Rada Naukowa KEP: Czym jest teologia jako nauka?

Wyzwania stojące obecnie przed teologią, jako uznaną przez państwo samodzielną dziedzina nauki – były przedmiotem obrad Rady Naukowej Konferencji Episkopatu Polski, która zebrała się dziś w Warszawie pod przewodnictwem abp. Marka Jędraszewskiego, metropolity krakowskiego.

„Okazało się – Bogu dzięki – że teologia w nowym schemacie nauk uniwersyteckich przyjętym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego została potraktowana tak jak tego pragnęliśmy, jako jedna z dziedzin nauki, co sprawia, że uznano jej odrębność, jej inne źródła i specyficzną dla niej metodologię” – powiedział KAI abp Jędraszewski po obradach. Arcybiskup dodał, że „teologia pozostaje jako nauka, mimo, że z różnych stron pojawiały się mocne krytyczne głosy co do jej statusu, m.in. ze strony tzw. Ruchu Obywateli Nauki”.

Podobnie – poinformował abp Jędraszewski – pojawiła się dyskusja czy prawo kanoniczne ma być uznane jako dziedzina teologii czy jedna z nauk humanistycznych. Zdecydowana większość polskich kanonistów opowiadała się za tym drugim rozwiązaniem. Prowadzone były na ten temat dyskusje pomiędzy Radą Naukową KEP a ministerstwem. W końcu głos kanonistów został wysłuchany i przyjęty przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Przewodniczący rady Naukowej KEP zaznaczył, że ta nowa, jasna już sytuacja jaka została unormowana ustawą i odpowiednimi rozporządzeniami, domaga się także ze strony samych teologów „nowego spojrzenia na siebie, umocnienia w swojej tożsamości i w swoim powołaniu”. Temu służył wygłoszony podczas obrad wykład ks. prof. Jerzego Szymika, który – w odwołaniu do nauczania Jana Pawła II i Benedykta XVI – ukazywał czym jest teologia jako nauka i jaka jest jej misja w świecie nauki i kultury.

Wykład ks. prof. Szymika pt.: „Teologia 2.0. Konstytucja dla nauki wiary – kilka uwag”, składał się z czerech części. Pierwsza nosiła tytuł: „Tożsamość, czyli ochrona danych” a jej przedmiotem była tożsamość teologii i jej definicje. „Tożsamość teologii – podkreślił uczony – bierze się stąd, że nie może się ona dać wypchnąć z przestrzeni wyznaczonej trzema wierzchołkami trójkąta: wiara, rozum, Kościół”. Dodał, że teologia „nie może się dać zepchnąć ani do laboratorium, ani do zakrystii, a zarówno badania naukowe jak i Kościół są dlań bardzo ważne jako podstawowe punkty odniesienia”.

Druga część wykładu, zatytułowana: „Odwaga czyli bez złudzeń” obalała schemat myślenia, że Kościół i świat mogą ze sobą bezkonfliktowo współpracować. „Ktoś kto tak myśli, nie zna ani Kościoła ani świata” – podkreślił ks. Szymik. Wyjaśnił obrazowo, że „teologia cały czas ma palce między drzwiami”. Stąd odwaga jest postawą, którą powinien prezentować każdy teolog, a wynika ona wprost z misji i roli jaką on pełni”.

W trzeciej część: „Misja, czyli pokora i odpowiedzialność”, ks. Szymik podkreślił, że teologia „musi być pokorna i uczyć się od innych siostrzanych nauk należących do wielkiej rodziny uniwersyteckiej”. Przypominał, że „teologia jest odpowiedzialna wobec innych nauk za to, by rozum, którym posługuje się nauka, nie został zdegradowany w sposób oświeceniowy, ale mógł zostać wzbogacony dzięki instrumentarium wiary”. „Zadaniem teologii jest ukazywanie siostrzanym naukom, że świat jest nieco większy, że rozum służy nie tylko do tego, aby produkować dobrze skonstruowane lodówki czy komputery” – skonstatował.

W czwartej części wykładu: „Ku mądrości”, ks. Szymik zaapelował do teologów, aby pamiętali, że „świat jest szerszy niż teologia, gdyż otacza nas mnóstwo problemów społecznych, politycznych i kulturowych”. Zadaniem teologa jest więc służba światu w tych wielu jego wymiarach. Wyjaśniał, że „mędrzec, to niekoniecznie ten, kto dobrze robi przypisy”, a jego rola jest o wiele szersza, polega na tym, aby wzbogacać otaczający nas świat o to co może ukazać myśl teologiczna, odwołująca się do wartości przekraczających wymiar ziemski.

Radzie Naukowej Konferencji Episkopatu Polski przewodniczy abp Marek Jędraszewski. Jej członkami są: abp Andrzej Dziega, bp Ignacy Dec, bp Jan Kopiec, bp Mariusz Leszczyński, bp Andrzej Siemieniewskii bp Henryk Wejman, a konsultorami: ks. Arkadiusz Baron, ks. Antoni Bartoszek, ks. Krzysztof Biel SJ, ks. Józef Bremer SJ, ks. Radosław Chałupniak, ks. Antoni Dębiński, ks. Kazimierz Dullak, ks. Stanisław Dziekoński, ks. Tomasz Homa SJ, ks. Jarosław Jagiełło, ks. Dariusz Kotecki, ks. Janusz Królikowski, Anna Latawiec, ks. Janusz Mączka SDB, ks. Sławomir Nowosad, ks. Mieczysław Ozorowski, ks. Krzysztof Pawlina, ks. Andrzej Proniewski, ks. Tomasz Rozkrut, ks. Henryk Stawniak, ks. Antoni Świerczek, ks. Piotr Tomasik, o. Marek Urban CSsR, Monika Walczak, ks. Włodzimierz Wołyniec, ks. Paweł Wygralak, ks. Wojciech Zyzak i ks. Marek Żmudziński.