Przełożony i trudne sytuacje personalne – zakończyło się zebranie przełożonych zakonów męskich

Trudne sytuacje personalne w posłudze przełożonego były głównym tematem zakończonego dziś w Warszawie 153. Zebrania Plenarnego Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich w Polsce (KWPZM). – Pewien stary model wewnętrznego życia zakonnego, dotyczący posłuszeństwa i relacji pomiędzy przełożonym a współbraćmi odchodzi do przeszłości – przyznał w rozmowie z KAI ks. Dariusz Bartocha SDB, sekretarz generalny  Konferencji. Dwudniowe zebranie odbyło się w gmachu Sekretariatu Konferencji Episkopatu Polski w Warszawie.

Jednym z powodów, dla którego podjęto temat relacji pomiędzy przełożonymi zakonnymi a współbraćmi były przypadki wykorzystywania seksualnego ujawniane w ostatnich latach – przekazał KAI ks. Dariusz Bartocha SDB. Z tym problemem przełożeni zakonni musieli się zmierzyć nie tylko prawnie ale też personalnie: zarówno w relacji do współbrata, który był przestępca ale też wobec całego zgromadzenia.

“Jeśli w jakiejś wspólnocie ktoś dokonał jakiegoś przestępstwa, to ma to wpływ na całość, bo, każdy może usłyszeć na ulicy bezpodstawne oskarżenie: ‘ty, pedofilu!’. Przyklejenie takiej łatki obciąża wszystkich i ma to swoje konsekwencje w życiu całej wspólnoty, wnosi niepokój itp” – zwraca uwagę salezjanin.

Dlatego podczas warszawskiego spotkania wskazywano m.in. na konieczność jeszcze lepszego wyboru tych, którzy mają być przełożonymi zakonnymi. “Nie każdy, nawet dobry zakonnik nadaje się na dobrego przełożonego, to oczywiste” – powiedział ks. Bartocha.

Jak przyznał, w ostatnich latach widać sporo odejść, nie tylko z zakonów ale także z diecezji, dokonujących się w początkowych latach po święceniach. „Dlatego zastanawialiśmy się, skąd bierze się swoista kruchość. Nie jesteśmy też ślepi na to, że każda generacja zmienia się, a obecne młode generacje są mniej stałe, mniej stabilne, domagają się też innego podejścia: zarządzania a grupie, liderowania” – wskazał duchowny.

Ks. Bartocha podkreślił też, że pewien stary model wewnętrznego życia zakonnego, dotyczący nie tyle konstytucji zgromadzenia lecz posłuszeństwa i relacji pomiędzy przełożonym a współbraćmi, kiedyś był nieco bezwzględny, przy czym nikt się temu nie sprzeciwiał. „Dziś jest w tym procesie więcej dialogu, poszukiwania, rozeznawania ale też podważania decyzji przełożonych” – przyznał sekretarz generalny KWPZM.

Podczas warszawskiego zebrania, prelegentami byli m.in. dwaj duchowni doświadczeni zarówno w życiu zakonnym – także jako przełożeni –  a szczególnie w posłudze wsparcia wielu współbraci przeżywających trudności a żyjących w różnych zgromadzeniach zakonnych. Pozwoliło to na dokonanie oglądu psycho-duchowego tych wspólnot i wskazanie na pewne rzeczy, które są dziś najistotniejsze w posłudze przełożonego.

Ojciec Krzysztof Dyrek SJ mówił o roli relacji w posłudze przełożonego w zakonie. „Sprawdzianem doskonałości zakonnika jest jego posłuszeństwo, nie tylko zewnętrze, nie tylko duchowe, ale i to rozumowe” – wskazał jezuita dodając, że dotyczy to również, a może szczególnie przełożonych.

O. Mateusz Hinnc OFMCap stwierdził, że także w realiach życia zakonnego można mówić o „zarządzaniu potencjałem ludzkim”. Zarządzamy inaczej niż w korporacjach, ponieważ mierzymy się z dwoma sferami: ludzką i duchową oraz ograniczoną listą osób – powiedział kapucyn, który omówił następnie takie kwestie jak dobro wspólnot, stawianie wymagań, komunikacja oraz nadmierna kontrola i ideologia.

Podczas spotkania z abp. Wojciechem Polakiem delegatem Konferencji Episkopatu Polski ds. ochrony dzieci i młodzieży zapoznano się ze pracami nad powstającą Komisją niezależnych ekspertów do zbadania zjawiska wykorzystywania seksualnego osób małoletnich w Kościele katolickim w Polsce.

“To spotkanie uświadomiło nam potrzebę precyzyjnego działania w tej materii tak, by ten okres powojenny dobrze rozliczyć, włącznie ze sprawami, które nie wyszły na światło dzienne, albo ukazały się w nieodpowiedni sposób – powiedział KAI ks. Bartocha.

Przełożeni zadawali pytania dotyczące kompetencji Komisji, kompleksowej kwerendy archiwów zakonnych, procedury współpracy w przypadku pojawienia się nowych przypadków wykorzystania, orzecznictwa sądowego i innych. “Dało się odczuć chęć otwartej współpracy z powstającą komisją” – zapewnił przewodniczący KWPZM.

Po raz pierwszy z Konferencją spotkał się abp Tadeusz Wojda SAC, wybrany w marcu br. na przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski.  Metropolita gdański przewodniczył wspólnej Eucharystii. W homilii przywołał osobę św. Pawła z jego postawą wiary z zaufania Bogu oraz dwóch ewangelicznych kobiet Marii i Marty. Dwie postawy kobiet wobec Jezusa posłużyły abp. Wojdzie w nakreśleniu wizerunku ludzi Kościoła służących w wielu dziełach, ale przede wszystkim wywodzących swoje działania z kontemplacji z zasłuchania się w słowo Boże.

Podczas spotkania z zakonnikami Przewodniczący Episkopatu poruszył kilka bieżących spraw z życia Kościoła oraz te, wokół których toczą się dyskusje z władzami państwowymi: katecheza (ilość godzin, forma realizacji itp.), Fundusz Kościelny (z którego korzysta ponad 180 różnego rodzaju zarejestrowanych organizacji jako religijne), kapelani różnych instytucji świeckich (choć wielu z nich pracuje na zasadzie wolontariatu).

Ksiądz Dariusz Bartocha SDB Sekretarz Generalny KWPZM zaprezentował prace nad wprowadzeniem wersji cyfrowej Legitymacji zakonnej (eLegitymacja i eCelebret) oraz pozytywy i trudności w cyfrowym zbieraniu danych statystycznych dotyczący działań zgromadzeń męskich.

Ksiądz Robert Wawrzeniecki OMI Ekonom KWPZM zaprezentował Straty materialne zakonów męskich w Polsce w latach 1945-1964. Dane są w dużej części zabrane, potrzeba jeszcze kilku uzupełnień dla zyskania pełnego obrazu.