Rok 2020 w Zakonie Paulinów pod znakiem jubileuszu 750-lecia śmierci założyciela

W Zakonie Paulinów rok 2020 upłynął pod znakiem jubileuszu. Mnisi świętowali 750. rocznicę śmierci bł. Euzebiusza z Ostrzyhomia, organizatora Zakonu. Zjednoczeni przez niego pustelnicy przyjęli regułę i otrzymali nazwę Zakon Braci św. Pawła Pierwszego Pustelnika. Oficjalnie Rok Jubileuszowy bł. Euzebiusza zakończy się w jego liturgiczne wspomnienie 20 stycznia 2021 r.

– Ten rok naznaczony krzyżem, który niesiemy wszyscy, wpisuje się jednak w tajemniczy sposób w duchowość bł. Euzebiusza – zauważył o. Arnold Chrapkowski, przełożony generalny Zakonu Paulinów. – Bł. Euzebiusz całą swoją duchowość oparł na tajemnicy krzyża, tajemnicy cierpienia i to jest bardzo głęboko wpisane, i w naszą historię, i w historię świata, bo nawet to, w czym teraz uczestniczymy, cierpienie koronawirusa, jest udziałem w krzyżu Jezusa. Drugi wymiar to jest zawierzenie Matce Bożej, bo on od początku tak czynił – wyjaśniał o. Chrapkowski.

Jubileusz stał się okazją do promocji paulińskiego stylu życia i duchowości, choć z powodu pandemii wiele zaplanowanych wydarzeń ograniczono.

Wyjątkowe mobilne muzeum przygotowali węgierscy paulini. Wystawę można było zwiedzać w węgierskich, polskich, słowackich i chorwackich placówkach paulinów. Ekspozycja w nowatorski sposób stara się ukazać atrakcyjność życia zakonnego. Wystawa interaktywna zaopatrzona jest w kody QR, co umożliwia pielgrzymom pogłębienie wiedzy i skorzystanie z dodatkowych materiałów: filmów, zdjęć, muzyki, fotografii czy wywiadów z zakonnikami. Ekspozycja dostępna jest w języku polskim, węgierskim i angielskim.

O bł. Euzebiuszu, przeszłości i współczesności białych mnichów opowiada cykl filmowy na kanale YouTube pt. 'Płomyki w Zakon zebrane – 12 rozmów o duchowości’ . Nagrania w ramach tego projektu zainicjowanego przez o. Michała Legana są emitowane także w Radiu Jasna Góra, umieszczane na stronie Biura Prasowego Jasnej Góry i na profilu Twittera JasnaGoraNews. Wśród tematów rozmów znalazły się m.in. modlitwa, wspólnota, ojcostwo duchowe, kapłaństwo, głoszenie, czystość, posłuszeństwo, słuchanie woli Bożej. Zaproszeni do rozważań zostali m.in. o. Leon Knabit, benedyktyn z Tyńca, o. Mateusz Kolbus, przeor klasztoru kamedułów na krakowskich Bielanach, abp Grzegorz Ryś, metropolita łódzki, kard. Konrad Krajewski, papieski jałmużnik.

Na Sali Rycerskiej na Jasnej Górze została umieszczona wystawa opowiadającą o węgierskich początkach Zakonu.
Staraniem mnichów Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczek pocztowy emisji „Bł. Euzebiusz – założyciel Paulinów”. Walor w nakładzie 120 tysięcy sztuk to kolejny owoc współpracy Poczty z jasnogórskim sanktuarium. Zdaniem prezesa zarządu Poczty Polskiej, Tomasz Zdzikota jest to okazja do zwrócenia uwagi na posługę „białych mnichów”, którzy są stróżami Jasnej Góry. – Jasna Góra to tak wielkie dzieło, miejsce, od wieków, tak wielu wydarzeń, że nieco w cieniu są paulini, którzy opiekują się Cudownym Obrazem i tym sanktuarium. Mam nadzieję, że dzięki emisji znaczka także o Zakonie i jego założycielu będzie nieco głośniej – powiedział prezes podczas jasnogórskiej prezentacji.

Także tegoroczny Konkurs na Wieczernikową Choinkę adresowany dla dzieci także wpisał się w pauliński jubileusz. Zadaniem jego uczestników było wykonanie „bombki” nawiązującej tematycznie do historii i duchowości Zakonu Paulinów i ich założyciela bł. Euzebiusza. Najmłodsi udowodnili, że ten żyjący w XIII wieku mnich może stać się inspiracją dla współczesnych. Na ozdobach jest np. postać błogosławionego, są ogniki – symbol zjednoczenia przez niego w jeden ogień pustelników żyjących na węgierskiej ziemi, jest skalna grota, gdzie żył Euzebiusz, są paulińskie barwy, jest Jasna Góra, gdzie posługują mnisi.

Zakon Paulinów powstał na Węgrzech w I połowie XIII wieku. Paulini są jedną z trzech – obok dominikanów i franciszkanów – wielkich rodzin zakonnych, które mają swe początki w pierwszych latach XIII w.

Założycielem i organizatorem wspólnotowego życia paulinów jest bł. Euzebiusz, który rozmiłowany w „byciu sam na sam z Bogiem” św. Pawła Pierwszego Pustelnika połączył kontemplację z działalnością apostolską. Pustelnicy prowadząc życie wspólnotowe, nie tylko szerzą kult Matki Bożej, ale ich charyzmatem jest też umiłowanie krzyża i modlitwa liturgiczna.

Euzebiusz urodził się w Ostrzyhomiu (dzisiaj to węgierskie miasto Esztergom) ok. roku 1200. Pochodził z bogatej, chrześcijańskiej rodziny. Nauki pobierał w szkole katedralnej w swoim mieście. Tam też otrzymał święcenia kapłańskie, a potem był kanonikiem katedralnym. Już wtedy wyróżniał się pobożnością i niezwykłą hojnością wobec biednych., stąd do dziś mnisi wskazują na niezwykła gościnność założyciela.

Podczas najazdu Tatarów w 1241 r. ratował swoje życie, ukrywając się w lasach Pilisium (Pecs). Rozdawszy swój majątek biednym, za zgodą biskupa z kilkoma towarzyszami rozpoczął życie pustelnicze w pobliżu Szanto, wypełnione pokutą i kontemplacją. Wspólnota w klasztorze pod wezwaniem Świętego Krzyża przyjęła tę samą surową regułę, co eremici z drugiego klasztoru św. Jakuba, założonego w 1215 r. przez biskupa Bartłomieja z Peczu, na górze Patacs. Wkrótce Euzebiusz doprowadził do połączenia tych klasztorów i został przełożonym pustelników naddunajskich. Nadał nowemu zgromadzeniu nazwę Zakon Braci św. Pawła, Pierwszego Pustelnika.

W 1262 r. Euzebiusz prosił papieża Urbana IV o zatwierdzenie swojej wspólnoty zakonnej z nadaniem mu Reguły św. Augustyna. Nastąpiło to dopiero w roku 1308, już po jego śmierci.

Kapituła generalna Zakonu z 1984 r. wezwała wszystkich paulinów, by w myśl soborowego „powrotu do źródeł” lepiej poznawali swoją duchowość, minione dzieje i bogate tradycje zakonu. Zwracała ona przede wszystkim uwagę na potrzebę większej popularyzacji kultu głównego współzałożyciela paulinów, to jest bł. Euzebiusza z Ostrzyhomia. Od 20 stycznia 2005 roku w swych kościołach paulini przeżywają święto bł. Euzebiusza.

Wskazując na pierwotny Euzebiański rys paulińskiej duchowości naznaczony tajemnicą krzyża, rozmiłowaniem braci w kontemplacji Męki Pańskiej, przełożony generalny Paulinów o. Arnold Chrapkowski zwrócił uwagę, że ta tajemnica krzyża była i jest wielkim wezwaniem do świętości. – To zachęta, by i współcześnie zakonnicy, żyjący tradycją minionych wieków zachowaną i potwierdzoną przez Kościół, byli świętymi przemieniającymi modlitwą i pracą rzeczywistość świata – podkreślił zakonnik.

W przeciągu wieków paulini wzbogacili swoje przesłanie o działalność duszpasterską. W XV stuleciu zaczęli obejmować parafie, a także otaczać opieką ruch pielgrzymkowy. Związek Zakonu Paulinów z Matką Bożą szczególnie uwidocznił się w XVII wieku, kiedy Stolica Apostolska powierzała im liczne maryjne sanktuaria.

Wśród ponad 500 paulinów dominują wciąż Polacy, to jednak w ostatnich latach widać znaczne umiędzynarodowienie wspólnoty. Biali zakonnicy są obecni w 17 krajach na 4 kontynentach.

Choć paulini kojarzeni są głównie z polskim narodowym sanktuarium maryjnym na Jasnej Górze, to głoszony przez nich kult Bogurodzicy bierze swój początek z węgierskiej świadomości narodowej, a także z czci oddawanej Matce Bożej przez żyjących na Węgrzech pustelników.

Pierwszy król węgierski Święty Stefan (997—1038) przyjął koronę króla Węgier w dniu Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, przez co pragnął wyrazić swą głęboką cześć, jaką darzył Matkę Bożą. W miejscowości Székesfehérvár, ówczesnej stolicy Węgier, wzniósł na cześć Bogurodzicy ogromną bazylikę. Król każdego roku z wspaniałymi obchodami święcił dzień Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Dzień ten uczynił dniem praworządności, czyli wydawania wyroków. Oddał też kraj we władanie Matce Boskiej, zamiast tytułu Bogarodzicy nazywał ją Królową, Orędowniczką, Patronką Węgier. Królestwo Węgierskie już od zarania swoich dziejów nazywano krajem Maryi.

W 1382r. z węgierskiego Márianosztra, które od początku istnienia było miejscem poświęconym Maryi, do Polski przybyło szesnastu węgierskich paulinów, którzy założyli klasztor na Jasnej Górze, który z czasem stał się sercem Zakonu Paulinów i narodowym sanktuarium Polaków. Tutaj swoją siedzibę ma Kuria Generalna – naczelna władza zakonu, na czele której stoi przełożony generalny.

I tak od ponad sześć wieków paulini w Polsce wpisują się w nasze dzieje modlitwą, służbą i czuwaniem przy cudami słynącym Obrazie Matki Bożej w Częstochowie. W dziedzictwo swojego zakonu paulini włączają się przez wytrwałą służbę pielgrzymom, przede wszystkim w konfesjonale i przy ołtarzu, a także współtworząc chrześcijańską kulturę Polski.