Ruch Światło-Życie – idea żywego Kościoła i braterskiej wspólnoty

Ruch Światło-Życie rozwinął się z oaz – 15-dniowych rekolekcji zamkniętych, które były częścią formacji prowadzonej w małych grupach parafialnych. Metodę i cały system formacyjny wypracował ks. Franciszek Blachnicki (1921-1987). 27 lutego przypada 30. rocznica śmierci duchownego, który przeprowadził pierwsze rekolekcje dla ministrantów w 1954 r. Nazwano je Oazą Dzieci Bożych. Celem Ruchu Światło-Życie jest wychowanie dojrzałych chrześcijan, świadomych swojego miejsca w Kościele oraz realizowanie posoborowej wizji parafii – wspólnoty wspólnot. Liczbę członków Ruchu szacuje się na 70 tys. osób.

Charyzmatyczny założyciel

Ks. Blachnicki w czasie II wojny światowej został aresztowany przez niemieckich okupantów za działalność konspiracyjną. Był więziony w Oświęcimiu (z numerem 1201) oraz w kilku innych więzieniach, oczekiwał na wykonanie wyroku śmierci i otrzymał łaskę żywej wiary. Po latach napisał w swym duchowym testamencie, że „nowa, nadprzyrodzona rzeczywistość została mi wlana w jednym momencie, w czerwcu 1942 roku, jako zupełnie nowe, nie ludzką ręką zapalone światło. (…) Ta rzeczywistość wiary określa całą dynamikę mego życia i jest we mnie źródłem wody tryskającej ku życiu wiecznemu. Nigdy odtąd nie przeżywałem wątpliwości co do wiary i nigdy nie miałem innych celów i dążeń, i zainteresowań, poza wynikającymi z wiary i skierowanych ku Ojcu przez Syna w Duchu Świętym w realizacji wielkiego planu zbawienia”.

Rządy komunistyczne, drugi totalitaryzm, którego doświadczył ks. Blachnicki (za zainicjowanie ruchu Krucjata Wstrzemięźliwości, w którą w krótkim czasie włączyło się 100 tys. osób został aresztowany w 1960 r. i osadzony w tym samym więzieniu, co w czasach hitlerowskiej okupacji), wpłynął na jego posługę duszpasterską. Ks. Blachnicki chciał przybliżać żywą wiarę, która dogłębnie przemienia życie człowieka. Ludzi zniewolonych przez ustrój totalitarny nauczał, że prawdziwej wolności, niezależnie od okoliczności zewnętrznych, można doświadczyć tylko w Chrystusie. Człowiek musi sam doświadczyć wolności, aby wyzwalać innych, a Kościół jest takiego wyzwolenia miejscem. Przyprowadzanie zniewolonych do Kościoła stało się jednym z głównych zadań założonego przezeń Ruchu.

Zaczęło się na obozach

Oazy Dzieci Bożych, zalążek Ruchu Światło-Życie, były rodzajem obozów harcerskich, opartych na tajemnicach wiary, chrzcie świętym, czyniącym nas dziećmi Bożymi, i na Eucharystii, która nie jest „od święta”, ale staje się codziennym pokarmem. Rodzi ona wzajemną miłość, przenika codzienność. Każdy obozowy dzień koncentrował się wokół jednej z tajemnic różańca, ukazujących historię zbawienia. Już wówczas ks. Blachnicki opracował metodę przeżyciową rekolekcji. Usłyszana przeważnie w czasie liturgii prawda miała być tak przeżyta w ciągu dnia w kilku ćwiczeniach, by stać się częścią życia.

Ks. Blachnicki podjął pracę z dziewczętami (tworząc w 1963 r. Oazy Niepokalanej), młodzieżą męską (od 1968 r. powstawały Oazy Nowego Życia) i dorosłymi (1965 – kapłańskie wczasy rekolekcyjne).

Aby Kościół był żywy

W 1969 r. oaza rekolekcyjna stała się główną metodą pracy Krajowego Duszpasterstwa Służby Liturgicznej, któremu przewodniczył ks. Blachnicki. W pierwszym roku w 26 grupach różnego typu przeżywało rekolekcje już 650 osób. Wówczas, pod wpływem soborowej konstytucji „Lumen gentium” zrodziła się w oazach idea żywego Kościoła. Przeżycie i doświadczenie Kościoła nie jako skostniałej instytucji, a w osobowym spotkaniu z Chrystusem w słowie i sakramencie oraz w braterskiej wspólnocie, coraz wyraźniej zaczęło się zarysowywać jako istotny cel rekolekcji oazowych. Pragnienie kontynuowania tego przeżycia w małych grupach powracających do swoich parafii dało początek Ruchowi Żywego Kościoła. W latach 1970-1972 zaczęły powstawać także grupy alumnów, studentów i młodzieży pracującej. Aby przygotować wychowawców dla młodzieży oazowej, ks. Blachnicki organizował kursy moderatorów oraz czterodniowe oazy rekolekcyjne dla animatorów.

W 1973 r. odbyła się pierwsza oaza dla rodzin. Nurt rodzinny Ruchu, zwany Domowym Kościołem, czerpał także z doświadczeń i metod francuskiego ruchu Equipes Notre-Dame. Trzy lata później, podczas pierwszej Krajowej Kongregacji, przyjęto nazwę „Ruch Światło-Życie”. W tym samym roku odbyły się rekolekcje ewangelizacyjne, w których obok kapłanów wzięły udział także osoby świeckie. Od 1977 r. formacja podstawowa Ruchu, inspirowana posoborowym dokumentem „Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych” jest przeżywana jako deuterokatechumenat, czyli ponowne wprowadzenie w wiarę.

Odpowiadając na apel Ojca Świętego Jana Pawła II z 1979 r., aby przeciwstawiać się wszystkiemu, co uwłacza godności ludzkiej, ruch zainicjował Krucjatę Wyzwolenia Człowieka. Rok później, pod wpływem encykliki „Redemptor hominis”, Ruch podjął plan wielkiej ewangelizacji „Ad Christum Redemptorem”. Jego celem było dotarcie z Dobrą Nowiną do każdego człowieka bez wyjątku.

W latach 70. w oazach uczestniczyła także młodzież z sąsiednich krajów. Od początku lat 80. oazy odbywają się także na Słowacji i w Czechach, a od 1982 r. również w Carlsbergu w RFN, gdzie od 1983 r. w polskim ośrodku Marianum istnieje Międzynarodowe Centrum Ewangelizacji Światło-Życie.

Po przymusowym pozostaniu na emigracji ks. Blachnickiego, którego stan wojenny zastał za granicą, za Ruch odpowiadał ks. Wojciech Danielski. Od 1986 r. na czele Ruchu stoi ks. Henryk Bolczyk. Ks. Franciszek Blachnicki zmarł w 1987 r. w Carlsbergu, a w 1995 r. rozpoczął się jego proces beatyfikacyjny. Od tej pory przysługuje mu tytuł Sługi Bożego.

W latach 1993-1995 odbyła się w trzech sesjach nadzwyczajna Kongregacja Odpowiedzialnych Ruchu, która powołała Centralną Diakonię Moderacji Ruchu – kolegium wspierające moderatora generalnego. Określono wówczas kryteria przynależności do Ruchu oraz przedstawiono projekt statutu Diakonii Ruchu Światło-Życie.

Katechizować ochrzczonych

Charyzmat Ruchu wyrażają słowa „światło – życie”. To ideał chrześcijańskiej dojrzałości w skrócie. Być dojrzałym chrześcijaninem oznacza stawać się nowym człowiekiem, w którym poznanie prawdy (światło) i egzystencja (życie) są jednością. Do tej jedności w człowieku może doprowadzić Duch Święty (omega, namalowana na logo Ruchu, symbolizuje Ducha Świętego). To scalanie dokonuje się za cenę krzyża Chrystusowego i codziennego krzyża każdego człowieka.

Dla młodzieży studiującej i osób dorosłych formacja podstawowa trwa minimum 3 lata, dla młodzieży szkół średnich – minimum 4 lata, dla rodzin 2 lata. Czas trwania formacji dzieci zależy od wieku, w którym się ją rozpoczyna; proponuje się ją dzieciom po I Komunii świętej.

Formacja podstawowa jest formacją deuterokatechumenalną. „Drugi katechumenat” polega na katechizacji ludzi ochrzczonych, na ponownym zapoznawaniu ich z tajemnicami wiary. Dzieli się na trzy główne etapy: ewangelizację, katechumenat i mistagogię.

Etap ewangelizacji to spotkanie osobowe przez wiarę z Chrystusem, oddanie Mu swojego życia i włączenie się w małą grupę osób, które pragną wzrastać w wierze. Czas katechumenatu obejmuje dwa okresy. Pierwszy z nich rozpoczyna Oaza Nowego Życia I stopnia, po niej następuje przynajmniej roczna formacja według Drogowskazów Nowego Człowieka. W tym czasie członkowie uczą się żyć słowem Bożym jako słowem życia, modlitwy, która jest odpowiedzią na to słowo i życia liturgią. Powinni nieustannie nawracać się i dawać świadectwa słowem i czynem o Chrystusie i o spotkaniu z Nim. Powinni dzielić się dobrami materialnymi i duchowymi. Drugi okres to Oaza Nowego życia II stopnia oraz roczna formacja mająca na celu pogłębienie życia sakramentalnego. Najważniejszym momentem tego okresu jest odnowienie przymierza chrztu świętego podczas Wigilii Paschalnej.

Oaza Życia III stopnia rozpoczyna etap mistagogii. Jego celem jest pomóc uczestnikowi w odkryciu swojego miejsca w Kościele, a także przyjęcie funkcji społecznych oraz przeżywanie swojej pracy zawodowej jako służby na rzecz bliźnich.

Oazy to nasza specjalność

Specyficzną metodą Ruchu jest oaza rekolekcyjna – 15-dniowe zamknięte rekolekcje przeżyciowe, dzięki którym uczestnicy doświadczają we wspólnocie Kościoła życia dziecka Bożego. Te wzorce należy później przenieść w zwyczajną codzienność.

W czasie formacji sięga się do różnorodnych spotkań ze słowem Bożym: dzielenie Ewangelią, rozmowa ewangeliczna, ewangeliczna rewizja życia, krąg biblijny, krąg liturgiczny, krótkie formuły wiary. Każde spotkanie w małej grupie kończy się postanowieniem o wprowadzeniu w życie poznanej prawdy, zaczyna zaś sprawozdaniem z realizacji postanowień z poprzedniego spotkania.

Duży nacisk w pracy formacyjnej kładzie się również na samowychowanie i własną pracę formacyjną (pomagają w tym notatniki uczestnika formacji deuterokatechumenalnej). Członków Ruchu zachęca się, aby mieli stałego spowiednika.

Po zakończeniu formacji podstawowej rozpoczyna się etap formacji stałej, przeżywanej we wspólnocie diakonii, czyli osób, które biorą na siebie odpowiedzialność za Kościół, podejmując w nim określone posługi. Ruch wskazuje konkretne diakonie, które należy podejmować w parafii, aby była ona wciąż Kościołem żywym i dynamicznym.

Te diakonie to:
– diakonia ewangelizacji, czyli pomoc w osobowym spotkaniu z Chrystusem, przyjęcie Go jako swojego Pana i Zbawiciela i oddania Mu całego swojego życia;
– diakonia wyzwolenia, czyli wyzwolenie przez prawdę mocą Chrystusa ku pełnej wolności dzieci Bożych;
– diakonia miłosierdzia, czyli działalność charytatywna;
– diakonia deuterokatechumanatu, czyli włączenie się w wychowanie dojrzałego chrześcijanina – nowego człowieka;
– diakonia modlitwy, czyli wychowanie do modlitwy i ogarnianie modlitwą wszystkich ludzi i dziedziny życia;
– diakonia liturgii, czyli wychowanie do liturgii i przez liturgię;
– diakonia wspólnot rodzinnych, czyli przyczynianie się do odnowy rodziny, tak aby była domowym Kościołem;
– diakonia oaz rekolekcyjnych, która przygotowuje oazy;
– diakonia jedności, która troszczy się o jedność i współdziałanie między pozostałymi diakoniami, a także o jedność w parafii i z innymi parafiami, z diecezją i Stolicą Apostolską.

Dzieła, programy, podręczniki

Poszczególne diakonie realizują dzieła i programy apostolskie Ruchu Światło-Życie. Ruch ewangelizuje jednostki i całe środowiska, pomaga wyzwolić się człowiekowi od uzależnień dzięki Krucjacie Wyzwolenia Człowieka, wychowuje do dojrzałej wiary we wspólnotach deuterokatechumenalnych w kilkunastu typach 15-dniowych oaz. Szczególną troską Światło-Życie otacza rodzinę przez Domowy Kościół, a także dba o odnowę liturgii przez wychowanie do świadomego w niej uczestnictwa. Pomaga odnowić życie dzięki modlitwie, przygotowuje świeckich do apostolstwa, wprowadza ich w rozmaite posługi. Odnawia także wspólnoty lokalne. Organizuje oazy dla diakonii wspólnot lokalnych i sympozja dla proboszczów „Koinonia”.

Ruch wydał dotychczas ponad 100 rozmaitych podręczników, zeszytów i broszur ułatwiających prowadzenie systematycznej pracy formacyjnej we wspólnotach deuterokatechumenalnych i diakonijnych, książki dotyczące historii Ruchu, założyciela ks. Franciszka Blachnickiego, drugiego moderatora ks. Wojciecha Danielskiego, teksty o dorobku ascetyczno-formacyjnym i naukowym założyciela. Stale ukazują się czasopisma: „Oaza”, „Domowy Kościół”, „Wieczernik”.

Od połowy lat 80. w oazach różnego typu co roku uczestniczy około 70 tys. osób. Główne ośrodki Ruchu w Polsce znajdują się w Krościenku nad Dunajcem, gdzie znajduje się jego centrum, i w Katowicach, gdzie mieści się siedziba moderatora generalnego, redakcja „Oazy” i Fundacja ” Światło-Życie”. W Lublinie działa Redakcja Wydawnictw Ruchu, a także założony przez ks. Blachnickiego na KUL Instytut Formacji Pastoralno-Liturgicznej. W Dębicy mieszka para krajowa Domowego Kościoła, natomiast w Krakowie, gdzie ma swą siedzibę jego sekretariat, znajduje się też redakcja pisma „Domowy Kościół”, adresowanego do rodzin. Ponadto funkcjonują ośrodki w diecezjach i przy zakonach. Ośrodki Ruchu znajdują się także w Carlsbergu w Niemczech, w Podolińcu na Słowacji i w Usti nad Łabą w Czechach.