Prymas o Kościele na zakręcie: potrzebne przyspieszenie, ale we właściwą stronę

Kończy się proces naturalnego przekazywania wiary z pokolenia na pokolenie czyli tzw. katolicyzm kulturowy. Zaczyna się katolicyzm z wyboru. Na tym zakręcie – zdaniem Prymasa Polski abp. Wojciecha Polaka – paradoksalnie potrzebne jest przyspieszenie, ale mądrze prowadzone i we właściwą stronę.

Abp Wojciech Polak był jednym z uczestników debaty, która odbyła się 6 marca w Instytucie Prymasa Józefa Glempa w Inowrocławiu wokół raportu „Kościół w Polsce 2023” przygotowanego przez Katolicką Agencję Informacyjną oraz Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej. Dokument ukazuje pracę Kościoła w Polsce zarówno w sferze duszpasterskiej, jak i charytatywnej oraz społecznej. Opisuje również aktualne trendy w polskiej religijności, jak i nowe wyzwania, analizując m.in. zaburzenia międzypokoleniowego przekazu wiary, osłabienie autorytetu Kościoła i odchodzenie młodych od wiary. Do tych obszarów odniósł się podczas dyskusji Prymas Polski, podkreślając, że od tematu i pojawiających się pytań nie można uciekać, ale trzeba szukać rozwiązań i dążyć do wzrostu w takich warunkach i okolicznościach jakie są.

„Rozwojowi nie sprzyjają idealne warunki. Rozwojowi sprzyja dążenie. Tak jest w świecie roślin i dotyczy to także życia człowieka. Dążenie, szukanie, staranie się” – mówił metropolita gnieźnieński przyznając, że to właśnie starał się przekazać maturzystom podczas ich poniedziałkowej pielgrzymki na Jasnej Górze. Ich liczba (prawie 1100 z archidiecezji gnieźnieńskiej) pokazuje, że jest w młodych potrzeba Boga, jest poszukiwanie Go. Pytanie, czy Kościół potrafi na te potrzeby młodych właściwie odpowiadać?

„Młodzi często mówią, że Kościół odpowiada dziś na pytania, których oni nie zadają” – zauważył abp Polak podkreślając, że trzeba więc najpierw usłyszeć te pytania, zobaczyć potrzeby i do nich dostosować przekaz wiary. Jako przykład podał przeprowadzone kilka lat temu w archidiecezji gnieźnieńskiej zmiany w przygotowaniu do sakramentu bierzmowania. Badania sondażowe pokazały wówczas, że młodzi potrzebują przede wszystkim relacji, a ponieważ jest pewien deficyt relacji w rodzinie, szukają ich wśród rówieśników. „Zatem to relacje są ważne, a nie wiedza” – stwierdził Prymas. Dodał, że właśnie w budowaniu wspólnoty, a nie tylko w sprawdzaniu wiedzy i odhaczaniu formalności widzi fundament pracy z młodzieżą.

Druga rzecz – mówił abp Polak – to pragnienie modlitwy. Młodzi chcą się modlić, chcą nauczyć się relacji z Panem Bogiem, ale potrzebują kogoś, kto im tą rzeczywistość pokaże, kto będzie im towarzyszyć. I tu zadanie dla księży, by z młodymi w tym wszystkim być, by nie dawać gotowych odpowiedzi, ale przede wszystkim słuchać, słyszeć i starać się dzielić to wszystko, z czym oni przychodzą, z czym się zmagają.

Na pytanie z sali o adekwatność i poziom głoszonych przez księży kazań abp Wojciech Polak przyznał, że jest pewne oczekiwanie, że homilie dadzą odpowiedź na wszystkie życiowe pytania. A jest to przecież niemożliwe. Problem polega na tym – stwierdził – że te kilka minut jest dla słuchających często jedynym kontaktem ze sprawami wiary. Dla głoszących zaś miał radę, którą sam usłyszał od swojego profesora homiletyki, obecnego zresztą na sali ks. prałata Leszka Kaczmarka, by „w jednej ręce trzymać Ewangelię, w drugiej gazetę”. „Chodzi o zderzenie Ewangelii z życiem, by to głoszenie nie było nigdy abstrakcyjne, oderwane od życia” – dodał.

Odniósł się także do odnotowanego w raporcie KAI osłabienia autorytetu Kościoła jako instytucji zaufania publicznego. Jak wskazuje dokument, w ostatnim dziesięcioleciu jest to spadek z ok. 65 procent do 48 procent. Zjawiska te – jak stwierdza raport – stanowią ostrzeżenie jeśli chodzi o religijną przyszłość narodu, bowiem można mieć wrażenie, że dochodzimy do jakiegoś momentu przełomowego. W ocenie Prymasa Polski dane te wskazują na konieczność przeprowadzenia pogłębionej analizy – podobnie zresztą jak cały dokument przygotowany przez KAI i IDMN. Odbudowanie autorytetu Kościoła – stwierdził Prymas – nie pójdzie jednak po linii zmian systemowych czy strukturalnych, ale zależy wyłącznie od ludzi, od konkretnego człowieka i dotyczy to zarówno Konferencji Episkopatu Polski, jak i każdej diecezji czy parafii.

W spotkaniu wraz z Prymasem Polski uczestniczyli Marcin Przeciszewski, prezes Katolickiej Agencji Informacyjnej oraz Marek Zając, dyrektor Polsat Rodzina, a także Piotr Turowski z Instytutu Prymasa Józefa Glempa. Podobne debaty odbywają się w inowrocławskim instytucie regularnie, a udział w nich może wziąć każdy. Gościem jednej z najbliższych debat będzie prof. Rocco Butliglione.