Starobielski witraż na wystawie „Cud światła” w Krakowie

Odkryty niedawno XV-wieczny witraż maswerkowy z kościoła św. Stanisława w Starym Bielsku – jedyne takie dzieło na terenie diecezji bielsko-żywieckiej – znalazł się wśród 77 barwnych kwater witrażowych zaprezentowanych na wystawie otwartej 13 lutego br. w Muzeum Narodowym w Krakowie. Ekspozycja pt. „Cud światła. Średniowieczne witraże w Polsce” przybliża wybrane średniowieczne witraże, jakie zachowały się na terenach Polski.

Na wystawie zaprezentowano nie tylko 77 barwnych kwater witrażowych, zdobiących niegdyś wysokie gotyckie okna strzelistych kościołów, lecz także przykłady gotyckich ornatów, haftów oraz przedmiotów złotniczych. Ukazano warsztat średniowiecznego witrażownika, a także projekty i rysunki artystów oraz pierwszych konserwatorów dzieł sztuki z XIX w.

Zdaniem ks. dr. Szymona Tracza, konserwatora architektury i sztuki sakralnej diecezji bielsko-żywieckiej, w prezentowanych witrażach uderza niezwykła precyzja rysunku oraz kompozycji kwater. „Kwater, które przecież na co dzień nie były widoczne, gdyż często znajdowały się wysoko ponad głowami modlących się w kościele wiernych” – zauważył dyrektor Muzeum Diecezjalnego w Bielsku-Białej i przypomniał, że dla ludzi tamtych czasów witraż ze scenami biblijnymi lub hagiograficznymi był przyrównywany do ksiąg Pisma św.

„Podobnie jak przez barwne kompozycje witraży jaśnieje światło słoneczne, tak przez karty świętych tekstów jaśnieje słowo Boże i moc Ducha Świętego, które jest jego siłą sprawczą dla wierzących. Dlatego witrażami wypełniano okna gotyckich katedr, miejskich, ale też i wiejskich kościołów. Niestety czas i zmiany upodobań estetycznych nie były łaskawe dla średniowiecznych witraży, których w Polsce zachowało się bardzo mało” – zaznaczył, precyzując, że ze średniowiecznych witraży na terenie Europy do naszych czasów zachowało się zaledwie ich 5 proc.

Jak poinformował ks. Tracz, w Polsce największe zespoły witrażowe zachowały się na terenie Małopolski – w krakowskim kościele Mariackim, stanowiąc tło dla Ołtarza Wita Stwosza, Bożego Ciała oraz dominikanów, kilkanaście zaś kwater w Toruniu, Chojnie i Włocławku oraz Wrocławiu. „Stąd też odkryty niedawno w maswerku gotyckiego okna witraż w Starym Bielsku jest prawdziwym rarytasem, jedynym zachowanym średniowiecznym przeszkleniem, jaki dotrwał na terenie diecezji bielsko-żywieckiej do naszych czasów” – podkreślił historyk sztuki i zapewnił, że na krakowskiej wystawie bielski witraż prezentuje się bardzo okazale.

Wystawa w Muzeum Narodowym w Krakowie potrwa do 26 lipca 2020 r. Jej otwarciu towarzyszyła średniowieczna muzyka wokalna wykonana przez ceniony zespół „Jerycho”, który do śpiewu akompaniował sobie na średniowiecznych instrumentach.