Rada Społeczna przy Biskupie Płockim: fałszywe wiadomości zagrażają życiu społecznemu

Szerzenie fałszywych wiadomości przyjmuje postać szczególnie niebezpiecznej struktury zła, która stanowi ogromne zagrożenie dla przejrzystości życia społecznego, politycznego i gospodarczego całego społeczeństwa – uważają członkowie Rady Społecznej przy Biskupie Płockim Piotrze Liberze w wydanym 27 grudnia oświadczeniu pt. „Chrześcijańska prawdomówność wobec fałszywych wiadomości i mowy nienawiści”.

Stwierdzają oni, że w świecie zwiększonych możliwości komunikacji społecznej kłamstwo przyjmuje postać tzw. fałszywych wiadomości (fake news) publikowanych w celu zdyskredytowania poglądów innych czy dla uzyskania finansowych lub politycznych korzyści.

„Takie kłamstwo podsyca mowę nienawiści (hate speech), czyli opinie zawierające uprzedzenia, stereotypy oraz wypowiedzi dyskryminujące ludzi innej rasy, pochodzenia etnicznego, narodowości, płci, wieku, światopoglądu czy religii” – podkreślają w oświadczeniu.

W opinii autorów oświadczenia fałszywe wiadomości i mowa nienawiści znajdują podatny grunt w czasie kryzysu cnoty prawdomówności, która polega na byciu prawdziwym w czynach oraz słowach, wystrzeganiu się dwulicowości, udawania i obłudy. Natomiast brak prawdomówności powoduje bezkrytyczną wiarę w prawdziwość sądów pochopnych, niesprawdzonych z czym wiąże się „zalew obmowy, plotek i oszczerstw, nie mówiąc o świadomym wprowadzaniu w błąd opinii publicznej”.

Autorzy dokumentu akcentują, że szerzenie fałszywych wiadomości przyjmuje postać „szczególnie niebezpiecznej struktury zła”, która fałszuje sumienia jednostek, stanowi ogromne zagrożenie dla przejrzystości życia społecznego, politycznego i gospodarczego całego społeczeństwa.

„Szczególnie niebezpieczną manifestacją tego typu zjawisk jest współczesna polska scena polityczna, gdzie w imię źle pojętej wolności dochodzi do kłótni, wyzwisk, zaniku elementarnego wstydu. Pokusie upartyjnienia nie oparły się niektóre polskie media, na czym cierpi poszukiwanie prawdy i budowanie dobra w komunikacji społecznej” – zwracają uwagę członkowie płockiej Rady.

Zaznaczają także, że niektóre media w pogoni za poszukiwaniem wiadomości i „gorących tematów” ulegają pokusie tabloidyzacji, w której prawda przekazu przegrywa z komercjalizacją. Ważną przyczyną szerzenia się kłamstwa w mediach społecznościowych jest pozór prawdopodobieństwa, jaki stwarzają fałszywe wiadomości. Przyciągają one ludzką uwagę bardziej niż wiadomości prawdziwe. Odwołując się do stereotypów i uprzedzeń, zaspokajają ludzkie pragnienie nowości i popularności.

„Wobec głębokich i rozległych źródeł kłamstwa społecznego i mowy nienawiści chrześcijanie muszą uwzględnić podwójną strategię; nie mogą przestać zwracać się do Jezusa Chrystusa («Ja jestem prawdą», por. J 14,6), aby odsłaniał związek prawdy z życiem i w ten sposób leczył skłonność do kłamstwa, pochodzącą ze skutków grzechu pierworodnego. Równolegle musi iść z tym formowanie sumień chrześcijańskich podczas katechezy, w rachunku sumienia, w sakramencie pokuty. Wobec ogromnej siły kłamstwa społecznego tylko ludzie dobrze uformowanego sumienia mają szansę oprzeć się kuszącej sile diabła – «ojca kłamstwa», który nie przestaje działać w historii” – można przeczytać w oświadczeniu.

Chrześcijanie powinni też zachować krytycyzm przy korzystaniu ze środków masowego przekazu, zwracać uwagę na źródła informacji, czytać całą ich treść, weryfikować autorów, wyzbyć się osobistych uprzedzeń, konfrontować wiadomość z innymi źródłami. W dokumencie podkreślono też, że w „walce dobra i prawdy z kłamstwem” ogromne znaczenie ma praca rodziców, nauczycieli i katechetów, chrześcijańskich polityków, ludzi kultury i szeroko pojętych mediów.

Członkowie Rady apelują również o krzewienie „dziennikarstwa pokoju”, które jest służbą dla wszystkich, nie szuka sensacji, ale wskazuje prawdziwe przyczyny konfliktów, proponuje alternatywne rozwiązania wobec eskalacji wrzawy, przemocy słownej i mowy nienawiści.

Oświadczenie podpisali wszyscy członkowie Rady, z jej przewodniczącym ks. prof. dr. hab. Ireneuszem Mroczkowskim.

W Radzie Społecznej, powołanej przez bp. Piotra Liberę, zasiada dziesięciu przedstawicieli świata nauki, medycyny, oświaty, mediów i parlamentu. Przewodniczącym Rady jest ks. prał. prof. dr hab. Ireneusz Mroczkowski, teolog moralista i etyk, wykładowca w Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie i w Wyższym Seminarium Duchownym w Płocku.

Celem pracy gremium jest reagowanie na wydarzenia i zjawiska, odnoszące się do różnych przejawów życia społecznego, gospodarczego, eklezjalnego. Rada publikuje oświadczenia, dotyczące najważniejszych wydarzeń i zjawisk w społeczeństwie i Kościele.