Sobór Wszechprawosławny w 2016 roku

W 2016 roku ma się odbyć Sobór Wszechprawosławny – najwyższe zgromadzenie świata prawosławnego i pierwszy tego rodzaju „szczyt” tego odłamu chrześcijaństwa od ponad 13 wieków. Taką decyzję podjęli uczestnicy tzw. Synaksisu, czyli spotkania głów 13 autokefalicznych Kościołów prawosławnych, którzy pod przewodnictwem patriarchy Konstantynopola Bartłomieja I obradują od 5 marca w jego siedzibie w Fanarze – dzielnicy Stambułu.

Według dwóch najważniejszych portali prawosławnych w Grecji – romfea.gr i amen.gr – zgodnie z pragnieniem i oczekiwaniami, wyrażanymi wielokrotnie przez gospodarza Synaksisu, sprawy przyszłego Soboru zdominowały obrady. Nie było to takie oczywiste, gdyż poszczególne Kościoły lokalne różniły się i nadal się różnią w podejściu zarówno do samej idei Soboru i celowości zwoływania go, jak i do ewentualnego jego programu.

Zdaniem tychże źródeł greckich, ustalono, że Wielki Sobór Prawosławia (po grecku: Megali Sýnodos tis Orthodoksías) odbędzie się w 2016 roku. Każdy Kościół lokalny – niezależnie od liczby wiernych i biskupów – będzie mógł wysłać nań do 20 biskupów i każdy Kościół będzie dysponował jednym głosem w czasie głosowania. Wszystkie decyzje mają zapadać jednogłośnie (konsensus). Szczegóły przyszłego zgromadzenia dopracuje specjalna komisja przygotowawcza, która zostanie wkrótce powołana. Miejscem obrad soborowych będzie prawdopodobnie cerkiew św. Ireny w Stambule (Konstantynopolu), w której w 381 odbył się II sobór powszechny (a pierwszy konstantynopolski).

Wśród 13 delegacji, biorących udział w posiedzeniu w Stambule, są przedstawiciele Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego z jego zwierzchnikiem, metropolitą warszawskim i całej Polski Sawą na czele.

Świat prawosławny za powszechne, tzn. ogólnochrześcijańskie, uznaje 7 pierwszych soborów, które odbyły się między 325 a 787 – dwa w Nikei (Nicei, w Bitynii, ok. 80 km od Konstantynopola). Poza tym trzykrotnie zbierano się w Konstantynopolu oraz po razie w Chalcedonie (na przedmieściach tego miasta) i w Efezie. Na wszystkich tych zgromadzeniach wypracowywano naukę chrześcijańską, oczyszczając je z herezji, które od razu na nich potępiano.

Przygotowania do Soboru Wszechprawosławnego rozpoczęto na początku lat sześćdziesiątych XX wieku, równolegle z przygotowaniami do Vaticanum II i w dużym stopniu pod wpływem decyzji Jana XXIII o zwołaniu go. Po pierwszej naradzie wszechprawosławnej we wrześniu 1961 na greckiej wyspie Rodosie wydawało się, że sprawy potoczą się równie szybko jak w wypadku Soboru Watykańskiego II. Ale z biegiem czasu sprawy zaczęły się komplikować i pojawiać liczne zastrzeżenia co do programu i samej celowości takiego wydarzenia. Poszczególne Kościoły z czasem w ogóle przestały się interesować tym zagadnieniem i na wiele lat sprawa utknęła w martwym punkcie.

Dopiero w ostatnich latach, dzięki staraniom Patriarchatu Konstantynopolskiego, który był inicjatorem i od początku głównym orędownikiem zwołania Soboru, sprawy ruszyły z miejsca i obecnie zapadły konkretne decyzje w tej sprawie.