Przeciwnicy czy świadkowie wiary w jedynego Boga? – dyskusja na Bobolanum

Nie będzie pokoju między narodami, jeśli nie będzie go między religiami – zgodnie stwierdzili wyznawcy różnych religii uczestniczący w debacie pt. „Przeciwnicy czy świadkowie wiary w jedynego Boga?”.

O koncepcjach Boga w judaizmie, chrześcijaństwie i islamie dyskutowano dziś na Papieskim Wydziale Teologicznym „Bobolanum” w Warszawie. Konferencję zorganizowano we współpracy z Laboratorium „Więzi”.

Jako pierwszy, o wizji Boga w judaizmie mówił prof. Stanisław Krajewski z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego a zarazem żydowski współprzewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów. Choć zgodził się z tym, że „Bóg” to pojęcie centralne w judaizmie, to stwierdził, że z perspektywy wyznawców judaizmu trudno mówić o Bogu jako o pojęciu. – Nie sądzę, by o Bogu dało się coś powiedzieć adekwatnie – zaznaczył, przybliżając żydowski punkt widzenia, według którego wszelkie określenia Boga są nieadekwatne. – Bóg jest jedyny i nie można go z niczym porównać, a więc w konsekwencji nie można uczynić żadnej jego podobizny – powiedział prof. Krajewski. Dodał też, że w judaizmie nie rozważa się kwestii istnienia Boga, gdyż przyjmuje się je za oczywiste. Dla wyznawców judaizmu ważne są przykazania, bo poprzez postępowanie, wyrażają swoją relację do Boga a – jak stwierdził prof. Krajewski – „o Bogu wiadomo tylko coś z relacji między nim a człowiekiem”.

Analizując teksty modlitw żydowskich i liturgii synagogalnej wykazał, że dla wyznawców judaizmu Bóg jest Stwórcą, Królem Królów, Prawodawcą, Wszechmocnym, ale również Ojcem. Osobno wymienił dwa główne imiona Boga: Elohim i tetragram JHWH. Według tradycji rabinicznej oba są ściśle powiązane ze sobą. Pierwsze wyraża atrybut sądu, drugie – miłosierdzie. Współprzewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów podkreślił, że Bóg judaizmu przejawia się w historii a wiara żydowska jest pamięcią o wydarzeniu wyjścia z Egiptu, o przymierzu. Moralność bierze się z naśladowania Boga, który uczynił człowieka na swoje podobieństwo – dodał.

Chrześcijańską wizję Boga przedstawił prodziekan PWT „Bobolanum” o. dr hab. Zbigniew Kubacki SJ. Podkreślił, że chrześcijanie wierzą, iż jedyny Bóg, w pełni i ostatecznie objawił się w osobie Jezusa Chrystusa i darze Ducha Świętego. – Wierzymy w tego samego Boga, który objawił się Abrahamowi. Różnica związana jest z uznaniem Jezusa za Boga – dodał.

O. Kubacki SJ podkreślił, że tym co łączy wyznawców judaizmu, chrześcijaństwa i islamu jest wiara w jednego Boga, Pana i Stwórcę. Wspólne dla tych religii jest rozumienie jedyności Boga. Natomiast specyficznie chrześcijańska jest koncepcja Boga objawionego w Jezusie Chrystusie, w wydarzeniu Paschy. Nie jest ona zanegowaniem koncepcji zawartej w Starym Testamencie, ale jej wypełnieniem – dodał prodziekan „Bobolanum”. Chrześcijaństwo jest religią monoteistyczną, ale jest to monoteizm trynitarny. Bóg chrześcijan jawi się jako wspólnota osób, żyjących w relacji i otwarta na relacje ze stworzeniem, jest „Bogiem dla nas” – mówił teolog.

Dyskutowano też na temat sensu dialogu międzyreligijnego. – Wierzymy, że obecność Boga w innych religiach jest prawdziwa a dialog z nimi prowadzi do poznania tajemnicy Boga – zapewnił o. prof. Kubacki SJ. W dialogu tym chodzi o wzajemne poznanie a nie o przekonanie do swoich racji. Jego zdaniem, koncepcje Boga w głównych religiach monoteistycznych zarówno dzielą, jak i łączą wyznawców tych religii. Prof. Krajewski zwrócił natomiast uwagę, iż według niektórych autorytetów judaizmu, rozmowa na tematy teologiczne jest niedopuszczalna.

Uczestnicy panelu moderowanego przez redaktora naczelnego „Więzi” Zbigniewa Nosowskiego zastanawiali się też nad możliwością wspólnej modlitwy wyznawców różnych religii. Zgodzili się co do tego, że możliwa jest wspólna modlitwa w milczeniu. Żydzi i chrześcijanie mogą się wspólnie modlić Psalmami albo spontanicznie, ale trudna jest modlitwa jakimś wspólnym tekstem. Np. „Ojcze nasz” , mogłoby być modlitwą Żyda – powiedział prof. Krajewski, ale jednocześnie stwierdził, że nie jest – gdyż ze względu na kontekst modlitwa ta odnosi się do Jezusa, jest też odmawiana w Kościele. Wyznawcy judaizmu i chrześcijanie zgodnie stwierdzili, że podczas wspólnej modlitwy należałoby unikać tekstów wziętych z liturgii którejkolwiek z religii.

Sesję naukową pt. „Dzieci Abrahama. Koncepcje Boga w judaizmie, chrześcijaństwie i islamie” współorganizowały: Papieski Wydział Teologiczny „Bobolanum” w Warszawie oraz Instytut Analiz Społecznych i Dialogu Laboratorium „Więzi”. Na spotkanie nie przybył przedstawiciel islamu.