Przygotowania do Soboru Wszechprawosławego

W Atenach obradowała Międzyprawosławna Komisja Specjalna, przygotowująca Sobór Wszechprawosławny, który na początku 2016 ma się zebrać w Konstantynopolu. W spotkaniu, któremu przewodniczył metropolita Pergamonu Jan (Patriarchat Konstantynopola), uczestniczyli przedstawiciele 14 autokefalicznych Kościołów prawosławnych – z Polski przybył ks. protojerej Andrzej Kuźma.

Mimo napięć, jakie od dawna istnieją w stosunkach między Moskwą a Konstantynopolem, do stolicy Grecji przybyła 3-osobowa delegacja Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego z metropolitą Hilarionem na czele.

Po posiedzeniu ogłoszono tylko krótki komunikat stwierdzający sam fakt odbycia spotkania i że „rozpoczęta przez Komisję praca nad sporządzeniem projektu regulaminu Świętego i Wielkiego Soboru Kościoła Prawosławnego będzie kontynuowana w ramach procesu przedsoborowego”.

Według greckiego portalu religijnego Romfea.gr w czasie obrad stwierdzono „nieznaczne” różnice zdań, które jednak w poważnym stopniu podważają całe to ważne spotkanie. Agencja podała, że zakończyło się ono „bez jednomyślności”. Okazuje się, że największe trudności i przeszkody w osiągnięciu jedności pojawiły się w drugim dniu obrad – 16 bm. i że spowodowały one poważne problemy „dotyczące przygotowania zasad regulaminowych związanych z organizacją i przebiegiem Świętego i Wielkiego Soboru, których nie udało się rozwiązać”.

Z przecieków po obradach wynika, że przedstawiciele Kościołów prawosławnych wyrazili niezadowolenie w wielu punktach, które grozi podważeniem niezbędnej zasady jednomyślności, uważanej za warunek „sine qua no” przebiegu przyszłego Soboru bez przeszkód.

W gronie „kontestatorów” znaleźli się przedstawiciele Patriarchatu Antiocheńskiego, który od ponad dwóch lat pozostaje w ostrym sporze prawnym z Patriarchatem Jerozolimskim a od lipca br. nie utrzymuje z nim łączności modlitewnej i eucharystycznej. Jeśli nieporozumienia te nie zostaną w najbliższym czasie przezwyciężone, może to doprowadzić do załamania się całego procesu soborowego, który i tak ciągnie się już ponad pół wieku i dopiero w marcu 2014 udało się uzgodnić ogólnie czas i miejsce przyszłego Soboru.

Przyczyną sporu jest fakt, że w marcu 2013 Jerozolima mianowała własnego biskupa dla Kataru na Półwyspie Arabskim, podczas gdy Antiochia i większość świata prawosławnego uważa, że kraj ten pozostaje w jej jurysdykcji. Jej przedstawiciele zapowiedzieli, że jeśli Jerozolima nie ustąpi do chwili rozpoczęcia Soboru, to nie wezmą oni w nim udziału, co z kolei może uniemożliwić przeprowadzenie go.

Przygotowania do Wielkiego i Świętego Soboru Wschodniego Kościoła Prawosławnego rozpoczęły się jeszcze w 1961, po czym wielokrotnie i na długie lata były przerywane i dopiero w marcu 2014 udało się pogodzić wszystkie sprzeczne stanowiska i ustalono, że odbędzie się on w Konstantynopolu (Stambule) w pierwszym półroczu 2016. Ale od tamtego czasu w światowym prawosławiu pojawiło się wiele nowych problemów i dziś nie są pewne ani data, ani nawet miejsce przyszłego światowego zgromadzenia biskupów. Rozlegają się np. głosy, iż w obliczu napiętych obecnie stosunków turecko-rosyjskich Sobór należałoby przeprowadzić w Moskwie, na co w żadnym wypadku nie chcą się zgodzić Konstantynopol i większość Kościołów prawosławnych języka greckiego (Aleksandria, Grecja, Cypr i inne).