Sandomierz: zespół staromiejski Pomnikiem Historii

Sandomierski zespół staromiejski otrzymał status Pomnika Historii 23 listopada w Pałacu Prezydenckim w Warszawie. Prezydent RP Andrzej Duda uroczyście wręczył biskupowi sandomierskiemu Krzysztofowi Nitkiewiczowi dokumenty uznające, że „Sandomierz – historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy” ma szczególne znaczenie dla narodowego dziedzictwa Polski.

Na obszarze uznanym za Pomnik Historii znajdują się takie zabytki, jak m.in.: bazylika katedralna, kościoły – pw. Nawrócenia świętego Pawła, pw. św. Jakuba, pw. św. Michała, pw. Ducha Świętego oraz Dom Długosza, w którym mieści się Muzeum Diecezjalne.

W rozporządzeniu prezydenckim podkreślono, że celem ochrony sandomierskiego Pomnika Historii jest zachowanie ośrodka o tysiącletniej historii i szczególnym znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego Polski, z zespołem zabytków najwyższej klasy osadzonym w unikatowym kontekście krajobrazowym. Wskazano, że przemawiają za tym wartości historyczne, artystyczne, naukowe, przestrzenne i krajobrazowe oraz autentyczność i integralność staromiejskiej części Sandomierza.

Bp Krzysztof Nitkiewicz – wnioskodawca włączenia sandomierskiego wzgórza katedralnego do elity polskich zabytków – podkreślił w swej wypowiedzi, że sukces, jakim jest wpisanie na listę pomników historii tego co w Sandomierzu najpiękniejsze i najcenniejsze to dzieło wielu osób.

– Chciałbym podziękować księżom i świeckim, w tym szczególnie naszym świętokrzyskim parlamentarzystom. Zaczęliśmy od wniosku dotyczącego wzgórza katedralnego, gdyż tyle leżało w naszej kompetencji, ale szczęśliwie, zgodnie z pierwotnymi planami, decyzja objęła znacznie większy obszar – powiedział bp Krzysztof Nitkiewicz.

W swoim przemówieniu prezydent Andrzej Duda podkreślił znaczenie miejsc wyróżnionych tak zaszczytnym tytułem dla dziedzictwa historycznego, kulturowego i polskiej myśli technicznej. Prezydent wyraził radość, że Sandomierz wreszcie doczekał się tak szczególnego wyróżnienia. Poinformował także, że każdy z tych obiektów namalowany na świątecznej bombce znajdzie się na tegorocznej choince w Pałacu Prezydenckim.

W uroczystości nadania zabytkom statusu Pomnika Historii wzięli udział: bp Krzysztof Nitkiewicz, świętokrzyscy parlamentarzyści wojewoda świętokrzyski, Wojewódzki Konserwator Zabytków, burmistrz Sandomierza oraz przedstawiciele sandomierskiego duchowieństwa.

Pomniki Historii ustanawiane są od 1994 r. Wpisanie na ich listę jest jedną z form ochrony zabytków w Polsce, która znalazła się w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Status Pomnika Historii przyznawany jest rozporządzeniem Prezydenta RP. Mogą go uzyskać obiekty lub zespoły obiektów zabytkowych, które posiadają szczególną wartość historyczną, naukową, artystyczną, utrwaloną w powszechnej świadomości i o dużym znaczeniu dla polskiego dziedzictwa kulturowego.

W diecezji sandomierskiej na liście Pomników Historii znajduje się klasztor na Świętym Krzyżu.