo propozycji Europejskiej partii Ludowej, nie znalazła się tam formuła z naszej preambuły: „zarówno wierzący w Boga, będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna, jak i nie podzielający tej wiary, a te uniwersalne wartości wywodzący z innych źródeł”.
Przypomniała, że obecna, ogólna formuła o religijnych źródłach została zastosowana po wybuchu debaty na temat poprzednio proponowanej treści. W poprzedniej wersji występowało dziedzictwo antyku – Grecji i Rzymu, a następnie – po przemilczeniu roli chrześcijaństwa, a także elementów judaizmu i islamu – pojawiła się Rewolucja Francuska jako jedyna rewolucja w dziejach Europy. Nie ma również zasady pomocniczości czy dialogu społecznego, choć pomocniczość pojawia się w pierwszych artykułach traktatu.
Uchwalenie preambuły w obecnej postaci stworzy sytuację, w której jako obywatele RP będziemy odpowiedzialni przed „Bogiem lub własnym sumieniem” oraz przyszłymi pokoleniami, a równocześnie jako Europejczycy – „wobec przyszłych pokoleń Ziemi”, stwierdziła prof. Lipowicz. – Ziemia – jak pradawna grecka Gaja – staje się nagle po trzech tysiącach lat w Europie – odniesieniem odpowiedzialności indywidualnej obywatela Europy.
Pomocniczość stała się jednym z filarów konstrukcji europejskiej, a choć jej chrześcijańskie źródła są oczywiste, nie wskazano ich, krytykowała prof. Lipowicz. Jednocześnie podkreśliła wkład delegacji polskiej w debatę w Konwencie. Udział ten, choć nie mieliśmy prawa decyzji, spowodował, że „burzliwa debata przed przyjęciem konstytucji, dotycząca preambuły i wartości podstawowych , wbrew oczekiwaniom oczyściła klimat debaty publicznej i ułatwiła przyjęcie konstytucji”.
– Krytyka UE – ożywcza i potrzebna – nie może jednak przesłaniać skali osiągnięć, podkreśliła prof. Lipowicz. – Ogromny, pokojowy, kwitnący obszar dobrobytu, bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego, z zacierającymi się stopniowo granicami, ale i z zachowaną silną tożsamością i bezpieczeństwem socjalnym Unii Europejskiej jest niezaprzeczalnym faktem. Świadczą o tym tłumy imigrantów, pragnących dotrzeć do Europy.
Jakie są więc rzeczywiste fundamenty stabilności Europy? – Europa, Unia Europejska, jest stabilna w sensie „trwałego pokoju” – obszaru pozbawionego wojny i trwającego w dobrobycie. Jest stabilna gospodarczo, choć bez gwarancji na przyszłość. Ma ustabilizowane, stosunkowo zamożne społeczeństwo, a w obszarze UE nie występują dzielnice nędzy. Zapewnia ludności opiekę socjalną i zdrowotną na wysokim poziomie, choć i tu wyczerpują się powoli zasoby nawet najbogatszych krajów, skonstatowała prof. Lipowicz.