Rozpoczęło się posiedzenie Międzynarodowej Komisji ds. Dialogu Katolicko-Prawosławnego

W siedzibie prawosławnego Patriarchatu Aleksandrii rozpoczęło się 1 czerwca kolejne posiedzenie Wspólnej Międzynarodowej Komisji ds. Dialogu Teologicznego między Kościołami Rzymskokatolickim a Prawosławnym. W obradach, które potrwają do 7 czerwca bierze udział 24 przedstawicieli prawosławnych i 18 katolickich – duchownych i świeckich.

W skład delegacji katolickiej wchodzi m.in. biskup sandomierski Krzysztof Nitkiewicz.

W obradach poświęconych prymatowi i synodalności w Kościele biorą udział biskupi, księża i świeccy.

Komisji mieszanej przewodniczą: kard. Kurt Koch z watykańskiej dykasterii ds. popierania jedności chrześcijan oraz arcybiskup Job ze strony Patriarchatu Konstantynopolitańskiego.

Otwierając spotkanie, patriarcha aleksandryjski Teodor II podkreślił, iż „powszechnie uznaje się, że dialog teologiczny wymaga pielęgnowania, rozwijania i doprowadzenia do skutku na wszystkich szczeblach w duchu szczerości, uczciwości i wzajemnego szacunku”. Zapewnił, że „kontakty, rozmowy, zrozumienie wzajemne i dialog są integralną częścią Kościoła prawosławnego”.

Zdaniem patriarchy dotychczasowy przebieg dialogu teologicznego między obu Kościołami pokazał, że aby go rozpocząć, „należy stworzyć warunki wzajemnego zaufania i dobrej woli, wolności i miłości”.

Teodor II wyraził ponadto „braterską miłość i szacunek” patriarsze ekumenicznemu Bartłomiejowi i całemu Patriarchatowi Konstantynopolskiemu, którzy „ponoszą odpowiedzialność za koordynowanie dialogu teologicznego ze strony prawosławnej”. Dodał, że podobne wyrazy uznanie kieruje pod adresem papieża Franciszka ze strony katolickiej.

Katolicki współprzewodniczący Komisji, prefekt Dykasterii ds. Popierania Jedności Chrześcijan kard. Kurt Koch przekazał patriarsze, w imieniu Ojca Świętego, kopię kamienia węgielnego, jaki Aleksander VII położył pod budowę bazyliki i Placu św. Piotra w Rzymie 28 sierpnia 1657. Wręczając dar podkreślił, że „rzadko się zdarza, aby wysyłał taki prezent poza Stolicę Świętą za pośrednictwem swego przedstawiciela”.

Wspólną Międzynarodową Komisję ds. Dialogu Teologicznego między Kościołami Rzymskokatolickim a Prawosławnym powołali do życia św. Jan Paweł II i patriarcha konstantynopolski Dimitrios 30 listopada 1979 na zakończenie wizyty papieża w Stambule. Od razu też ogłoszono skład tego gremium: po 30 przedstawicieli obu wyznań.

Pierwsze posiedzenie Komisji odbyło się na greckich wyspach Patmos i Rodos w dniach 29 maja-4 czerwca 1980. Ustalono na nim tematy rozmów i różne sprawy organizacyjne. Kolejne spotkania odbywały się na ogół co dwa lata na przemian w obiekcie katolickim i prawosławnym, a w latach, gdy nie było takich posiedzeń, zbierały się nieraz podkomisje dla omówienia np. pojawiających się trudności; jedna z takich podkomisji obradowała w Opolu w czerwcu 1985 r.

Ów dwuletni cykl zebrań trwał do VI posiedzenia, które odbyło się we Fryzyndze (Niemcy) w dniach 7-14 czerwca 1990. Wówczas to pojawiły się pierwsze poważne trudności w związku z odzyskaniem wolności przez grekokatolików w niektórych krajach postkomunistycznych (ZSRR, Rumunia, częściowo też Polska i Czechosłowacja) i ponownym ich zarejestrowaniem. Łączyło się to zwykle z próbami odbierania przez unitów należących do nich niegdyś obiektów, a obecnie znajdujących się w rękach prawosławnych, którzy zapowiedzieli wtedy, że odtąd jedynym tematem rozmów, jeśli w ogóle będą one kontynuowane, będzie sprawa unitów i uniatyzmu.

W tej sytuacji na VII posiedzeniu Komisji w Balamandzie pod Bejrutem w Libanie w dniach 17-24 czerwca 1993 wypracowano jedynie, i to po bardzo trudnych rozmowach, wspólny dokument „Unionizm [lub uniatyzm], dawna metoda poszukiwania jedności a dzisiejsze poszukiwania pełnej komunii”. Obie strony potępiły w nim unię jako środek dochodzenia jedności, uznając zarazem prawo Kościołów unickich do istnienia. Dokument ten w zamierzeniu miał wyjaśnić raz na zawsze sprawę uniatyzmu i odblokować dialog, w rzeczywistości jednak nie posunął go naprzód, głównie ze względu na opory prawosławnych, którzy uznali, że nie jest on dość stanowczy (m.in. uznawał istnienie Kościołów unickich, z czym nadal nie mogą się oni pogodzić).

Po tym spotkaniu nastąpiła wieloletnia przerwa w dialogu, którą spróbował przerwać metropolita Baltimore kard. William Keeler, zapraszając uczestników do Emmitsburga (stan Maryland) i tam w dniach 9-19 lipca 2000 odbyło się VIII spotkanie Komisji. Ale przedstawiciele obu stron z 11 krajów (kilka Kościołów prawosławnych w międzyczasie wycofało się z dialogu) omawiali wyłącznie sprawy unii i spotkanie to niewiele wniosło.

Rzeczywiste i – jak się wydaje – trwałe wznowienie rozmów nastąpiło z chwilą odbycia IX posiedzenia Komisji w Belgradzie w dniach 18-25 października 2006. Kolejne spotkania zwoływano do Rawenny 8-15 X 2007), do Pafosu na Cyprze (17-23 X 2009), Wiednia (20-27 IX 2010), Ammanu (Jordania; 15-23 IX 2014) i do Chieti (Włochy; 15-22 IX 2016). Tamto, 14. posiedzenie było, jak dotychczas ostatnim i dopiero teraz Komisja znów się zebrała.

Należy jednak pamiętać, że od co najmniej 2005 mniej lub bardziej regularnie obraduje Komitet Koordynacyjny, przygotowujący różne tematy, które w tym czasie były lub nadal są przedmiotem obrad Komisji. Ostatnie takie spotkanie odbyło się w dniach 16-20 maja 2022 w mieście Rethymno na Krecie.