Raport z działań pomocowych i prewencyjnych w Kościele w 2023 roku

Biuro Delegata KEP ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży oraz Fundacja Świętego Józefa KEP opublikowały wspólny Raport z działań pomocowych i prewencyjnych w Kościele w 2023 roku. Podobnie jak w ubiegłych latach, w  pierwszej części opisuje on działania Kościoła w Polsce służące ochronie małoletnich i bezbronnych oraz pomoc skrzywdzonym wykorzystaniem seksualnym. W drugiej zaś prezentuje wyniki kwerendy dotyczącej wykorzystywania seksualnego osób małoletnich, która objęła sprawy zgłoszone w Kościele od 1 stycznia do 31 grudnia 2023 r.

Pomoc skrzywdzonym i wsparcie struktur ochrony

Raport zwraca uwagę, że Kościół podejmuje szereg działań, by osoby skrzywdzone mogły zgłosić wykorzystanie seksualne i otrzymać niezbędne wsparcie. Rozszerzając dotychczasowy katalog pomocy, z początkiem roku 2023 Fundacja Świętego Józefa KEP rozpoczęła bezpłatne konsultacje prawnokanoniczne dla osób skrzywdzonych. W maju ruszyło Centrum Pomocy Osobom Pokrzywdzonym „Betania” w Toruniu. Jest to szósty z kolei punkt konsultacyjny, w którym specjaliści, głównie świeccy wysłuchują, niosą wsparcie i udzielają informacji osobom skrzywdzonym i ich bliskim. Fundacja dofinansowała działalność telefonu wsparcia i grupę wsparcia Inicjatywy „Zranieni w Kościele” oraz telefonu zaufania prowadzonego przez siostry zakonne – „Siostry dla Skrzywdzonych”.

W ciągu 2023 r. powołana przez Episkopat Fundacja Świętego Józefa udzieliła wsparcia blisko 100 osobom skrzywdzonym wykorzystaniem seksualnym. W ramach tej pomocy bezpośredniego sfinansowała psychoterapie, leki, pomoc prawną i edukacyjną, a także udział w rekolekcjach jako wsparcie duchowe dla 60 osób na kwotę 535 591,50 zł. Jest to dwukrotny wzrost w stosunku do roku 2022. Ponadto w podobny sposób wsparła przez granty złożone przez diecezje i jurysdykcje zakonne blisko 40 osób. Fundacja zaangażowała się również w pomoc dotyczącą kontaktów osób skrzywdzonych z diecezjami albo zakonami, interweniowała na ich prośbę wobec podmiotów zewnętrznych, wspierała w przygotowaniu pism i składaniu zawiadomień, towarzyszyła w trakcie zgłaszania krzywdy.

Dzięki wsparciu finansowemu Fundacji Świętego Józefa KEP możliwa była dalsza profesjonalizacja osób zaangażowanych w strukturach lokalnych systemu ochrony. We współpracy z Centrum Ochrony Dziecka i Biurem Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży zorganizowane zostały szkolenia systemowe dla poszczególnych grup: delegatów i delegatek ds. ochrony,  duszpasterzy i duszpasterek osób skrzywdzonych, kuratorów duchownych oraz odpowiedzialnych za prewencję w diecezjach i zgromadzeniach zakonnych. 45 osób skorzystało z grantów na podnoszenie kwalifikacji, w tym na studia podyplomowe „Profilaktyka przemocy seksualnej wobec dzieci i młodzieży” na Uniwersytecie Ignatianum w Krakowie oraz „Ochrona małoletnich i osób prawnie z nimi zrównanych w prawie kanonicznym” na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie.

Kontynuowane były prace nad projektami prewencyjnymi, zainicjowanymi przez Centrum Ochrony Dziecka, jak: e-learning dla dorosłych liderów czy projektu „Bezpieczna parafia” i „Bezpieczna szkoła”. Fundacja Świętego Józefa we współpracy z Komisją Wychowania Katolickiego KEP kontynuowała zainicjowane w 2022 r. prace nad opracowaniem zagadnień związanych z profilaktyką przemocy wobec małoletnich, które mają znaleźć się w programach katechetycznych.

Łącznie w ubiegłym roku Fundacja Świętego Józefa KEP na pomoc bezpośrednią osobom skrzywdzonym i pomoc pośrednią i projekty prewencyjne wydała blisko 2 mln 700 tys. zł.

Raportowanie zgłoszeń i szukanie skrzywdzonych

Kościół nie tylko wspiera osoby skrzywdzone, które ujawniły swoją krzywdę, ale stara się także odszukać tych, którzy zostali zranieni, by móc im udzielić niezbędnej pomocy. Temu służyła kampania informacyjna skierowana do parafii, przygotowana i realizowana przez Biuro Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży i Fundację Świętego Józefa KEP, wsparta przez Radę Stałą Konferencji Episkopatu Polski.

W roku 2023 do diecezji i zakonów wpłynęło 85 zgłoszeń wykorzystywania seksualnego małoletnich do 18. roku życia. O czyny przestępcze obwinionych zostało 76 księży i zakonników. Blisko 90% zawiadomień uznano za wiarygodne i procedowano zgodnie z prawem państwowym i kościelnym. Ponad połowa wszystkich zgłoszeń (56,5%) dotyczyła czynów, które miały być popełnione w okresie od 1974 do 2018 r, a 40 wiarygodnych zawiadomień dotyczyło wydarzeń, które miały mieć miejsce w czasie ostatnich 5 lat.

Osoby skrzywdzone osobiście złożyły zgłoszenie o krzywdzie do diecezji i jurysdykcji zakonnych w ponad jednej trzeciej spraw. Podobny procent zawiadomień pochodził od księży i zakonników. Spośród wszystkich zgłoszeń, w 36 przypadkach do wykorzystania osoby małoletniej doszło, kiedy nie ukończyła jeszcze 15 lat (penalizowane w polskim systemie prawnym). Wśród skrzywdzonych było ponad dwa razy więcej dziewcząt niż chłopców.

Dane statystyczne zgłoszeń przyjętych w 2023 roku w diecezjach i jurysdykcjach zakonnych w Polsce zostały zebrane przez Biuro Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży, a następnie przeanalizowane przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC. Publikacja „Ochrona małoletnich i bezbronnych oraz pomoc skrzywdzonym wykorzystaniem seksualnym w Kościele w Polsce. Raport 2023” ukazała się staraniem Fundacji Świętego Józefa KEP i Biura Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży.