Przemówienie Papieża na spotkaniu z Ukraińską Radą Kościołów

Tekst przemówinia Jana Pawła II do Wszechukraińskiej Rady Kościołów i Organizacji Religijnych wygłoszonego 24.06.2001 w kijowskiej filharmonii

Szanowni Przedstawiciele Wszechukraińskiej Rady Kościołów i Organizacji Religijnych!

1. Jestem żywo wdzięczny tym, którzy umożliwili dzisiejsze spotkanie, na którym podczas tej pielgrzymki została mi dana sposobność poznania bliżej każdego z Was, przedstawicieli różnych Kościołów i Organizacji Religijnych obecnych na Ukrainie. Do wszystkich kieruję serdeczne i pełne szacunku pozdrowienie. Z serca wyrażam szacunek dla służby, którą wasz Wszechukraiński Komitet pełni dla zachowania i rozwoju wartości duchowych i religijnych niezbędnych do budowania społeczeństwa autentycznie wolnego i demokratycznego. Wasza zasłużona organizacja wielce przyczynia się do tworzenia warunków coraz lepszego porozumienia między członkami różnych Kościołów i organizacji religijnych we wzajemnym poszanowaniu i stałym dążeniu do szczerego i owocnego dialogu. Nie mogę też nie wspomnieć waszego chwalebnego wysiłku na rzecz pokoju między ludźmi i narodami.
2. Wasze istnienie i wasz codzienny trud konkretnie świadczą, jak bardzo czynnik religijny stanowi istotną cząstkę tożsamości osobistej każdego człowieka, niezależnie od rasy, narodu lub kultury, do której przynależy. Religia, kiedy jest praktykowana pokornym i szczerym sercem, wnosi szczególny i niezastąpiony wkład w rozwój braterskiego i sprawiedliwego człowieczeństwa.
Jak państwo, które chce być rzeczywiście demokratyczne, mogłoby odżegnywać się od pełnego poszanowania wolności religijnej obywateli? Nie ma prawdziwej demokracji tam, gdzie pogwałcona jest jedna z podstawowych wolności osoby ludzkiej. Również Ukraina w długim i bolesnym okresie dyktatur doznała niszczycielskich skutków ateistycznego ucisku, który gnębi człowieka i podporządkowuje niewolniczemu reżimowi. Macie teraz przed sobą pilne zadanie społecznego i moralnego odrodzenia narodu. Jesteście wezwani do wniesienia przez swoje działania istotnego wkładu w to dzieło odnowy społecznej, wykazując, że jedynie w klimacie poszanowania wolności religijnej jest możliwe budowanie w pełni ludzkiego społeczeństwa.
3. Pozdrawiam przede wszystkim Was, drodzy Bracia, zjednoczeni wspólną wiarą w umarłego i zmartwychwstałego Chrystusa. Gwałtowne prześladowanie komunistyczne nie potrafiło wyrwać z duszy narodu ukraińskiego pragnienia Chrystusa i Jego Ewangelii, ponieważ ta wiara należała do jego historii i samego jego życia. Kiedy bowiem mówi się o wolności religijnej na tej waszej ziemi, myśl spontanicznie przenosi się do chwalebnych początków chrześcijaństwa, które od ponad tysiąca lat stanowi o jego tożsamości kulturalnej i społecznej. Od Chrztu księcia Włodzimierza i ludu Rusi w roku 988 bierze początek obecność wiary i życia chrześcijańskiego nad brzegami Dniepru. Stąd następnie Ewangelia dotarła do różnych narodów we wschodniej części kontynentu europejskiego. Przypomniałem to w liście apostolskim “Euntes in mundum” z okazji tysiąclecia Chrztu Rusi Kijowskiej, podkreślając, jak od tego wydarzenia rozpoczęło się szerokie promieniowanie misyjne: “na zachód aż po Karpaty, od południowych brzegów Dniepru aż po Nowogród i do północnych brzegów Wołgi… aż po brzegi Oceanu Spokojnego i dalej jeszcze” (nr 4; por. także orędzie “Magnum Baptismi Donum”, nr 1).
W tym okresie, kiedy jeszcze istniała pełna jedność między Rzymem i Konstantynopolem, św. Włodzimierz, za przykładem księżnej Olgi, poświęcił się ochronie tożsamości duchowej narodu, sprzyjając równocześnie włączeniu Rusi we wspólnotę innych narodów. Proces inkulturacji wiary, który naznaczył historię tych narodów aż do dnia dzisiejszego, rozwijał się dzięki niestrudzonej pracy misjonarzy przybyłych z Konstantynopola.
4. Ukraino, Ziemio błogosławiona przez Boga, chrześcijaństwo stanowi niezbywalną cząstkę twojej tożsamości obywatelskiej, kulturalnej i religijnej! Ty odegrałaś i nadal odgrywasz ważną rolę w łonie wielkiej rodziny narodów słowiańskich i europejskiego Wschodu. Umiej wyciągnąć ze wspólnych korzeni chrześcijańskich ożywczy sok, który w trzecim tysiącleciu będzie karmił latorośle twoich kościelnych Wspólnot.
Chrześcijanie Ukrainy, niech wam Bóg pomaga patrzyć wspólnie, razem na szlachetne początki waszego narodu. Niech wam pomoże odkrywać mocne racje pełnej szacunku i odważnej drogi ekumenicznej, drogi zbliżenia i wzajemnego zrozumienia, dzięki dobrej woli każdego. Niech wkrótce nadejdzie dzień odzyskanej jedności wszystkich uczniów Chrystusa, tej jedności, o którą Pan żarliwie się modlił przed swoim powrotem do Ojca (por. J 17,20-21).
5. Teraz moje pozdrowienie kieruję do was, Przedstawiciele innych religii i organizacji religijnych, którzy pracujecie na Ukrainie w ścisłej współpracy z chrześcijanami. Jest to typowa cecha waszej Ziemi, która dzięki swej szczególnej pozycji i ukształtowaniu stanowi naturalny pomost nie tylko między Wschodem i Zachodem, lecz także pomiędzy narodami, które spotykają się od wielu wieków. Są to narody różne pod względem pochodzenia historycznego, tradycji kulturalnej i religijnego credo. Chciałbym przypomnieć o trwałej obecności Żydów, którzy tworzą wspólnotę mocno zakorzenioną w ukraińskim społeczeństwie i kulturze. Również oni cierpieli krzywdy i prześladowania za wierność religii swoich ojców. Któż może zapomnieć o olbrzymiej daninie krwi przez nich złożonej, z powodu fanatyzmu ideologii głoszącej wyższość jednej rasy nad drugą? Właśnie tutaj, w miejscowości Babyn Jar, podczas nazistowskiej okupacji w ciągu kilku dni zabito bardzo wiele osób, wśród nich ponad 100 000 Żydów. Była to jedna z najstraszliwszych zbrodni, wśród wielu innych, które zapisała historia minionego wieku. Niechaj wspomnienie tego epizodu ludobójczego szaleństwa będzie zbawienną przestrogą dla wszystkich. Do jakich okrucieństw zdolny jest człowiek, kiedy się łudzi, iż może obejść się bez Boga! Wola przeciwstawienia się Jemu i usunięcia wszelkiego przejawu religii wyraziła się w sposób przemożny także w totalitaryzmie ateistycznym i komunistycznym. Upamiętniają to, przytoczymy tu tylko niektóre, pomniki ofiar Hołodomoru [śmierci głodowej], zamordowanych w Bykiwni, zabitych na wojnie w Afganistanie. Pamięć o tak bolesnych przeżyciach niechaj pomaga dzisiejszej ludzkości, zwłaszcza młodym pokoleniom, odrzucić wszelką formę przemocy i wzrastać w poszanowaniu godności ludzkiej, zachowując podstawowe prawa w niej zakorzenione, w tym także prawo do wolności religijnej.
Do wspomnienia o ludobójstwie Żydów chciałbym dołączyć wspomnienie o zbrodniach popełnionych przez władzę publiczną wobec wspólnoty muzułmańskiej żyjącej na Ukrainie. Myślę zwłaszcza o deportowanych do azjatyckich republik Związku Radzieckiego Tatarach Krymskich, którzy teraz pragną powrócić na swoją ziemię ojczystą. W związku z tym niech mi będzie wolno wyrazić życzenie, ażeby poprzez otwarty, cierpliwy i lojalny dialog można było znaleźć odpowiednie rozwiązania, zachowując zawsze klimat szczerej tolerancji i faktycznej współpracy dla dobra wspólnego. W tym cierpliwym trudzie ochrony człowieka i prawdziwego dobra społecznego wierzący mają do odegrania szczególną rolę. Mogą razem dać jasne świadectwo pierwszeństwa ducha przed nawet godziwymi potrzebami materialnymi. Razem mogą dawać świadectwo temu, że światopogląd oparty na Bogu jest gwarancją niezbywalnej wartości człowieka. Kiedy ze świata usunie się Boga, nie pozostanie na nim nic prawdziwie ludzkiego. Bez zapatrzenia w niebo wspólnota ludzka traci sprzed oczu horyzont własnej drogi na ziemi. U podstaw wszelkiego autentycznego humanizmu jest zawsze pokorne i ufne uznanie prymatu Boga.
6. Drodzy przyjaciele! Pozwólcie, że tak Was pozdrowię na zakończenie tego rodzinnego spotkania. Wszystkim Wam, waszym Kościołom i waszym organizacjom religijnym, jeszcze raz wyrażam mój szacunek i moją miłość. Wielka jest wasza misja u historycznych początków tego tysiąclecia. Szukajcie razem wspólnych wartości religijności, w wolności i tolerancji, w sprawiedliwości. Jest to najważniejszy wkład, jaki możecie wnieść w integralny rozwój społeczeństwa ukraińskiego.
Biskup Rzymu, który w tych dniach jest pielgrzymem nadziei w Kijowie i Lwowie, obejmuje wiernych każdego miasta i wsi ukochanej Ziemi Ukraińskiej. Zapewnia was i wszystkich o pamięci w modlitwie, aby Najwyższy zesłał na Was swoje obfite łaski. Bóg czuły i miłosierny ojciec niech błogosławi Was tutaj obecnych, wasze Kościoły i wasze organizacje religijne i niech błogosławi i strzeże ukochany naród ukraiński. Dzisiaj i zawsze!