Przeworsk: po 20 latach na rezurekcji ponownie zabił XVII-wieczny dzwon Sylwester

Po ponad 20-letniej przerwie w Sanktuarium Bożego Grobu w Przeworsku ponownie zabił XVII-wieczny dzwon Sylwester. Oficjalna premiera odbyła się podczas procesji rezurekcyjnej.

– Dzwon pochodzi z roku 1627. Ma bogatą historię: ostał się rabunkowi podczas Potopu Szwedzkiego, potem nie ukradli go ani Austriacy, ani Niemcy, mimo że zabierali pozostałe dzwony – opowiada ks. Tadeusz Gramatyka, proboszcz parafii pw. Ducha Świętego w Przeworsku i kustosz sanktuarium.

Sylwester waży 2470 kg i jest jednym z większych dzwonów w archidiecezji przemyskiej. Ostatni raz można go było usłyszeć w latach 90. Potem zamilkł ze względu na zły stan techniczny. Remontu wymagał sam dzwon, jak i dzwonnica. – Po długich i mozolnych pracach udało się to wszystko odnowić – mówi ks. Gramatyka.

O powstanie Sylwestra zabiegał ks. Maciej Śliwiński, ówczesny prepozyt przeworski i proboszcz tutejszej parafii. Dzwon został poświęcony przez biskupa przemyskiego Adama Nałęcz Nowodworskiego w 1628 roku. Z napisu umieszczonego u dołu płaszcza Sylwestra wynika, że dzwon pękł i w 1777 roku został na nowo odlany przez niemieckich braci Jana i Ignacego Lecherer. Prawdopodobnie od tego czasu nosi on imię Sylwester na cześć swojego restauratora ks. Sylwestra Jandreckiego.

Podczas I wojny światowej rząd austriacki zarekwirował trzy dzwony z wieży kościoła. W miejsce skradzionych, w 1925 roku zostały zamontowane trzy nowe, które z kolei we wrześniu 1941 roku zabrali Niemcy. Za każdym razem jednak pozostawał Sylwester.

Ks. Roman Penc, proboszcz parafii w latach 1936–1963 zanotował w kronice parafialnej: „Pozostał tylko staruszek: Sylwester”. W 1961 roku zostały zakupione kolejne trzy: Maria, Izydor i Roman, które teraz wiszą na nowej dzwonnicy razem z Sylwestrem. Są jednak od niego mniejsze.

U góry Sylwestra widnieje napis w języku łacińskim, który po polsku brzmi: „Jestem tubą chwały Bożej, postrachem piekła i uciszam burze, potężnie brzmię. Pojawiając się na jęk zmarłych wypraszam im pokój. Mój jasny głos przenika przestworza niebieskie”.

Na uwagę zasługują też płaskorzeźby, które są wykonane na płaszczu dzwonu. Jest ich w sumie pięć. Pierwsza z nich przedstawia scenę z ukrzyżowania Chrystusa, z podpisem: „ET VERBUM CARO FACTUM EST ET HABITAVIT IN NOBIS” (Słowo stało się ciałem i zamieszkało między nami). Druga przedstawia św. Floriana i jest podpisana: „DEFENSOR A FLUMINE”(Obrońca od ognia).

Trzecia płaskorzeźba to herb zakonu Bożogrobców z napisem: „INSIGNE ORDINIS S.SEPULCHRI” (Herb Zakonu Świętego Grobu). Czwarta przedstawia Matkę Bożą z lilią w ręku i z księżycem pod stopami oraz z wieńcem z dwunastu gwiazd nad głową. Podpisana jest jako: „PATRONA ORDINIS CUSTODUM SEPULCRI CHRISTI” (Patronka Zakonu Stróżów Grobu Chrystusa). Piąta płaskorzeźba prezentuje herb Antoniego Lubomirskiego i jego małżonki Zofii z Krasińskich. Po lewej stronie widnieje herb Lubomirskich – Szreniawa a po prawej Ślepowron – herb rodu Krasińskich, przedstawiający wronę z pierścieniem w dziobie, trzymającą w pazurach podkowę.

Historia bazyliki pw. Ducha Świętego w Przeworsku sięga roku 1393, kiedy biskup przemyski Maciej powierzył prowadzenie nowej parafii Zakonowi Rycerskiemu Stróżom Grobu Jerozolimskiego.

Od 1727 r. w świątyni znajduje się kaplica Bożego Grobu, drugie obok Miechowa miejsce w Polsce, gdzie czczony jest kult Świętego Grobu. W kaplicy znajduje się replika Bożego Grobu z Jerozolimy, a w jej ścianie relikwiarz w kształcie krzyża jerozolimskiego z kamieniem z Grobu Chrystusa. Do XIX wieku kult ten był bardzo prężny, później niemal zanikł. Odżył ponownie w 1969 r. za sprawą śp. ks. Adama Ablewicza, ówczesnego proboszcza. Święto Grobu Chrystusa obchodzone jest w drugą niedzielę po Wielkanocy. Od 1989 r. do 2012 r. proboszczem w bazylice był ks. Stanisław Szałankiewicz, który jest Kawalerem Bożego Grobu.