Rok Hipolita Cegielskiego: sesja naukowa w 200. rocznicę urodzin

Sesja naukowa oraz wystawa poświęcona życiu i działalności Hipolita Cegielskiego, wybitnego patrioty i prekursora pracy organicznej w XIX-wiecznej Wielkopolsce, odbędą się 12 stycznia w Szreniawie k. Poznania. Wydarzenia te zorganizowane są w ramach ogłoszonego przez Sejm RP Roku Hipolita Cegielskiego dla uczczenia 200. rocznicy jego urodzin.

W Muzeum Narodowym Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie k. Poznania 12 stycznia zostanie otwarta wystawa czasowa pt. „Labor omnia vincit – życie i dzieło Hipolita Cegielskiego w 200. rocznicę urodzin”. Tego samego dnia w siedzibie muzeum odbędzie się również sesja poświęcona Hipolitowi Cegielskiemu (1813-1868), zorganizowana przez poznańskie Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego i Komitet Organizacyjny Obchodów Roku Hipolita Cegielskiego.

Uczestnicy sesji, wśród których będzie m.in. dr Marek Rezler, historyk i regionalista specjalizujący się w badaniu dziejów Wielkopolski w XIX i XX w., przedstawią osobę tego wybitnego wielkopolskiego intelektualisty, patrioty oraz prekursora pracy organicznej i nowoczesnego przemysłu maszynowego w Polsce. Podejmą też zagadnienie samej pracy organicznej pod zaborem pruskim i przybliżą sylwetki innych organiczników poznańskich, a także obecną działalność Towarzystwa im. Hipolita Cegielskiego.

Inicjatywy te zostały podjęte w związku z ogłoszeniem roku 2013 przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Rokiem Hipolita Cegielskiego. Posłowie postanowili w ten sposób, uchwałą podjętą 14 grudnia 2012 r., oddać hołd temu wybitnemu Polakowi w przekonaniu, że jego przymioty: „kult pracy, innowacyjność, zorganizowany, twórczy patriotyzm, odwaga w przeciwstawianiu się trudnościom, zachowują dziś szczególną aktualność”. Obchody Roku zostały zainaugurowane 6 stycznia Mszą św. sprawowaną w poznańskiej katedrze przez abp. Stanisława Gądeckiego.

Gaspar Józef Hipolit Cegielski urodził się 6 stycznia 1813 r. w Ławkach koło Trzemeszna. Był polskim patriotą, intelektualistą, publicystą, wydawcą, filologiem klasycznym i nauczycielem, a zarazem działaczem gospodarczym, przemysłowcem i twórcą nowoczesnego polskiego przemysłu, który wywarł znaczący wpływ na życie społeczno-polityczne, kulturę i gospodarkę będącej pod zaborem pruskim Wielkopolski.

Kiedy w 1846 r. odmówił wykonania polecenia władz szkolnych dotyczącego przeszukania mieszkań swoich uczniów podejrzanych o konspirację patriotyczną, został zawieszony a następnie usunięty ze stanowiska w gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu.

Aby utrzymać rodzinę Cegielski podjął się działalności kupieckiej i założył w poznańskim Bazarze sklep z wyrobami żelaznymi, z którego w krótkim czasie wyrosły warsztaty naprawcze, a następnie fabryka narzędzi i maszyn rolniczych. Jej produkty sprzedawane były w Wielkim Księstwie Poznańskim oraz eksportowane do Prus, na Śląsk i do Królestwa Polskiego. Wkrótce jego fabryka, pomimo ostrej konkurencji ze strony przedsiębiorców niemieckich, stała się najważniejszym polskim zakładem przemysłowym w Poznaniu, a jej twórca najwybitniejszym polskim przemysłowcem w zaborze pruskim.

Jednocześnie od początku lat 40. XIX w. Hipolit Cegielski coraz bardziej angażował się w działalność społeczną i wydawniczą, dzięki czemu przyczynił się do budowania kulturowej tożsamości społeczeństwa polskiego pod zaborem pruskim i rozpoczęcia jego gospodarczej modernizacji.

Działał aktywnie w Towarzystwie Naukowej Pomocy dla Młodzieży Wielkiego Księstwa Poznańskiego założonym przez Karola Marcinkowskiego, które dzięki jego wysiłkom stało się największą instytucją stypendialną w zaborze pruskim. Był też współtwórcą i prezesem Towarzystwa Przemysłowego, Centralnego Towarzystwa Gospodarczego oraz członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Hipolit Cegielski należał także do grona twórców prasy polskiej w Wielkim Księstwie Poznańskim. W 1848 r. założył pierwszy polski dziennik „Gazetę Polską”, a po jej likwidacji przez władze pruskie – „Gońca Polskiego”, a następnie „Dziennik Poznański”. Pomimo prowadzenia tak aktywnego na wielu polach życia, od młodości był człowiekiem chorowitym i słabego zdrowia. Zmarł 30 listopada 1868 r. w Poznaniu.