Rok 2022 – Rokiem Żydowskiego Dziedzictwa Kielc

Rada Miasta Kielce jednogłośnie przyjęła 17 lutego uchwałę „w sprawie uczczenia Pamięci Kieleckich Żydów w 80. rocznicę zagłady Żydów z kieleckiego getta”, co oznacza, że w 2022 r. obchodzony będzie Rok Żydowskiego Dziedzictwa Kielc oraz Pamięci o Ofiarach Kieleckiego Getta. Inicjatorem projektu uchwały jest Stowarzyszenie im. Jana Karskiego w Kielcach.

Wydarzenie to było komentowane przez Bogdana Białka, prezesa Stowarzyszenia im. Jana Karskiego i Yaacova Kotlickiego, prezesa Ziomkostwa Kieleckich Żydów w Izraelu, podczas popołudniowej rozmowy transmitowanej on-line w ramach cyklu „ABC Dziedzictwa Żydowskiego”.

Prezes Bogdan Białek, w zagajeniu rozmowy wyjaśniał, że 160. rocznica osadnictwa Żydów w Kielcach oraz 80. rocznica Zagłady Żydów z miejscowego getta zainspirowały członków Stowarzyszenia im. Jana Karskiego, by uznać w Kielcach rok 2022 Rokiem Żydowskiego Dziedzictwa Kielc oraz Pamięci o Ofiarach Kieleckiego Getta.

Wyraził oczekiwanie, że po przyjęciu przez radnych uchwały, w obchody włączą się także placówki miejskie. Jednocześnie zapowiedział, że Stowarzyszenie im. Jana Karskiego przygotuje bardzo bogaty program obchodów.

Dodał, że obchody 80. rocznicy Zagłady Żydów z kieleckiego getta będą okazją do zorganizowania stosownych uroczystości oraz wydarzeń, które w większości będą adresowane do młodych ludzi.

Prezes Bogdana Białek zwrócił także uwagę na to, że choć Kielce mają średniowieczny rodowód, to Żydzi przez długie wieki nie mogli się tu osiedlać, ponieważ nie zezwalali na to właściciele Kielc – biskupi krakowscy.

– Dopiero w roku 1862 na mocy rozporządzenia Aleksandra Wielopolskiego nadano Żydom w Królestwie Polskim prawa obywatelskie i zniesiono obowiązujące ograniczenia dotyczące osadnictwa i nabywania ziem. Przez osiemdziesiąt lat, aż do zagłady getta w 1942 roku, Żydzi żyli w naszym mieście i współtworzyli jego dziedzictwo – mówił prezes Białek.

Podkreślił, że w przededniu II wojny światowej licząca ok. 20 tysięcy osób społeczność żydowska stanowiła 35% mieszańców Kielc. Wojnę przeżyło ledwie 500 żydowskich mieszkańców Kielc.

Prezes Yaacov Kotlicki okazał duże uznanie dla inicjatorów i Rady Miasta Kielce, że ustanowiony został Rok Żydowskiego Dziedzictwa Kielc. Gość spotkania jednocześnie zwrócił uwagę na to, by obchody były także okazją do gromadzenia materiałów historycznych. Aby działania organizatorów koncentrowały się na propagowaniu tolerancji oraz były cały czas dokumentowane i archiwizowane.

Obchody Roku Żydowskiego Dziedzictwa Kielc oraz Pamięci o Ofiarach Kieleckiego Getta zainaugurowane zostały nieoficjalnie 27 stycznia przy pomniku Menora podczas uroczystości zorganizowanej z okazji Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holocaustu.

Po reformach Aleksandra Wielopolskiego w 1862 r., władze carskie ogłosiły dekret zezwalający Żydom na osiedlanie się w Kielcach. Zaledwie 6 lat później – w 1868 r. – powstała tu samodzielna gmina żydowska, założono też cmentarz wyznaniowy.

Getto w Kielcach utworzono na mocy rozporządzenia niemieckiego starosty miejskiego z 31 marca 1941 roku. Jego teren zajmował 0,46 km. kw., co stanowiło około 1,1 proc. ówczesnego obszaru miasta. Znajdowało się tam 500 budynków mogących pomieścić 15 000 osób. Jego likwidacja nastąpiła w 1942 r. w dniach 20-24 sierpnia, kiedy to wywieziono do obozu w Treblince ok. 20 000 – 21 000 osób. Na miejscu zastrzelono ok 1500, głównie starszych, chorych i dzieci.

Stowarzyszenie im. Jana Karskiego, które powstało w 2005 roku w Kielcach organizuje w powołanym przez siebie Instytucie Kultury Spotkania i Dialogu m.in.: zajęcia edukacyjne dla młodzieży szkolnej, studentów, nauczycieli i innych grup zawodowych, związane z historią i kulturą żydowską, stereotypami, uprzedzeniami, tolerancją. Co roku Stowarzyszenie upamiętnia ofiary Holokaustu oraz ofiary pogromu z 1946 r.