Św. Klemens Hofbauer – apostoł Wiednia i Warszawy

Żyjący na przełomie XVIII i XIX wieku (1751-1820) redemptorysta św. Klemens Hofbauer (Dworzak) swoją osobą i pracą łączył trzy narody: czeski, polski i austriacki

Apostołowi Wiednia i Warszawy nieobca była idea europejska – do swych zakonnych współbraci pisał, że poszukuje „trwałego miejsca, gdzie będzie mógł zgromadzić przy jednym stole ludzi z różnych narodów: Francuzów, Niemców, Polaków i wysyłać ich do pracy na cały świat”. Zwany “drugim założycielem” redemptorystów, poprzez swoich uczniów wpłynął na kształt katolicyzmu XIX wieku.

Św. Klemens pochodził z Moraw. Na chrzcie otrzymał imię Jan. Był dziewiątym spośród dwanaściorga dzieci Hofbauerów i już w dzieciństwie myślał o tym, żeby zostać księdzem. By zarobić na naukę w gimnazjum, pracował jako piekarz u norbertanów. Z braku pieniędzy jednak nie mógł uczyć się dalej, został więc mnichem i pielgrzymem. Udał się najpierw do Wiednia, a potem z pielgrzymką do Rzymu. Tam po raz pierwszy spotkał się z redemptorystami, do których wstąpił, przyjmując zakonne imię Klemens. W 1785 roku jako pierwszy niemieckojęzyczny redemptorysta przyjął święcenie kapłańskie. Wkrótce zakon wysłał go na północ, by tam zakładał nowe prowincje. W 1787 r. dotarł do Warszawy, gdzie w kościele św. Benona na Nowym Mieście prowadził duszpasterstwo dla wiernych języka niemieckiego. W stolicy spędził 21 lat na intensywnej pracy charytatywnej i duszpasterskiej. Prowadził w Warszawie sierociniec i internat oraz szkołę elementarną, w której uczyło się od kilkaset dzieci. Utworzył też jedyną wówczas w Warszawie szkołę dla dziewcząt. Większość dzieci mieszkała i uczyła się tam za darmo. By uzyskać pieniądze na utrzymanie wszystkich tych dzieł nieraz osobiście żebrał w bogatych domach warszawskich.

Opieką duszpasterską św. Klemens otaczał służące, których wówczas było w Warszawie około 11 tys. Pomagał w nawróceniu i zmianie życia prostytutkom warszawskim. Założył kilka bractw, drukarnię oraz wydawnictwo książek religijnych i szkolnych. Ciągle też zyskiwał nowe powołania dla swojego zgromadzenia, zapewniając chłopcom dobre wychowanie i wykształcenie. W Warszawie utrzymywał dwa kościoły: św. Benona oraz opuszczony po kasacie zakonu kościół jezuicki przy katedrze.

Przeżywał razem z Warszawą burzliwe chwile jej historii przełomu XVIII i XIX wieku: Sejm Czteroletni i uchwalenie Konstytucji 3 Maja (1791), Targowicę (1793), drugi i trzeci rozbiór Polski (1793, 1795), batalie napoleońskie i utworzenie Księstwa Warszawskiego (1806-1815). Skazany przez zaborców na wygnanie, osiadł w Wiedniu, gdzie w dalszym ciągu z całych sił pracował duszpastersko. Zasłynął tam jako niezmordowany spowiednik i wspaniały kaznodzieja. Duchowo i materialnie wspierał młodzież uniwersytecką. Zgromadził wokół siebie i uformował grupę inteligencji, która później przyczyniła się do odnowy duchowej Austrii.

Klemens Hofbauer zmarł w Wiedniu 15 marca 1820 roku. Beatyfikował go papież Leon XIII w 1888 roku, a Pius X w 1904 roku uroczyście wpisał go do katalogu świętych. Ze względu na wielkie zasługi dla Warszawy jest zaliczany do świętych polskich i uznawany za współpatrona stolicy, gdzie też wystawiono mu pomnik w pobliżu kościoła sakramentek na Nowym Mieście.