Prof. Mirosław Marynowicz: w pełni solidaryzuję się z orędziem biskupów Polski i Ukrainy

Wielkie uznanie dla opublikowanego w piątek wspólnego orędzia biskupów Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego oraz Konferencji Episkopatu Polski w 80. rocznicę rzezi wołyńskiej wyraził wicerektor Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie, prof. Mirosław Marynowicz.

W wypowiedzi dla KAI prof. Marynowicz stwierdził:

Chciałbym najpierw powiedzieć, że w pełni solidaryzuję się z tym orędziem. Jest w nim kilka punktów, które popieram całym sercem. Na przykład: „Pojednanie między naszymi narodami i współpraca wolnej Polski z wolną Ukrainą stanowią niezbędne warunki pokoju w naszej części Europy. W przeciwnym przypadku rozgrywającym zawsze będzie «ten trzeci»”. To absolutna prawda, że ta trzecia strona zyskiwałaby, gdybyśmy eksponowali nieporozumienia, czy punkty sporne w naszej historii.

Również bardzo znaczące jest dla mnie, że jesteśmy w takiej fazie, iż trzeba „abyśmy potrafili ułożyć naszą wspólną przyszłość jak wolni z wolnymi i równi z równymi”. To prawda. że Ukraina przez długi czas miała trudności ze swoją narodową i państwową podmiotowością. Tak, więc w ciągu tych 30 lat od chwili proklamowania niepodległości Ukrainy istniały różnice między niektórymi jej częściami, pod względem ideologicznym, religijnym, mistycznym. Zatem wielu sąsiadów kwestionowało naszą podmiotowość. Pamiętam konferencję w Monachium w roku 2020, na której pojawiły się oficjalne oświadczenia, że powinniśmy podjąć dialog na Ukrainie o naszej tożsamości narodowej razem z Rosją, Polską i Węgrami. Widać było, że Ukraińcy mają z tym trudności, a w tym przypadku nasze relacje nie były „jak wolni z wolnymi i równi z równymi”. Mam nadzieję, że teraz, podczas tej wojny Ukraińcy udowodnili swoją podmiotowość narodową i państwową i teraz łatwiej byłoby przekonać naszych sąsiadów do działania jako równi, zapewniając pokój w naszej części Europy.

Jest też stwierdzenie, które jest absolutnie prawdziwe, ale może być fałszywie interpretowane. Chodzi mi o słowa „czuje się ofiarą”. To absolutnie oczywiste, że my Ukraińcy, zwłaszcza teraz mamy również poczucie bycia ofiarą. Możemy jednak przegapić złoty środek, jakiś logiczny punkt, wpaść w pułapkę wiktymizacji pamięci historycznej. Wiktymizacja oznacza, że jakiś naród uważa swoje własne ofiary za bardziej bolesne, największe i tak dalej. A tutaj czai się pułapka. Nie możemy kalkulować. My, chrześcijanie, nie możemy kalkulować czyje ofiary są większe i czyje są ważniejsze.

Ponadto przebaczenie i pojednanie muszą przejść przez różne procedury rozeznania różnych zjawisk. Mogę przebaczyć bez prośby o przebaczenie wyrażonej przez drugą stronę. Jest ono bowiem moim aktem wyjścia z nieustannego kręgu zemsty. Natomiast pojednanie jest procesem całkowicie odmiennym i wymaga właściwego przebaczenia z obu stron.

I jeszcze jedno. Jestem pewien, że my Ukraińcy i Polacy musimy rozwiązać nasze historyczne nieporozumienia na płaszczyźnie słów: „przebaczamy i prosimy o przebaczenie”. Jak to zrobić? Dołączyć do narodów, które żyją zgodnie z zasadą, która bierze pod uwagę interesy wszystkich stron wchodzących w określone relacje i znajduje rozwiązanie, w którym wszyscy odnoszą korzyści, narodów które szanują siebie nawzajem i szanują wzajemnie swoją podmiotowość. Historycznie w latach 30-tych XX wieku, a także w innych okresach naszej historii, nasze narody prowadziły życie w myśl zasady albo „my” albo „wy”. Musimy zrozumieć różnicę między tymi dwiema logikami i być ostrożni, ponieważ kiedy analizujemy naszą historię, nasze tragedie historyczne, to możemy rozumieć, że były one owocem logiki: „Moje zwycięstwo zakłada twoją klęskę”. Działo się tak z obu stron. Nie tylko z ukraińskiej, ale i polskiej. Nasze narody żyły według tych zasad, a więc teraz musimy być bardzo ostrożni, aby nie przenosić tego typu zasad do naszych współczesnych czasów. To chyba najważniejsze refleksje jakimi chciałbym się podzielić.