Strategia walki z pedofilią

Ostrzeganie i zapobieganie, a także poprawa znajomości istoty zagadnienia – to główne przesłanki opracowanej przez Kościół katolicki strategii walki z przypadkami pedofilii wśród duchownych.

Strategię tę, ujętą w 10 punktów na wzór Dekalogu, przedstawił 3 listopada w Watykanie prał. Charles Scicluna – promotor sprawiedliwości w Kongregacji Nauki Wiary.

Pochodzący z Malty duchowny, zajmujący się w Kongregacji m.in. sprawami nadużyć seksualnych, popełnianych na niepełnoletnich przez księży, omawiał ten szczególny Dekalog na Międzynarodowym Forum „Dzieci świata a łamanie ich praw”. Zorganizowały je Stolica Apostolska i włoski Błękitny Telefon we współpracy z kilkoma innymi instytucjami z Włoch i USA pod patronatem prezydenta Włoch i w obecności przewodniczącego Senatu Włoch – Renato Schifaniego.

Pierwszym „przykazaniem” nowej strategii ma być dobro dziecka jako pierwszoplanowa troska każdej instytucji – globalnej lub lokalnej, która chce się troszczyć o dzieci, oraz ochrona i szacunek dla ich „niewinności”. Na drugim miejscu znalazło się stwierdzenie, że nadużycia seksualne na dzieciach są „tragiczną raną” zadaną samej godności rodziny ludzkiej, a jeśli dopuszczają się ich kapłani, wyrządzają one szkodę „nieopisanie odrażającą”.

W trzecim punkcie mowa jest o tzw. „empowerment”, to znaczy o uruchomieniu wszelkich dostępnych środków, aby tego rodzaju przypadków więcej już nie było, oraz o poprawie świadomości dzieci i rodzin w tej sprawie. „Najpierw trzeba pouczyć, jak doprowadzić do uchronienia się od czyjegoś natręctwa” – wyjaśnił ks. prałat. Potem trzeba umieć „nazwać i ujawnić” nadużycia, a jeśli są one dziełem księdza, należy takie przypadki określić jako „nadużycia władzy”, niezależnie od tego, że są to prawdziwe gwałty i muszą być potępione bez żadnych zastrzeżeń czy uwarunkowań – podkreślił referent.

Czwarte „przykazanie” to poprawa formacji seminarzystów i pracowników duszpasterskich. Przedstawiciel Kongregacji Nauki Wiary przypomniał w tym kontekście wypowiedź Jana Pawła II do kardynałów amerykańskich z kwietnia 2002 r., iż „w kapłaństwie i w życiu zakonnym nie ma miejsca dla tych, którzy mogliby wyrządzić zło młodym”. Dokumenty papieskie i watykańskie wyraźnie wskazują, że bardzo ważne jest prawidłowe rozeznanie powołania, a następnie „zdrowa formacja ludzka i duchowa kandydatów” do kapłaństwa. Szczególnie istotne jest docenienie czystości i celibatu oraz odpowiedzialność ojców duchownych seminarzystów i księży.

Piąty punkt zaleca tworzenie przez instytucje kościelne swego rodzaju kodeksów postępowania, które w jasny, szybki i skuteczny sposób pozwalałyby interweniować w razie jakichś nadużyć. Powinny one również wyraźnie wyszczególniać skutki niewłaściwego postępowania. Prałat przypomniał, że 30 kwietnia 2001 r. Jan Paweł II ogłosił motu proprio „Sacramentorum sanctitatis tutela”, które zaliczało m.in. nadużycia seksualne na osobach poniżej 18. roku życia do najcięższych przestępstw, do których rozpatrywania upoważniona jest Kongregacja Nauki Wiary. Przepisy tego dokumentu papieskiego dotyczą duchowieństwa zarówno łacińskiego, jak i katolickich Kościołów wschodnich. Potem doszły do tego jeszcze inne postanowienia i wytyczne, które jednoznacznie nakładają surowe kary kościelne na winnych tego rodzaju czynów.

Punkt szósty „Dekalogu” wzywa do współpracy ludzi Kościoła z policją i wymiarem sprawiedliwości, chodzi bowiem o przestępstwa ścigane prawnie. Ks. prałat przypomniał, że okólnik Kongregacji Nauki Wiary z 3 maja br. stanowi, iż nie łamiąc tajemnicy spowiedzi, „należy zawsze stosować się do przepisów prawa cywilnego, gdy chodzi o przestępstwa przekazane do sądu”. Oczywiście współpraca ta dotyczy nie tylko przypadków nadużyć popełnionych przez duchownych, ale także tych, których dopuściły się osoby zakonne i świeckie, działające w strukturach kościelnych – dodał prelegent.

W punkcie siódmym mowa jest o opiece nad ofiarami a także nad sprawcami takich czynów – w tym wypadku chodzi o uniknięcie jeszcze większych szkód, „wiemy bowiem, że nadużycie rodzi dalsze nadużycia przez pokolenia”. Prał. Scicluna przypomniał, że Benedykt XVI w Liście do katolików irlandzkich z 29 marca 2010 r. zwracał się nie tylko do ofiar i ich bliskich, ale także do winnych takich czynów, wzywając ich do poczucia odpowiedzialności za to, co zrobili, oraz do szczerego żalu i pokuty, która „otwiera bramę Bożego przebaczenia i na łaskę prawdziwej poprawy”.

Punkt ósmy apeluje o wyłączenie sprawców nadużyć z jakiejkolwiek przyszłej roli we wspólnocie kościelnej, dziewiąty stwierdza, że „mamy wiele do nauczenia się z psychologii, socjologii i nauk prawnych”. Konieczne jest zatem pogłębienie badań naukowych, a zarazem zrozumienie, jak odpowiadać coraz lepiej i w porę na przypadku nadużyć. Dziesiąte i ostatnie „przykazanie” mówi o zobowiązaniu i odpowiedzialności, gdyż czujność i zaangażowanie dotyczą wszystkich.

„Dekalog” prał. Scicluny zawiera liczne cytaty i odniesienia do najnowszych tekstów Benedykta XVI. Jest wskazówką, wybiegającą w przyszłość, do lutego przyszłego roku, gdy na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie odbędzie się kongres międzynarodowy nt. nadużyć seksualnych na niepełnoletnich i odpowiedzi, jakich należy udzielać w takich wypadkach. W spotkaniu tym wezmą udział przedstawiciele episkopatów krajowych i eksperci.