Przywracanie pamięci o pomordowanych z Gręzówki

W niedzielę 6 listopada odbędą się uroczystości upamiętniające 80. rocznicę zbrodni niemieckich popełnionych na mieszkańcach Gręzówki w 1942 r. To ważny, w wymiarze lokalnym i państwowym, etap przywracania pamięci o Polakach, którzy zginęli w czasie II wojny światowej.

28 grudnia 1942 r., o świcie, Gręzówkę Starą i Nową okrążyli żołnierze niemieccy, których na akcję przywieziono z Siedlec 16 samochodami. Wszystkich mieszkańców wsi Niemcy zgromadzili przy szkole i odczytali z listy nazwiska osób skazanych na stracenie. Dzień później zginęła rodzina Moskwiaków. Stanisława zamęczono na łukowskim gestapo.
Podobnie żonę Leokadię, która wyruszyła na poszukiwanie męża. 29 grudnia Niemcy rozstrzelali też pozostawioną w domu trójkę dzieci Moskwiaków. Ocalał najstarszy syn Leokadii – Józef Koper. Dorośli zostali posądzeni o związki z partyzantami.

Jak wskazuje proboszcz parafii Matki Bożej Częstochowskiej w Gręzówce ks. Adam Krasuski, we wsi nie było domu, który nie pomagałby partyzantom. – Najbardziej poruszające w tej tragedii sprzed lat jest to, że większość ofiar to dzieci i młodzież, a dużą część stanowią uczniowie albo absolwenci szkoły podstawowej istniejącej w Gręzówce od 1916 r. To w oparciu o stare dzienniki szkolne dotarłem do wielu danych – mówi proboszcz.

– Cieszę się, że 80 lat po pogromie, jaki mieszkańcom Gręzówki zgotowali Niemcy, udało się ustalić personalia wszystkich pomordowanych i godnie ich upamiętnić – mówi ks. Krasuski.

6 listopada w Gręzówce upamiętnionych zostanie zarówno 35 osób rozstrzelanych 28 i 29 grudnia, jak też dziewięć, które zginęły z rąk Niemców w innym terminie, wcześniej bądź później, na przestrzeni roku.

Na tablicach na każdym z 15 nowych pomników nagrobnych zapisano nazwiska, daty urodzin i śmierci. Dzięki temu pomordowani odzyskali swoją tożsamość. W centrum tej części cmentarza stanęła figura Matki Bożej Katyńskiej rzeźbiona w kamieniu. W przywracanie pamięci poza społecznością parafii włączyło się wiele życzliwych osób, instytucji, urząd gminy oraz Grzegorz Dybciak, właściciel firmy Agrotop, który w dużej mierze sfinansował przedsięwzięcie.

Uroczystości rozpoczną się ok. godz. 11:30 programem artystycznym w wykonaniu uczniów miejscowej szkoły podstawowej. Mszy św. o godz. 12:00 sprawowanej w kaplicy na cmentarzu, przewodniczył będzie biskup siedlecki Kazimierz Gurda. Eucharystia będzie sprawowana w intencji wszystkich pomordowanych, którzy spoczywają na parafialnym cmentarzu.

Po apelu poległych poświęcone zostaną nowe pomniki na grobach ofiar. Będą to uroczystości o charakterze państwowym. Do udziału w nich zaproszeni są wszyscy zainteresowani.

W uroczystościach wezmą udział przedstawiciele władz państwowych, na czele z Arkadiuszem Mularczykiem – Wiceministrem Spraw Zagranicznych, samorządowych, a także przedstawiciel Ambasady Republiki Federalnej Niemiec w Polsce.

Transmisja uroczystości na kanale Internetowej Telewizji Diecezji Siedleckiej FARO.TV od godz. 11:30.