Rozpoczyna się proces beatyfikacyjny abp. Baraniaka

W Belwederze odbyła się w piątek sesja naukowa poświęcona postaci abp. Antoniego Baraniaka pod honorowym patronatem Prezydenta RP Andrzeja Dudy. Otwierając dyskusję powiedział on, że arcybiskup „należy do panteonu niezłomnych, z którymi cierpiał w mokotowskim więzieniu, i którym dawał wtedy siłę”. Abp Stanisław Gądecki ogłosił rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego abp. Baraniaka na poziomie diecezjalnym.

Sesję naukową poprzedziła Msza św. w bazylice archikatedralnej pw. św. Jana Chrzciciela w Warszawie. Zasadnicza część spotkania odbyła się natomiast w Belwederze. Obecni byli, m.in. kard. Kazimierz Nycz – metropolita warszawski, abp Stanisław Gądecki – przewodniczący Episkopatu, abp Marek Jędraszewski – metropolita krakowski czy bp Artur Miziński – sekretarz generalny Episkopatu.

Otwierając dyskusję Andrzej Duda podkreśli, że abp Antoni Baraniak, postać w szerokiej przestrzeni publicznej nieco zapomniana, jest podnoszony dzisiaj do rangi jednego z najważniejszych bohaterów Polski. „Z całą pewnością postać księdza arcybiskupa można zaliczyć do jednych z największych postaci patriotycznych, bohaterskich RP po 1918” – powiedział prezydent.

W opinii Andrzeja Dudy życie hierarchy podzielić można na trzy okresy: przygotowania, próby i budowania. Pierwszy z nich, mówił Prezydent RP, trwał do roku 1953 i wiązał się, m.in. ze służbą u boku ówczesnych prymasów, najpierw kard. Augusta Hlonda, a następnie kard. Stefana Wyszyńskiego. Choć w 1951 roku ks. Baraniak otrzymuje nominację biskupią, to wciąż kieruje Sekretariatem Prymasa Polski. W nocy z 25 na 26 września 1953 roku Prymas Polski Stefan Wyszyński i biskup Antoni Baraniak zostali aresztowani przez władze komunistyczne. Prymas Polski, o czym przypomniał prezydent Duda, nie wiedział, że aresztowany został również bp Baraniak.

Czytaj także: Abp Antoni Baraniak – biskup niezłomny

Mówca zauważył, że sam arcybiskup Baraniak niewiele o tamtych czasach mówił, a wszystko co wiemy pochodzi ze wspomnień świadków i zachowanych dokumentów. „Prymas Wyszyński wspominał, że bp Baraniak wziął na siebie całe okrucieństwo walki z polskim Kościołem, z jego duchowymi przywódcami, wziął je na siebie w sensie dosłownym” – powiedział Andrzej Duda. Przypomniał, że hierarcha przeszedł przez piekło, bowiem podczas uwięzienia na Mokotowie w Warszawie był przesłuchiwany 154 razy, a w więzieniu spędził 27 miesięcy. „Myślę, że przetrwał tylko dlatego, że oddał się Matce Najświętszej i Jezusowi. Wiara go uratowała” – zauważył prezydent.

Andrzej Duda podkreślił, że gdyby władzom komunistycznym udało się złamać abp. Baraniaka, to trudno dziś wykluczyć, że losy naszej ojczyzny potoczyłyby się inaczej. „Dzisiaj, kiedy rozmawiamy o abp. Baraniaku, nie waham się zestawić go z najbardziej znamienitymi duchownymi w Polsce, bo oczywiście był wybitnym pasterzem w okresie budowania Kościoła poznańskiego, jako metropolita poznański, ale myślę że jego święto to 1 marca – Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Niezłomnych” – powiedział prezydent. Jak dodał, arcybiskup „należy do panteonu niezłomnych, z którymi razem w mokotowskim więzieniu cierpiał, i którym dawał także wtedy siłę, co potwierdzają ich wspomnienia”. „Część i chwała bohaterom” – zakończył Andrzej Duda.

Na sesję naukową poświęconą postaci abp. Antoniego Baraniaka składały się trzy referaty. Pierwszy dr. hab. Konrada Białeckiego pt. „W służbie Bogu i Ojczyźnie. Abp Antoni Baraniak 1904-1977” przybliżał osobę arcybiskupa. Drugi wykład pt. „Działania komunistycznego aparatu represji wobec abp. Antoniego Baraniaka”, który zaprezentowała dr hab. Elżbieta Wojcieszyk, omówił represje i prześladowania jakich doświadczał abp. Baraniak ze strony Służby Bezpieczeństwa. W trzecim wystąpieniu pt. „Polscy kapłani XX wieku -męczennicy za wiarę i Ojczyznę” prof. Jan Żaryn przybliżył losy innych kapłanów na tle historii ubiegłego wieku.

Po dyskusji wieńczącej sesję naukową zaplanowano prezentację albumu przygotowanego przez Instytut Pamięci Narodowej „Arcybiskup Antoni Baraniak 1904-1977” autorstwa Konrada Białeckiego, Rafała Łatki, Rafała Reczka i Elżbiety Wojcieszyk. Publikacja ta, przez obszerny wstęp i kilkaset fotografii, przybliża postać tego wielkiego człowieka.

Proces beatyfikacyjny

– Rozpoczynamy proces beatyfikacyjny abp. Antoniego Baraniaka na poziomie diecezjalnym – poinformował z kolei przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki. Dodał, że abp Baraniak, w latach 1953 – 1955 stał się męczennikiem systemu komunistycznego, prześladowany i torturowany w więzieniu przez stalinowskich śledczych.

Przewodniczący KEP podkreślił, że abp Baraniak odegrał dużą rolę w powojennej historii Polski. „Jest postacią nadzwyczajną przez cierpienia, które zniósł dzięki zaufaniu do Maryi. Wierni zawsze patrzyli na niego jako na męczennika, jako na człowieka godnego największej wiary, a jednocześnie bardzo utalentowanego salezjanina, oddanego całkowicie dzieciom i młodzieży” – powiedział abp Gądecki.

Przypomniał, że abp Baraniak podczas przetrzymywania w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie, był wielokrotnie przesłuchiwany. „Nie załamał się, nie poddał żadnym naciskom, pozostał wierny Kościołowi i ojczyźnie, nie zdradził prymasa Wyszyńskiego. Może stanowić wspaniały wzór do kształtowania charakteru i sumienia. To człowiek niezłomny” – wskazał metropolita poznański.

Stalinowscy śledczy próbowali złamać abp. Baraniaka i wymusić na nim zeznania obciążające prymasa Wyszyńskiego. Stosowali tortury psychiczne i fizyczne, które zniszczyły jego zdrowie. Był np. przetrzymywany w wilgotnej celi lub na mrozie.

Prymas Wyszyński mówił: „Biskup Baraniak uwięziony (…) był dla mnie niejako osłoną. Na niego bowiem spadły główne oskarżenia i zarzuty, podczas gdy mnie w moim odosobnieniu przez trzy lata oszczędzano”.

„Przybywałem tutaj po wielekroć, zwłaszcza w okresie pasterzowania metropolity poznańskiego śp. Antoniego Baraniaka, którego pasterskie męstwo, wielką pokorę i Bogu znane zasługi otaczamy zawsze głęboką czcią” – powiedział z kolei Jan Paweł II w homilii wygłoszonej na Łęgach Dębińskich w Poznaniu 20 czerwca 1983 roku.

Abp Antoni Baraniak urodził się 1 stycznia 1904 roku we wsi Sebastianowo w Wielkopolsce. W młodości wstąpił do zgromadzenia salezjanów. Przed wojną został sekretarzem ówczesnego Prymasa Polski, kardynała Augusta Hlonda, a po wojnie – prymasa Stefana Wyszyńskiego. W roku 1951 papież Pius XII mianował go biskupem pomocniczym archidiecezji gnieźnieńskiej.

We wrześniu 1953 roku został aresztowany i wtrącony na trzy lata do więzienia na warszawskim Mokotowie, gdzie był torturowany i szykanowany. Rok po odzyskaniu wolności został metropolitą poznańskim. Mimo sprzeciwu władz, w 1966 roku zorganizował w Poznaniu obchody tysiąclecia Chrztu Polski. Abp Baraniak zmarł po długiej i ciężkiej chorobie 13 sierpnia 1977 r. Został pochowany w podziemiach poznańskiej katedry.

O życiu abp. Baraniaka powstał film: „Żołnierz Niezłomny Kościoła”.