Projekt ustawy o Funduszu Kościelnym do konsultacji

Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji skierowało w piątek do konsultacji projekt ustawy, na mocy której Fundusz Kościelny ma zostać przekształcony w dobrowolną asygnatę podatkową w wysokości 0,5 proc. na rzecz wybranego Kościoła lub związku wyznaniowego. Prezentując założenia dokumentu minister Michał Boni wyraził nadzieję, że projekt zostanie przyjęty do 1 stycznia przyszłego roku. Funkcjonować zacznie jednak dopiero wtedy, gdy z Polski zdjęta zostanie procedura nadmiernego deficytu budżetowego.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw w dniu dzisiejszym przesłany został do konsultacji międzyresortowych, Kościołów i związków wyznaniowych oraz opublikowany w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji. Jak powiedział minister Michał Boni każdy obywatel, za pomocą zakładki „Mam zdanie” będzie mógł zadać pytanie, zgłosić uwagi lub skomentować projekt.

Prezentując założenia noweli Boni podkreślił, że prace nad dokumentem trwały od marca ubiegłego roku, a ich celem było przekształcenie Funduszu Kościelnego w odpis podatkowy przeznaczany na wybrane przez obywatela Kościoły i związki wyznaniowe. Minister wyjaśnił, że istotą noweli jest uchylenie ustawy o dobrach martwej ręki z roku 1950, która wprowadzała Fundusz Kościelny. Zostanie on zastąpiony dobrowolną asygnatą podatkową w wysokości 0,5 proc. Płatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych będą mogli przekazać odpis podatkowy na rzecz wybranego Kościoła lub związku wyznaniowego.

Ustawa wprowadza również ułatwienia dla emerytów. Ci, którzy będą chcieli dokonać takiego odpisu nie będą musieli składać zeznania podatkowego. Wystarczy, że do 30 listopada roku poprzedzającego rozliczenie podatkowe prześlą do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dyspozycję z informującą o zamiarze dokonania takiego odpisu. Deklaracja taka będzie traktowana jako obowiązująca do odwołania. „Chodzi o to, aby starsi nie musieli osobno rozliczać podatków” – mówił minister Boni.

Minister Boni dodał, że deklaracja, którą emeryt będzie składał w ZUS będzie objęta ochroną i tajemnica ubezpieczeniową, zaś rozliczenie z urzędem skarbowym, każdego podatnika, który zadeklaruje dobrowolny odpis na Kościół – tajemnicą skarbową.

Zgodnie z założeniami opublikowanego dziś projektu Kościoły i związki wyznaniowe otrzymają Numer Identyfikacji Podatkowej (NIP). Do 15 kwietnia po roku podatkowym będą musiały wskazać numer konta, na który trafi asygnata podatkowa. Osoba fizyczna wypełniając odpowiednie druki PIT wpisze nie nazwę Kościoła lub związku wyznaniowego, a jedynie numer NIP.

Odnośnie Kościoła katolickiego projekt ustawy stanowi, że środki uzyskane z asygnaty podatkowej będą przekazywane przez Urzędy Skarbowe na konto ogólnopolskiej, specjalnie w tym celu utworzonej instytucji.

W dokumencie nie przewiduje się kontroli państwa jeśli chodzi o sposób wydatkowania środków, jakie Kościoły i inne związki wyznaniowe uzyskają z odpisu podatkowego 0,5 proc. Będą zatem miały pełną swobodę w ich wydatkowaniu.

Projekt zakłada, że od momentu wejścia w życie ustawy sami duchowni będą opłacać za siebie pełne składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. Wyjątek będą stanowić zakonnicy ślubujący ubóstwo i nie dysponujący własnymi środkami finansowymi, za których składki będzie opłacać przełożeni domów zakonnych lub klasztorów. Oznacza to, że Kościoły będą mogły przekazywać środki domom zakonnym na ubezpieczenia duchownych i środki te nie będą opodatkowane.

Zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami ustawa wprowadza trzyletni okres przejściowy. W tym czasie jeśli asygnata podatkowa nie osiągnie wysokości dzisiejszego Funduszu Kościelnego – ok. 94 mln zł – brakująca kwota zostanie uzupełniona z budżetu państwa. Wysokość ewentualnych dotacji (dopłat) do tej gwarantowanej sumy dla poszczególnych Kościołów bądź związków wyznaniowych ma być ustalona w zależności od proporcji, w jakiej Fundusz Kościelny opłacał składki duchownych z danego Kościoła. Problem polega na tym, że dziś nikt nie wie, jak te proporcje się kształtowały, gdyż ani Fundusz ani ZUS takiej statystyki nie prowadził. Dlatego autorzy projektu ustawy chcą teraz ten obowiązek przerzucić na Kościoły. Projekt stanowi zatem, że w okresie 3 miesięcy po wejściu w życie ustawy władze każdego z Kościołów i związków wyznaniowych są zobowiązane do sporządzenia w postaci elektronicznej listy osób, za które składki takie Fundusz Kościelny opłacał do ZUS. W dalszej kolejności na podstawie zweryfikowanych w ten sposób list, ma zostać obliczona kwota przypadająca na dany Kościół lub związek wyznaniowy. Dotąd Fundusz Kościelny opłacał składki za 26 tys. 272 duchownych, z czego 4 tys. było zakonnikami a 1619 alumnami. Nie wiadomo jednak ilu duchownych należało do jakiego Kościoła bądź związku wyznaniowego.

Projekt ustawy stanowi ponadto, że w ostatnim roku 3-letniego okresu przejściowego nastąpi przegląd funkcjonowania tego rozwiązania. Minister powiedział, że nie przewiduje się sytuacji, że dopłata zostanie utrzymana po okresie przejściowym.

Zrezygnowano z tzw. kotwicy budżetowej, na mocy której jeśli Kościoły i związki wyznaniowe w okresie przejściowym zebrałyby wyższą kwotę niż ta, która obecnie składa się na Fundusz Kościelny, nadwyżkę przekazywano by do budżetu państwa. Minister Boni powiedział, że takie rozwiązanie nie było możliwe z powodów technicznych, ale przede wszystkim z racji niezgodności z obowiązującym prawem, szczególnie Konstytucją RP.

Szef MAC powiedział, że chciałby, aby przedstawione dziś rozwiązania zostały przyjęte do 1 stycznia 2014 roku. Nie oznacza to jednak, że wejdą od razu w życie i w rozliczeniu za 2014 rok będzie można zadeklarować odpis na rzecz Kościoła lub związku wyznaniowego. Przepisy zaczną obowiązywać dopiero 1 stycznia roku następującego po zdjęciu z Polski procedury nadmiernego deficytu. „Ustawa o finansach publicznych nakłada na rząd obowiązek polegający na tym, że zamieniając ścieżkę finansowania określonych zadań nie można wygenerować większych wydatków z budżetu, albo w przypadku odpisu, większych ubytków” – wyjaśnił minister Boni. Dodał, że rozwiązanie to zostało uzgodnione z głównymi partnerami – Kościołami i związkami wyznaniowymi.

Podsumowując konferencję prasową minister Administracji i Cyfryzacji powiedział, że uważa za ważne odejście od rozwiązania, które kompletnie nie pasują do współczesnej rzeczywistości, nie mówiąc o stalinowskim podłożu ustawy z roku 1950. „Chcielibyśmy, aby to obywatele mogli w odpowiedni sposób decydować, jak wspierać te Kościoły i związku wyznaniowe, z którymi czują więź i tożsamość” – powiedział Michał Boni.