Spór żydowsko-palestyński o “Stawy Salomona”

W Izraelu rozgorzał kolejny spór żydowsko-arabski, tym razem o tzw. Stawy Salomona, położone na terenie Autonomii Palestyńskiej koło Betlejem. Duża izraelska organizacja turystyczna Amitum L Tuiyulim, która m.in. wytycza nowe trasy wędrówek pieszych, domaga się zwrotu tych terenów, należących – według niej – „do tradycji i religii Izraela”. W tym celu, powołując się na „Plan Pokojowy” prezydenta Stanów Zjednoczonych Donalda Trumpa ze stycznia br., poprosił o pomoc ambasadora USA w Izraelu Davida Friedmana.

Żydzi tradycyjnie wiążą to miejsce z Księgi Koheleta (Eklezjastesa): „Urządziłem sobie zbiorniki na wodę, aby nawadniać nią gaj bogaty w drzewa” (Koh 2,6), odnosząc te słowa do króla Salomona, stąd ich nazwa „Stawy Salomona”. Te trzy duże zbiorniki wodne opisał dość szeroko w X w. arabski podróżnik i geograf al-Muqaddasi.

Obecnie wymagały one prac konserwacyjnych, które przeprowadzono z inicjatywy Palestyńskiego Ministerstwa ds. Turystyki i Ochrony Zabytków. Było to możliwe dzięki dużej dotacji (750 tys. dolarów), przekazanej przez konsulat amerykański, który znajdował się wtedy we Wschodniej Jerozolimie. Jednocześnie wznowiono prace archeologiczne, prowadzone przez zespół, którym kierował Matthew J. Adams – dyrektor Instytutu Albrighta Badań Archeologicznych z udziałem Marka Letteneya z Uniwersytetu Południowej Kalifornii.

Wyniki ich prac, które zamieścili oni m.in. na amerykańskich portalach The Daily Beast i Yahoo USA, potwierdziły wcześniejsze przypuszczenia, że „Stawy Salomona” nie mają nic wspólnego z biblijnym królem. Wcześniej archeolodzy wiązali ten obiekt z projektami irygacyjnymi króla Heroda Wielkiego (73-4 w. przed Chr.). Jednakże najnowsze ustalenia wskazują na okres późniejszy, gdy budowano wiele podobnych zbiorników, m.in. w rządzonej wówczas przez Rzymian Jerozolimie, którą po zdobyciu w 70 r. nazwali Aelia Capitolina.

Według amerykańskich archeologów Stawy powstały najprawdopodobniej w połowie II wieku, w okresie antyrzymskiego powstania Bar Kochby (trzecia wojna żydowsko-rzymska). „Są one prawie takie same jak odkryte wcześniej zbiorniki wodne, zbudowane dla VI i X Legionów w tzw. Castra (obozie wojskowym), ok. 100 km na północ od Betlejem” – stwierdzili naukowcy. Poza tym część „Stawów Salomona” powstała w XVI w., gdy odnawiano je z inicjatywy sułtana Sulejmana Wspaniałego.

W świetle tych najnowszych wyników nie wydaje się, aby miano odstąpić od tzw. Porozumień Izraelsko-Palestyńskich z Oslo z lat 1993 i 1995 – pomimo izraelskich petycji – które przyznały ten teren Autonomii Palestyńskiej.