Suchocka: Polska ważnym partnerem Stolicy Apostolskiej

O znaczeniu międzynarodowej polityki Stolicy Apostolskiej w tym o pracy Ambasady RP i jej nowym modelu działania jako „ambasady multilateralnej” – opowiadała Hanna Suchocka, pełniąca rolę ambasadora przy Stolicy Apostolskiej w latach 2000-2013, podczas rozmowy z dr. Andrzejem Grajewskim, wczoraj wieczorem w Centrum Myśli Jana Pawła II. Spotkanie było połączone z dyskusją wokół książki Suchockiej: „Ambasador u trzech papieży”, opublikowanej przez Wydawnictwo Literackie.

– Moja misja jako ambasadora przy Stolicy Apostolskiej przypadała na czasy przełomu – zadeklarowała Hanna Suchocka wyjaśniając, że był to końcowy okres pontyfikatu Jana Pawła II, cały pontyfikat Benedykta XVI oraz początek pontyfikatu Franciszka. Wyjaśniła, że związane było to z budowaniem nowej roli polskiej ambasady. Dzięki jej staraniom ambasada RP przy Stolicy Apostolskiej rozszerzyła znacznie swój zakres działania, przechodząc od modelu „ambasady bilateralnej” obsługującej relacje polsko-watykańskie, a stała się rodzajem „ambasady multilateralnej”, analogicznie jak placówki dyplomatyczne przy najważniejszych organizacjach międzynarodowych.

Wedle Suchockiej, Stolica Apostolska jako ważny podmiot prawa międzynarodowego pełni w dzisiejszym świecie rolę globalną a jej znaczenie można porównywać np. do ONZ. „Dzięki tym swoistym cechom Stolicy Apostolskiej, które przejawiają się w łączeniu elementów globalnych i lokalnych, państwa i religii, a także w neutralności na arenie międzynarodowej, Stolica Apostolska okazuje się niezwykle ważnym partnerem w łańcuchu dyplomatycznym wielu państw” – wyjaśniła była premier.

Dodała, że „aby zrozumieć w pełni angażowanie się Stolicy Apostolskiej w kwestie międzynarodowe, konieczne jest dobre rozeznanie w zasadach na jakich opiera się jej aktywność na tym polu. A zawsze punktem centralnym nauczania Stolicy Apostolskiej, zarówno w przypadku Jana Pawła II, jak i jego następców, była godność osoby ludzkiej – i co należy podkreślić z całą mocą – godność każdego człowieka, niezależnie od jego narodowości, rasy czy wyznania”. Tak więc misja ambasad przy Stolicy Apostolskiej powinna być rozumiana odmiennie niż ambasad, przy którymkolwiek z państw.

Na pytanie dr. Grajewskiego czy władze Rzeczypospolitej Polskiej były w stanie zrozumieć np. zaangażowanie Stolicy Apostolskiej i osobiście Jana Pawła II przeciwko wojnie w Iraku, Suchocka odpowiedziała, że niestety nie, choć rzetelnie referowała im argumenty Jana Pawła II. Jej zdaniem – brak poszanowania przez Polskę stanowiska Jana Pawła II – wynikał z naszych zobowiązań sojuszniczych przede wszystkim wobec USA, jako młodego członka Paktu Atlantyckiego.

Była ambasador wyjaśniła, że jednak w wielu innych kwestiach stanowisko Polski było zgodne z linią Stolicy Apostolskiej i była ona wielokrotnie była cennym sojusznikiem. A tak stało się np. w przypadku Ukrainy, kiedy to Polska odgrywała rolę nie tylko ważnego informatora Stolicy Apostolskiej, ale istotnego partnera w zakresie kształtowania wspólnej linii na arenie międzynarodowej. Służył temu m. in. specjalny roboczy zespół polsko-watykański ustanowiony na szczeblu podsekretarzy stanu spraw zagranicznych, w którym ze strony polskiej uczestniczył m. in. Paweł Kowal jako wiceminister spraw zagranicznych.

Zdaniem Suchockiej, Polska była też cennym partnerem Stolicy Apostolskiej w zakresie starań o umieszczenie zapisu nt. chrześcijańskiego dziedzictwa w projekcie konstytucji europejskiej czy np. kwestii stosunku do wielu zagadnień natury etycznej, ochrony życia bądź badań genetycznych. Niestety jednak Polska – podkreśliła Suchocka – nie okazała się solidarna ze Stolicą Apostolską w sprawie „Lautsi” czyli sporu o obecność krzyża we włoskiej szkole, który dzięki m. in. poparciu państw prawosławnych, rozstrzygnięty został na korzyść państwa włoskiego, dzięki czemu krzyże mogą być obecne w tamtejszych szkołach publicznych.

Suchocka – pytana przez Grajewskiego – o stosunek Stolicy Apostolskiej do Rosji, przyznała, że zawsze Rosja traktowana była przez nią jako „ważny partner”, co spowodowane jest m. in. przykładem ze strony Włoch, które zawsze starały się utrzymywać jak najlepsze stosunki z Rosją. A hamulcem było z kolei nieprzejednane stanowisko Patriarchatu Moskiewskiego, który zawsze alergicznie reagował na obecność Kościoła katolickiego na ziemi rosyjskiej, a w szczególności na ustanowienie tam katolickich diecezji. Suchocka poinformowała, że czyniła starania, aby zainteresować Stolicę Apostolską rzetelną metodą pracy polsko-rosyjskiej grupy ds. trudnych, która była dobrym przykładem wyjaśniania i przezwyciężania problemów trudnej historii, a nawet jedno ze spotkań tej grupy udało się jej zorganizować w Watykanie, przy dużym zainteresowaniu z tamtej strony.

Będzie święto upamiętniających duchownych niezłomnych

Suchocka poinformowała, że jako ambasador zaangażowała się mocno w sytuacji, kiedy władze Białorusi z prezydentem Łukaszenką zaczęły czynić starania o podpisanie konkordatu ze Stolicą Apostolską – ponad głowami biskupów katolickich i przy braku ich poparcia. Wówczas polska ambasador wystąpiła zdecydowanie w roli obrońcy mniejszości polskiej, która na Białorusi jest katolicka a jej interesy mogłyby w ten sposób zostać naruszone. Dodała, że po tej interwencji idea konkordatu z Białorusią nie została już podjęta.

Andrzej Grajewski zapytał też Hannę Suchocką o szczegóły związane z polskimi staraniami na rzecz odwołania mianowanego w końcu 2006 r. abp. Stanisława Wielgusa. Była ambasador potwierdziła zaangażowanie najwyższych władz Rzeczypospolitej w tę sprawę i fakt bezpośredniej telefonicznej rozmowy prezydenta Lecha Kaczyńskiego z kard. Tarcisio Bertone, sekretarzem stanu Stolicy Apostolskiej. Wyjaśniła, że ta rozmowa nie miała jeszcze charakteru rozstrzygającego, a większy wpływ na decyzje Stolicy Apostolskiej miał silny, oddolny protest jaki miał wówczas miejsce w Polsce. Dodała, że sprawa abp. Wielgusa spowodowała w konsekwencji, że kolejne kandydatury na biskupów w Polsce, wymagają odtąd znacznie bardziej rzetelnego przebadania pod kątem lustracyjnym, co wcześniej przez Stolicę Apostolską nie było doceniane.

***

„Ambasador u trzech papieży” – to wydana w tym roku książka Hanny Suchockiej, prezentująca pogłębiony obraz polityki prowadzonej przez Stolicę Apostolską. Dowiadujemy się z niej jak ważnym ośrodkiem światowej dyplomacji jest rzymska stolica chrześcijaństwa oraz jaką rolę odgrywa akredytowane przy niej grono przedstawicieli poszczególnych państw, w tym i Polski.

Duża wartością książki jest pierwsza tak wnikliwa na polskim rynku księgarskim, analiza roli, jaką Stolica Apostolska odgrywa w światowej dyplomacji – choć nie ma ona żadnych przysłowiowych „dywizji” ani nie jest potęgą gospodarczą.

Była Ambasador RP ukazuje również, dokonany w dużej mierze dzięki niej samej, proces zmiany koncepcji działania kierowanej przez nią placówki dyplomatycznej. Polegało to na ewolucji polskiej ambasady przy Stolicy Apostolskiej z placówki nastawionej na kontakty dwustronne: Polska – Watykan, na rzecz „ambasady multilateralnej”. Rolę jaką odgrywa Stolica Apostolska, Autorka przyrównuje do najważniejszych organizacji międzynarodowych, o wielkim globalnym autorytecie. Stąd ambasady przy niej ustanowione mają wyraźne cechy ambasad multilateralnych.

Suchocka wykazuje, że dzięki tej rozszerzonej koncepcji Ambasada RP przy Stolicy Apostolskiej zaczęła odgrywać także istotną rolę wśród Korpusu Dyplomatycznego akredytowanego w Rzymie, a Polska stała się ważnym sojusznikiem działań Stolicy Apostolskiej na arenie międzynarodowej.

Przy okazji poznajemy rzymskie klimaty, urok Wiecznego Miasta, jak również życie rzymskich rodów arystokratycznych, wśród których Hanna Suchocka, jako ambasador i była premier Rzeczypospolitej, znalazła należne sobie miejsce.

Książka ta jest również dowodem jak bardzo polska Ambasador pokochała Rzym, jego kulturę i duchowość. Dzięki jej lekturze i opisanym tam historiom nie tylko poznamy strukturę i mechanizmy działania Stolicy Apostolskiej oraz tajniki protokołu dyplomatycznego, ale i sam Rzym i jego niezwykłe uroki, miasta, w którym jak chyba nigdzie indziej „sacrum” przeplata się z „profanum”. Suchocka opowiada nie tylko o postaciach z pierwszych stron gazet, ale również z sympatią i nostalgią wspomina zwykłych ludzi, których spotykała na targu, w małych sklepikach, ulubionych trattoriach i kafejkach.

Jest to także wyjątkowy i bogato ilustrowany przewodnik po najważniejszych zabytkach jak i zaułkach Wiecznego Miasta. Autorka opisuje znane i mniej znane miejsca. Idąc za jej wskazówkami, możemy podczas rzymskich wędrówek uciec od miejsc pełnych turystów i odnaleźć ukryte skarby na uboczu.

Hanna Suchocka misję Ambasadora RP przy Stolicy Apostolskiej pełniła w latach 2001–2013 w czasie pontyfikatów Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka. Była jednym z najdłużej pełniących tę funkcję dyplomatów, nabyła też olbrzymie doświadczenie.

Hanna Suchocka; „Ambasador u trzech papieży”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2018.