Ruch „Wiara i Światło” obchodzi swoje 50-lecie

„Wiara i Światło” jest międzynarodowym, ekumenicznym ruchem skupiającym osoby z niepełnosprawnością intelektualną, ich rodziny i przyjaciół. „Wiara i Światło” w okresie tegorocznej Wielkanocy świętuje pięćdziesiątą rocznicę istnienia. Powstał w Lourdes na Wielkanoc 1971 r.

Wspólnoty „Wiara i Światło” narodziły się z pragnienia, by pomóc osobom niepełnosprawnym intelektualnie odnaleźć należne im miejsce w Kościele i społeczeństwie. Ruch ten powstał jako odpowiedź na ból rodziców, którzy – z racji niepełnosprawności ich dzieci – byli marginalizowani zarówno przez społeczeństwo, jak i Kościół. Osobom z niepełnosprawnością intelektualną nie udzielano Komunii św. (jako, że „nie rozumieją”), nie pozwalano na udział w pielgrzymkach (gdyż „zaburzają atmosferę”), itp.

Geneza ruchu

Początkiem ruchu stała się międzynarodowa pielgrzymka do Lourdes zorganizowana w 1971 r. z inicjatywy Camilli i Gerarda Proffit, rodziców dwóch głęboko niepełnosprawnych synów: Thaddee i Loika. Odpowiadając na prośbę rodziców, którzy spotkali się z odrzuceniem zarówno podczas próby dołączenia do pielgrzymki parafialnej, jak i podczas indywidualnego pobytu w sanktuarium, przygotowaniem wspólnego wyjazdu zajęli się Marie-Helene Mathieu i Jean Vanier. Mająca dziś 91 lat założycielka to francuska pedagog specjalna, która w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku zajęła się kwestią katechizacji osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Zmarły w 2019 roku Jean Vanier był filozofem i założycielem wspólnot l’Arche.

Za datę powstania ruchu Wiara i Światło uznaje się 12 kwietnia 1971 r., Wielkanocny Poniedziałek, kiedy to 12 tysięcy pielgrzymów z 15 krajów, wśród nich 4 tysiące osób z niepełnosprawnością intelektualną, spotkało się przy Grocie w Lourdes. W opisach tamtych dni przewija się wspomnienie chóralnego: „Alleluja!..” śpiewanego na ulicach małego francuskiego miasteczka. „Wiara i Światło” dzisiaj to ponad 1400 wspólnot na całym świecie.

Wielkie znaczenie dla wspólnot miała ich kolejna międzynarodowa pielgrzymka, zorganizowana w Roku Świętym (1975) do Rzymu. Tam z wielką miłością przyjął niepełnosprawnych pielgrzymów Paweł VI, błogosławiąc dalszy rozwój ruchu.

Równie wielką wagę do rozwoju ruchu przywiązywał Jan Paweł II. W 2002 r. do odpowiedzialnych wspólnot zgromadzonych w Castel Gandolfo, powiedział: „Przyjmując wszystkich najmniejszych, dotkniętych upośledzeniem umysłowym, rozpoznaliście w nich szczególnych świadków Bożej czułości, od których możemy się wiele nauczyć i którzy powinni zająć szczególne miejsce w Kościele”.

Czym są wspólnoty?

„Wiara i Światło” to ruch wspólnotowy. Każda wspólnota, licząca od 15 do 30 osób, spotyka się raz w miesiącu, aby przeżywać czas modlitwy, dzielenia i świętowania. Pomiędzy spotkaniami członkowie wspólnot przeżywają czas wierności – dbają o tworzenie się relacji poprzez rozmowy telefoniczne lub wspólne wyjścia.

Wiara i Światło jest dla osoby z niepełnosprawnością intelektualną miejscem odkrywania, że jest powołana do dzielenia się bogactwem swojego serca, czułością i wiernością. Wspólnota pomaga rodzicom w przezwyciężaniu osobistych trudności i w odkrywaniu wewnętrznego piękna i wyjątkowego powołania ich dziecka. Pozwala przyjaciołom podążać drogą chrześcijańskiego zaangażowania, dzięki któremu uczą się odkrywać obecność Jezusa w osobie z niepełnosprawnością intelektualną.

Wspólnoty cechuje głęboka wiara, że każda z osób upośledzonych umysłowo jest w pełni osobą ze wszystkimi należnymi jej prawami: a przede wszystkim z prawem do bycia kochaną, uznawaną przez społeczeństwo i szanowaną. Ruch stara się ukazać wartość (dary) osób z upośledzeniem umysłowym, które choć mają zaburzony rozwój intelektualny, to realizują się świetnie w sferze relacji międzyludzkich. Poprzez wszystkie swoje działania wspólnoty „Wiara i Światło” starają się ukazywać jak wielką wartość mają osoby niepełnosprawne bądź upośledzone umysłowo.

Wspólnoty w Polsce

W Polsce pierwsza wspólnota „Wiara i Światło” powstała w maju 1978 r. we Wrocławiu z inicjatywy Teresy Brezy, matki Joasi z Zespołem Downa. Poszukując wzorców katechizacji osób upośledzonych umysłowo udała się ona do Francji, gdzie natrafiła na Marie-Hélène Mathieu, założycielkę wspólnot „Wiary i Światła”. Dalszą część życia Teresa Breza poświęciła tworzeniu ruchu w Polsce.

Kolejna wspólnota powstała w listopadzie 1978 r. w Warszawie i Lublinie, założyli ją studenci. Pierwszymi kapelanami ruchu w Warszawie byli ks. Stanisław Małkowski oraz bł. ks. Jerzy Popiełuszko.

Po pobycie Jeana Vaniera w Polsce we wrześniu 1980 r. i jego ogólnopolskich rekolekcjach w Szewnej wspólnoty narodziły się także w innych miastach. Twórcą wspólnot w Krakowie był ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski, w Poznaniu Wacław Baehr, w Lublinie Joanna Puzyna-Krupska. Ze strony kościelnej bardzo pomógł w tym kard. Franciszek Macharski oraz o. Walenty Potworowski, ówczesny prowincjał dominikanów. Pierwszym odpowiedzialnym koordynatorem krajowym wspólnot „Wiara i Światło” w Polsce był w latach 1981 – 83 Marcin Przeciszewski. On też uczestniczył w zakładaniu pierwszych wspólnot tego ruchu w ówczesnym ZSRR oraz na Węgrzech, w Czechach i na Słowacji.

Dziś w Polsce jest 88 wspólnot, skupionych w czterech prowincjach. Koordynatorem Polski Północnej jest Joanna Walczak, Polski Centralno-Wschodniej – Karolina Gajewska, Polski Zachodniej – Justyna Antoniewicz i Polski Południowej – Izabela Rabiasz. Prowincjom towarzyszą kapelani: ks. Andrzej Nowak, ks. Jerzy Sęczek, ks. Robert Tomalka i ks. Maciej Ścibor. Wspólnotom w Polsce towarzyszy ks. bp Henryk Ciereszko i Urszula Czyrnecka, wicekoordynatorka międzynarodowa.

Obchody 50-lecia w czasie pandemii

Świętowanie pięćdziesiątych urodzin ruchu będzie miało miejsce na całym świecie w Wielkanoc. Dotychczas przyjętą formą świętowania kolejnych rocznic były pielgrzymki do Lourdes lub innych sanktuariów maryjnych. Ze względu na pandemię we wszystkich prowincjach „Wiary i Światło” odwołano zaplanowane wcześniej wydarzenia. W Polsce zrezygnowano z jubileuszowego spotkania w Częstochowie, w którym wziąć miało udział 2000 uczestników z kilku krajów.

Jedynym możliwym sposobem celebrowania narodzin ruchu stało się spotkanie wirtualne. Przedstawiciele wszystkich wspólnot na całym świecie wezmą udział w spotkaniach on-line w Wielki Czwartek i Niedzielę Wielkanocną. W czwartek wspólnie przeżyją obrzęd umywania nóg, który stał się znakiem rozpoznawczym ekumenicznych wspólnot „Wiary i Światła”, w niedzielę zaś będą świętować, słuchając przesłania Założycielki i koordynatorów międzynarodowych.

W Wielki Piątek członkowie ruchu będą uczestniczyć wirtualnie w Drodze Krzyżowej nagranej przez 14 wspólnot z różnych zakątków świata. Stację IX przygotowały osoby niepełnosprawne wraz z rodzicami i przyjaciółmi ze wspólnoty z Bydgoszczy. Przejmujące rozważania – medytacje poświęcone osobom z niepełnosprawnością intelektualną i ich rodzinom napisał Ghislain du Chene, ojciec Julie, dorosłej już kobiety z zespołem Downa i jednocześnie były koordynator międzynarodowy Wiary i Światła.

Wielka Sobota będzie dniem refleksji nad historią ruchu. W przygotowanym materiale wystąpi między innymi Loic Proffit, syn Camilli i Gerarda, ostatni żyjący członek rodziny, mieszkający od długiego czasu we wspólnocie L’Arche. Świadectwami i przesłaniem na przyszłość podzielą się przedstawiciele wspólnot ze wszystkich kontynentów.

Szczególny sposób świętowania wybrały polskie wspólnoty. Od września 2020 roku po całym kraju peregrynuje kopia obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, wykonana specjalnie na tę okazję przez zaprzyjaźnioną Wspólnotę Betlejem z Jaworzna. Każda z czterech prowincji w Polsce przez trzy miesiące gości ikonę u siebie. Spotkania z Matką Bożą z konieczności najczęściej przybierają formę indywidualną. Od 28 marca ikona jest w Warszawie, dając członkom wspólnot ze stolicy i okolic sposobność do wyjątkowego przeżywania czasu Wielkanocy i zarazem jubileuszu Wiary i Światła.