Rzym: wyjątkowe wystawy – nieeksponowany wcześniej Caravaggio, dzieła Guercino i Chagalla

Rzym przygotował dla miłośników sztuki prawdziwą ucztę, której będzie można zasmakować przez najbliższe miesiące. Zwiedzający mogą podziwiać trzy wyjątkowe ekspozycje: nigdy wcześniej publicznie niewystawiany obraz Caravaggia, 122 dzieł Guercino i innych artystów siedemnastowiecznego Rzymu oraz „Białe Ukrzyżowanie” Chagalla.

Arcydzieło Chagalla

Ostatni z obrazów wpisuje się w „Jubileusz Kultury”, który poprzedził otwarcie Roku Świętego i przez różne wydarzenia będzie towarzyszył jego obchodom przypominając, jak podkreślił abp Rino Fisichella, że „sztuka jest drogą do Boga i odzwierciedleniem Jego piękno”. Wystawienie arcydzieła Chagalla zainaugurowało też nową przestrzeń muzealną w Rzymie: Museo del Corso. Otwierając wystawę pro-prefekt Dykasterii ds. Ewangelizacji, któremu papież zlecił przygotowanie jubileuszowych wydarzeń podkreślił, że świadomie nie umieszczono tego obrazu w jednym z kościołów, ale w przestrzeni, która sprawi, że jego przesłanie będzie miało jeszcze większy zasięg. „Białe Ukrzyżowanie”, obraz namalowany w 1938 r. uchodzi za jedno z najważniejszych dzieł Chagalla. Jak piszą organizatorzy wystawy, obraz ten jest „potężnym symbolem nadziei i jedności religijnej z mocnym przesłaniem dotyczącym obrony ludzkiej godności i dialogu między kulturami”. Wystawa jest darmowa i można ją oglądać siedem dni w tygodniu – do 27 stycznia w Museo del Corso.

Maffeo Barberini wraca do domu

Choć wiedziano o jego istnieniu, to nigdy nie był wystawiany publicznie, nawet po jego odkryciu w 1963 roku. W końcu nadszedł ten moment i w Rzymie można obejrzeć „Maffeo Barberiniego” pędzla Caravaggia. Projekt zatytułowany „Caravaggio. Ujawniony portret”, który odsłania światu portret przyszłego papieża Urbana VIII prezentowany jest w dawnej posiadłości jego rodu, Palazzo Barberini. Obraz został wypożyczony z prywatnej kolekcji, w której znajduje się od lat 60. minionego wieku. Wcześniej należał do rodu Barberini. Włoskie media napisały o wystawie: „Maffeo Barberini wraca do domu” dodając, że wreszcie można zobaczyć dzieło, na którego wystawienie czekano od lat.

„Jest to naprawdę rzadkie dzieło. Za życia – a zwłaszcza podczas lat spędzonych w Rzymie – Caravaggio namalował wiele portretów, z których prawie wszystkie zostały zniszczone lub zaginęły. Płótno wypełnia zatem znaczną lukę w naszej wiedzy o artyście, ujawniając mało znane oblicze jego sztuki” – podkreślił kurator wystawy Thomas Clement Salomon. Dyrektor mieszczącej się obecnie w pałacu Narodowej Galerii Sztuki Dawnej wskazał, że choć nie ma pewnych dowodów, co do tożsamości uwiecznionej osoby, to uważa się, iż obraz jest portretem ok. 30-letniego Maffeo Barberiniego (1568-1644), przyszłego papieża Urbana VIII i wielkiego promotora sztuki. Artysta przedstawia tego kościelnego dostojnika i twórcę potęgi rodu z Florencji, siedzącego w fotelu; w jednej ręce trzyma list, a drugą wykonuje sugestywny gest, jakby wydawał polecenia. Twórcy wystawy podkreślają, że „za pomocą zaledwie kilku pociągnięć Caravaggio tworzy portret w ruchu, ujawniając nastrój i charakter bohatera, intelektualisty z najwyższej sfery społecznej, monumentalnego w swojej obecności, ale pozbawionego retoryki”. Portret można podziwiać do 23 lutego przyszłego roku w sali krajobrazów słynnego Pałacu Barberini, mieszczącego się w centrum Rzymu, tuż przy stacji metra „Barberini”.

Guercino i Rzym papieża Grzegorza XV

Prawdziwą gratką dla miłośników sztuki jest wystawa w rzymskiej galerii Scuderie del Quirinale. Do 26 stycznia przyszłego roku można tam oglądać ekspozycję „Guercino. Epoka Ludovisiego w Rzymie”, na której prezentowanych jest 122 dzieł pochodzących z 68 najważniejszych muzeów na świecie. Kuratorzy nazwali tę eskpozycję „wyjątkową podróżą do siedemnastowiecznego Rzymu”.

Głęboka transformacja języka artystycznego, z eksplozją baroku jako dominującego stylu, który synergicznie łączy wymagania wiary z estetycznymi kanonami chwili. To właśnie charakteryzowało lata, w których młody Giovanni Battista Barbieri, pochodzący z Cento i znany jako Guercino, został wezwany do Rzymu przez papieża Grzegorza XV, urodzonego jako Alessandro Ludovisi, podczas jego krótkiego, ale intensywnego pontyfikatu. Pełna rozmachu artystycznego, epoka Ludovisiego (1621 – 1623) jest bogato udokumentowana na wystawie poprzez tak imponujące nazwiska włoskiej sztuki, jak Guido Reni, Domenichino, Albani, Lanfranco, Bernini, Pietro da Cortona, Poussin, Algardi i Duquesnoy.

W rzymskiej galerii Scuderie del Quirinale prezentowane są obrazy, rzeźby oraz szkice. „Ta wystawa, to podróż do serca barokowego Rzymu” – podkreśliła Caterina Volpi, jedna z dwóch kuratorek wystawy. Wskazała, że zamiarem organizatorów było „opowiedzenie historii spotkania wizjonerskiego papieża i niezwykłego artysty, badając powiązania między biografią Guercino a kontekstem kulturowym, który sprzyjał jego sukcesowi”. Dodatkowo organizatorzy wystawy oferują ekskluzywną możliwość odwiedzenia niektórych pomieszczeń Casino Ludovisi, w tym Sala dell’Aurora, gdzie wyróżnia się słynny fresk Guercino, odtworzony w salach wystawowych. Według kuratorki Raffaelli Morselli, „Villa Ludovisi była nie tylko symbolem prestiżu rodziny, ale także skrzyżowaniem wpływów kulturowych, które inspirowały całe pokolenia artystów”.