S. Kowalska: Dzień Judaizmu ma służyć przede wszystkim chrześcijanom

Takie wydarzenia jak Dzień Judaizmu w Kościele katolickim, mają służyć przede wszystkim chrześcijanom, w pogłębieniu naszej wiary chrześcijańskiej – podkreśliła s. dr Katarzyna Kowalska podczas międzynarodowej konferencji naukowej „Żydzi i judaizm w historii Kościoła, teologii i praktyce eklezjalnej” na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu, która zainaugurowała XXVIII Dzień Judaizmu w Kościele Katolickim w Polsce.

S. dr Katarzyna Kowalska odczytała wykład pod tytułem: „Kamienie milowe w dialogu pomiędzy Żydami i chrześcijanami w nauczaniu i praktyce Kościoła katolickiego”. Na wstępie przypomniała, że przełom w relacjach żydowsko-chrześcijańskich nastąpił między innymi pod wpływem okrutnego wydarzenia, jakim była Szoa.

– Po wojnie grupa chrześcijańskich teologów wraz z przedstawicielami społeczności żydowskiej zebrała się na drugiej konferencji Światowej Rady Chrześcijan i Żydów, aby wydać oświadczenie potępiające głęboką krzywdę spowodowaną antysemityzmem. Uznano wówczas, że chrześcijański antysemityzm, nawet jeśli niezamierzony, przyczynił się do Holokaustu. Wezwano chrześcijan do przeanalizowania nauk teologicznych i praktyk w celu zidentyfikowania i wyeliminowania wszelkich elementów mogących podsycać antyżydowskie uprzedzenia. Zwrócono uwagę na wspólne korzenie chrześcijan i Żydów, podkreślając fakt, że Jezus był Żydem, a pierwotny Kościół w dużej mierze miał żydowski charakter – zaakcentowała.

Wymieniła ważne dokumenty oraz wydarzenia, które mają na celu poprawić relacje chrześcijan z Żytami, wśród nich deklarację o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate z 1965 roku, która jest dziełem II soboru watykańskiego. Siostra podkreśliła, że to stanowisko kontynuowali kolejni papieże – Benedykt XVI, Franciszek, a przede wszystkim Jan Paweł II, który niejednokrotnie wspominał o „wyjątkowej więzi Boga z narodem wybranym”, co stanowiło istotny przełom w relacji między Kościołem katolickim a judaizmem.

Prelegentka przyznała, że często słyszy pytania o wzajemność relacji polsko-żydowskich, podkreśliła że świadczą one o nieznajomości sensu dialogu. – Takie wydarzenia jak Dzień Judaizmu w Kościele katolickim, mają służyć przede wszystkim chrześcijanom, w pogłębieniu naszej wiary chrześcijańskiej – zaakcentowała.

Podkreśliła, że od samego początku reakcje na Nostra aetate były różnorodne. Choć nie można jednoznacznie określić, jak sytuacja wygląda obecnie, można zauważyć, że w ostatnim dziesięcioleciu coraz więcej rabinów i liderów żydowskich wyraża potrzebę dialogu z chrześcijanami i aktywnie się w niego angażuje. Jako przykład dobrej woli strony żydowskiej przywołała m.in. żydowskie oświadczenie Dabru Emet (Mówcie prawdę) dotyczące stosunku do chrześcijaństwa, które zachęca do skoncentrowania się na wspólnych wartościach oraz dialogu. Wspomniała także o oświadczeniu ortodoksyjnych rabinów o pojednaniu z chrześcijanami Pełnić wolę naszego Ojca w Niebie. W stronę partnerstwa między Żydami a chrześcijanami oraz refleksjach związanych z 50. rocznicą Nostra aetate, które wzywają do dalszej współpracy i wspólnego działania w praktykach, kwestiach społecznych oraz etycznych.

Siostra zapewniła, że dialog teologiczny jest kontynuowany, a wymiana myśli trwa w różnych szkołach teologicznych, instytucjach katolickich oraz chrześcijańsko-żydowskich. – Niestety mimo ogromnej liczby dokumentów, które zostały opracowane na rzecz dialogu między Żydami a chrześcijanami, wielu ludzi wciąż nie zna tych dokumentów ani ich treści, co może prowadzić do nieporozumień i trudności w budowaniu prawdziwego braterstwa – nadmieniła.

Prof. Stanisław Krajewski z Uniwersytetu Warszawskiego podczas prelekcji pt. „Uwagi o nauczaniu Kościoła o Żydach”, wyraził przekonanie, że dokument Nostra aetate zapoczątkował „nową epokę” relacji chrześcijańsko-żydowskiej, proces ten przebiega jednak powoli. Podkreślił, że choć na półkuli północnej, nastąpiła widoczna zmiana, na południowej wciąż pokutuje dawne myślenie. – Streszczając, można powiedzieć – chrześcijaństwo reprezentuje to co dobre, a judaizm to co złe. Chrześcijaństwo to co żywe, a judaizm to co przestarzałe i martwe. Co więcej, ludzie spoza zachodniego kręgu coraz bardziej patrzą na Żydów z perspektywy funkcjonowania państwa Izrael i jego polityki. U wielu osób pojawia się uporczywe poczucie, że do oceny tego państwa stosowane są inne kryteria niż do innych krajów, ostrzejsze – przyznał wykładowca UW.

Podkreślił, że niektórzy Żydzi widzą przejawy negatywnego myślenia również u papieża Franciszka. – Wydaje mi się że jego reakcje wynikają raczej chęci zatrzymania działań powodujących śmierć tysięcy ludzi i cierpienie całej społeczności – wyjaśnił profesor.

W jego opinii zagrożenie dla poprawy relacji chrześcijańsko-żydowskich stanowi „fakt erozji nowego nauczania, ograniczeń na jakie napotyka się w Europie i Ameryce, jak również w Polsce, wynikający ze zwrotu ku radykalizmowi, który jest odpowiedzią na próbę zahamowania procesów globalizacyjnych oraz powrotu do przedsoborowych sposobów myślenia, również o żydowskiej religii” – wyjaśnił. Dodał jednak, że w jego opinii zjawiska te nie zdominują nowej epoki we wzajemnych relacjach.

Prelegent zaakcentował, że samo istnienie Dnia Judaizmu jest już dużym osiągnięciem. – Odczuwam wdzięczność wszystkim, którzy przyczynili się do tego by został on wprowadzony. Mam nadzieję, że długotrwałe trendy pokażą, że z dokumentem Nostra aetate nastała nowa epoka naszych wzajemnych stosunkach. Choć pojawiają się problemy i kryzysy, miejmy nadzieję że ulegną wyhamowaniu – podsumował.

Prelegentami na konferencji „Żydzi i judaizm w historii Kościoła, teologii i praktyce eklezjalnej” są również m.in. kard. Grzegorz Ryś, prof. Joanna Tokarska-Bakir, rabin Icchak Chaim Rapoport, ks. Maciej Zachara MIC, prof. Jan Grosfeld i Marzena Makuchowska. Dyskusję poprowadzą ks. Alfred Wierzbicki, ks. Grzegorz Michalczyk i ks. Mirosław Wróbel.

W ramach sesji przedstawiane są zagadnienia związane z miejscem judaizmu w historii Kościoła, jego obecnością w liturgii chrześcijańskiej oraz w katechezie i formacji duchowieństwa. Poruszona będzie także kwestia stereotypu Żyda w kaznodziejstwie.