Sekretarz Instytutu Jana Pawła II: wciąż musimy przyswajać sobie nauczanie papieskie

Interesuje ich wszystko, co służy pogłębieniu intelektualnej recepcji myśli Karola Wojtyły i Jana Pawła II oraz zrozumieniu jego inspiracji. Instytut Jana Pawła II Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, działający od niemal 30 lat, w roku beatyfikacji swego patrona skupia się na tematach związanych z pojęciem osoby, kluczowym dla jego nauczania.

Cezary Ritter, sekretarz Instytutu Jana Pawła II KUL podkreśla, że działania placówki nie tylko są ciągle aktualne, ale wydaje się, że coraz ważniejsze wraz z upływem lat. – George Weigel, biograf papieski, napisał kiedyś w związku z katechezami o małżeństwie i rodzinie, że to jest nauczanie jak „bomba z opóźnionym zapłonem”: ona tyka, ale jeszcze nie wybuchła, to znaczy jeszcze nie przyswoiliśmy sobie znaczenia tego nauczania, całej treści. I to jest jedno z zadań, które podejmuje taki Instytut jak nasz – tłumaczy Ritter.

Instytut Jana Pawła II KUL powstał z inicjatywy ks. prof. Tadeusza Stycznia, ucznia i współpracownika Karola Wojtyły, a potem jego następcy na katedrze etyki KUL, w 1982 roku.

Ks. prof. Styczeń, zmarły w ub. roku, od początku pontyfikatu chciał, by powstała placówka, która w miejscu, gdzie Karol Wojtyła był blisko ćwierć wieku profesorem, będzie próbowała rozwijać i popularyzować jego dorobek naukowy, a także towarzyszyć pontyfikatowi Jana Pawła II. Dlatego, jak podkreśla sekretarz Instytutu, tematy sympozjów i konwersatoriów były wybierane nieprzypadkowo: były to tematy ważne zwłaszcza dla nauczania moralnego i społeczno-moralnego Jana Pawła II.

– Wiadomo, że Karol Wojtyła był profesorem etyki w Lublinie, stąd właśnie ten aspekt filozoficzny i moralny wysuwał się na czoło działalności Instytutu – mówi Ritter. Ściśle związany z tym był jeszcze jeden obszar działalności, podejmujący tematykę ochrony ludzkiego życia oraz promocji małżeństwa i rodziny. – To, jak wiadomo, były sprawy, które bardzo leżały na sercu Jana Pawła II. Ks. prof. Styczeń często nam powtarzał słowa papieża, który powiedział na początku pontyfikatu do swoich współpracowników w Watykanie: jestem papieżem życia i odpowiedzialnego rodzicielstwa i każdy w tym domu musi o tym pamiętać – dodaje sekretarz Instytutu.

W tym roku tematem Konwersatorium Myśli Karola Wojtyły – Jana Pawła II, cyklicznych spotkań organizowanych przez Instytut, jest problematyka osoby we współczesnej filozofii. Jak przypomina Cezary Ritter, pojęcie osoby było pojęciem centralnym dla filozofii Karola Wojtyły. W Lublinie stworzył szkołę personalizmu etycznego, której kontynuatorami byli ks. prof. Tadeusz Styczeń, ks. prof. Andrzej Szostek czy prof. Wojciech Chudy. – Jego katechezy poświęcone małżeństwu, miłości oblubieńczej między mężczyzną a kobietą, tak naprawdę są wykładem z antropologii, istoty tego, kim jest człowiek i na czym polega istota relacji między ludźmi. Dlatego jest to tak ważne pojęcie i dlatego już drugi rok się nim zajmujemy w ramach konwersatorium – mówi sekretarz Instytutu.

Beatyfikację Jana Pawła II Instytut uczci we właściwy dla siebie sposób, czyli organizując sesję naukową. – To jest wydarzenie, które przerasta nas, nasze działania, wydarzenie na skalę Kościoła powszechnego a nawet daleko wykraczające poza Kościół – zauważa Ritter. Jako przykład podaje sytuację z uroczystości pogrzebowych zmarłego niedawno abp. Życińskiego. – Dla mnie najbardziej przejmującym przeżyciem było to, kiedy przed katedrą nad trumną arcybiskupa modlił się rabin a potem imam, i w pewnym momencie imam powiedział: „nasz papież Jan Paweł II”. Myślę, że jest bardzo wiele takich osób na świecie, spoza Kościoła katolickiego i świata chrześcijańskiego, które o tym człowieku mówią: nasz papież, ktoś, kto jest nam bliski – zaznacza Ritter.

Instytut zorganizuje 18 maja, w dzień urodzin Karola Wojtyły, wykład otwarty na temat praw człowieka w nauczaniu Jana Pawła II, którego prelegentem będzie nuncjusz apostolski w Polsce, abp Celestino Migliore. Obecny nuncjusz przez wiele lat pracował w służbie dyplomatycznej Stolicy Apostolskiej, był watykańskim obserwatorem przy ONZ, wielokrotnie brał udział w sesjach dotyczących praw człowieka, był także świadkiem wizyty Jana Pawła II w ONZ w 1995 roku. Wykład odbędzie się o godz. 16.00 w KUL, a o godz. 19.00 w archikatedrze lubelskiej nuncjusz będzie przewodniczył Mszy św. dziękczynnej za beatyfikację Ojca Świętego.

Realizacji posłannictwa Instytutu służą kolejne tomy serii wydawniczej „Człowiek i moralność”, w której wydawane są pisma filozoficzne Karola Wojtyły. W tym roku planowany jest tom zawierający wykłady z katolickiej nauki społecznej, które jeszcze w Krakowie prowadził przez pewien czas Karol Wojtyła. Przygotowywany jest także tom „Małżeństwo i rodzina jako communio personarum”, gdzie będą zebrane artykuły także z okresu przed pontyfikatem.

Ritter zauważa, że te teksty są obecnie trudno dostępne, bo publikowane były dawno w niskonakładowych czasopismach. – Jeśli im się przyjrzeć uważniej łatwo zauważyć, że wszystko to, co potem było treścią nauczania Jana Pawła II, jest już tam obecne. Na przykład dwa artykuły z lat 70., ogłoszone w „Ateneum kapłańskim”, to jest właściwie późniejszy „List do rodzin” – mówi sekretarz Instytutu.

Dodaje, że poznanie okresu krakowskiego i lubelskiego jest bardzo ważne dla zrozumienia, z jakich inspiracji myślowych, duchowych wyrasta pontyfikat Jana Pawła II. – Ks. Styczeń często powtarzał: nie umarł Karol Wojtyła, kiedy narodził się Jan Paweł II. Wojtyła był myślicielem niezwykle konsekwentnym, u niego nie ma nagłych zwrotów, jest kontynuacja i pogłębianie tematów, zagadnień – wyjaśnia Ritter.

Placówka rozpoczęła też nową serię wydawniczą „Papieża Wojtyły posługa myślenia”. Dotychczas ukazały się dwa tomy: Rocco Buttiglionego „Myśl Karola Wojtyły” oraz kard. Angelo Scoli „Doświadczenie człowieka” na temat antropologii Karola Wojtyły – Jana Pawła II. W tej serii publikowane będą opracowania na temat myśli filozoficznej, teologicznej, także literackiej Karola Wojtyły. W przygotowaniu jest wydanie dzieł zebranych ks. Tadeusza Stycznia. Jan Paweł II bardzo cenił pracę i dorobek naukowy swojego ucznia, ogromna część tego dorobku jest związana z okresem pontyfikatu. To niezliczone komentarze filozoficzne do różnych dokumentów papieskich, a także rozwinięcie tematów, które podejmował w czasie pontyfikatu Jan Paweł II.

Pracownicy Instytutu, jako placówki ulokowanej w uniwersytecie, pragną dotrzeć przede wszystkim do środowisk uniwersyteckich, ale także każdego odbiorcy, który chce pogłębić, zwłaszcza od strony intelektualnej swoją wiarę i zrozumieć myśl papieża, nie tylko zaznajomić się z pontyfikatem na poziomie pewnych faktów albo anegdot. Temu zrozumieniu i intelektualnemu pogłębianiu recepcji myśli Wojtyły służy też kwartalnik „Ethos”, pismo wchodzące szeroko w obszar współczesnej kultury. Każdy numer ma charakter monograficzny i podejmuje tematy czasami związane wprost z pontyfikatem, czasem z zakresu współczesnej humanistyki i kultury, zawsze w duchu Jana Pawła II. – „Ethos” jest kwartalnikiem, który ma rygory naukowe, ale staramy się go tak redagować, by był atrakcyjny dla czytelnika myślącego i chcącego zgłębiać tematy z zakresu współczesnej kultury – zaznacza Ritter.

Dyrektorem placówki, która funkcjonuje obecnie pod nazwą Ośrodek Badań nad Myślą Jana Pawła II „Instytut Jana Pawła II” jest ks. prof. Alfred Wierzbicki.