Stołeczne obchody w 41. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego

Msza św. w intencji ofiar wydarzeń z grudnia 1981 oraz wręczenie Krzyży Wolności i Solidarności byłym działaczom opozycji niepodległościowej to główne punkty zorganizowanych we wtorek stołecznych uroczystości w hołdzie ofiarom komunizmu w 41. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego.

Uroczystość wręczenia Krzyży Wolności i Solidarności byłym działaczom opozycji niepodległościowej z lat 1956–1989 odbyła się na terenie Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL przy ul. Rakowieckiej 37 w Warszawie. W imieniu Prezydenta RP Andrzeja Dudy odznaczenia wręczył prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki.

Odznaczenia przyznano 27 osobom oraz pośmiertnie sześciu opozycjonistom.

Wśród odznaczonych był m.in. Marek Jurek, poseł na Sejm w latach 1989–1993 i 2001–2007, marszałek Sejmu w latach 2005-2007, poseł do Parlamentu Europejskiego w latach 2014–2019, członek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w latach 1995–2001 oraz jej przewodniczący w 1995. Był także jednym ze współzałożycieli Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego oraz wiceprezesem PiS w latach 2002–2007, a następnie założycielem Prawicy Rzeczypospolitej i jej prezesem w latach 2007–2018.

Marek Jurek, w drugiej połowie lat 70., będąc uczniem I Liceum Ogólnokształcącego w Gorzowie Wielkopolskim, uczestniczył w spotkaniach Duszpasterstwa Akademickiego, prowadzonego przez ks. Witolda Andrzejewskiego. Był również członkiem Koła Towarzystwa Przyjaciół Historii, które wydawało pismo pt. Szlakiem Tysiąclecia. Biuletyn Koła Towarzystwa Przyjaciół Historii przy I LO w Gorzowie Wielkopolskim.

W 1979 r. już jako student Wydziału Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu uczestniczył w spotkaniach m.in. Studenckiego Komitetu Solidarności, ROPCiO, Duszpasterstwa Akademickiego w kościele oo. Dominikanów oraz wykładach Towarzystwa Kursów Naukowych. Od lipca 1979 r. był działaczem Ruchu Młodej Polski, w którym pełnił funkcje kierownicze. Ponadto był rzecznikiem Ruchu oraz członkiem Zarządu Oddziału Poznańskiego.

Jesienią 1980 r. zaangażował się w działania mające na celu utworzenie Niezależnego Zrzeszenia Studentów i następnie został jego członkiem. Należał do grupy osób, które w październiku 1980 w Poznaniu utworzyły studencką organizację „Pro Patria”, a następnie został jej przewodniczącym i redaktorem pisma „Pod prąd”. Aktywiści „Pro Patria” organizowali m.in. uroczystości rocznicowe z okazji 11 listopada i 3 maja oraz spotkania z ludźmi kultury.

Należał do Ogólnopolskiego Studenckiego Komitetu Obrony Więźniów Politycznych. Na I Ogólnopolskim Zjeździe NZS w Krakowie, który odbył się w dniach 3-6 kwietnia 1981 r. wszedł w skład Krajowej Komisji Koordynacyjnej NZS. Uczestniczył i kierował strajkami studenckimi na UAM w Poznaniu w lutym, listopadzie i grudniu 1981 r.

Po wprowadzeniu stanu wojennego ukrywał się. W wyniku interwencji prof. Wiesława Chrzanowskiego, mec. Jana Olszewskiego i prof. Haliny Skibniewskiej uzyskał zapewnienie władz, że po ujawnieniu się nie będzie pozbawiony wolności. Ujawnił się w połowie 1982 r. Od 1984 r. był działaczem Klubu Inteligencji Katolickiej w Poznaniu. W latach 1984-87 redagował pismo RMP „Polityka Polska”. W październiku 1985 r. podpisał petycję do Rady Państwa o uwolnienie członków i sympatyków Konfederacji Polski Niepodległej, aresztowanych w drugim procesie KPN. W styczniu 1988 współinicjował powstanie, a następnie został przewodniczącym Wielkopolskiego Klubu Myśli Politycznej „Ład i Wolność”. 4 czerwca 1989 r. został wybrany posłem na Sejm z listy Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”.

Z powodu prowadzonej działalności opozycyjnej był wielokrotnie zatrzymywany i wzywany na rozmowy profilaktyczno-ostrzegawcze, dwukrotnie – w 1980 r. i 1985 r. – zastrzeżono mu prawo wyjazdu za granicę. W latach 1979-89 pozostawał w zainteresowaniu SB.

Krzyż Wolności i Solidarności został ustanowiony przez Sejm 5 sierpnia 2010 r. Po raz pierwszy przyznano go w czerwcu 2011 roku, przy okazji obchodów 35. rocznicy protestów społecznych w Radomiu. Krzyż nadawany jest przez Prezydenta RP, na wniosek prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, działaczom opozycji wobec dyktatury komunistycznej, za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowanie praw człowieka w PRL. Pierwowzorem Krzyża Wolności i Solidarności jest Krzyż Niepodległości z II RP.

Ceremonia wręczenia odznaczeń była częścią programu zorganizowanych w Muzeum uroczystości w hołdzie ofiarom komunizmu w 41. rocznicę wprowadzenia w Polsce stanu wojennego. Rozpoczęły się one o godz. 11.00 Mszą św. pod przewodnictwem biskupa polowego WP Wiesława Lechowicza w intencji ofiar stanu wojennego, więzionych i pokrzywdzonych w latach 1981-89. Po mszy nastąpiło złożenie kwiatów pod murem pamięci na dziedzińcu Muzeum, a uroczystości zakończył koncert Janusza Radka „Biało-czerwona wolność”.

Tego dnia na terenie Muzeum było czynne stoisko Wydawnictwa IPN z bezpłatnymi publikacjami wydanymi przez Instytut Pamięci Narodowej.

Organizatorami wydarzenia były Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, Instytut Pamięci Narodowej oraz NSZZ „Solidarność”.

O godz. 19.30 prezydent Andrzej Duda pod Krzyżem Papieskim w Warszawie zapali „Światło Wolności” w 41. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. Planowana jest wypowiedź Prezydenta RP.