Święta Lipka: trwa szczyt pielgrzymkowy w Sanktuarium Matki Jedności Chrześcijan

W sierpniu obchodzony jest jeden z dwóch dorocznych odpustów w sanktuarium Matki Jedności Chrześcijan w Świętej Lipce. W tym czasie przybywają tam pielgrzymi i turyści z całej Polski. W ciągu roku świętolipskie sanktuarium odwiedza nawet milion osób.

Sierpniowy szczyt pielgrzymkowy jest drugim w ciągu roku. Pierwsi pielgrzymi, którzy przybywają na majowy odpust Nawiedzenia Świętej Elżbiety, który obchodzony jest w ostatnią niedzielę maja. Najwięcej pielgrzymów przybywa wówczas w zorganizowanych grupach z Mrągowa, Reszla, Giżycka i Kętrzyna tworząc Pielgrzymkę Gwiaździstą. – Do świętej Lipki przybywają też pielgrzymi z całej Polski – podkreśla kustosz sanktuarium o. Aleksander Jacyniak SJ.

Również w sierpniu przybywają tu wierni nie tylko z Mazur. Odpustowe uroczystości związane z uroczystością Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny trwają blisko tydzień. W tym roku rozpoczęła je niedzielna uroczystość Matki Bożej Świętolipskiej i zarazem 51. rocznica koronacji cudownego obrazu.

Liturgii z udziałem licznych pielgrzymów przewodniczył jezuita o. Rafał Kobyliński SJ. Podczas procesji z darami wprowadzono do świątyni relikwie cząstkowe nowych świętych i błogosławionych, m.in. św. Jana Kantego, św. Marii Józefy od Serca Jezusowego, św. Teresa od Jezusa z Andów, czy św. Marii Krystyny od Niepokalanego Poczęcia.

Na koniec Mszy św. poświęcony został nowy konfesjonał, który służyć będzie przybywającym do Świętej Lipki, zwłaszcza niedosłyszącym pielgrzymom. Poświęcono również ikony wykonane podczas warsztatów ikonopisania.

We wtorek wieczorem odbędzie się uroczyste nabożeństwo fatimskie, na zakończenie, którego odbędzie się procesją z figurą Matki Bożej. Z kolei w środę, czyli w liturgiczne wspomnienie św. Maksymiliana Kolbego, pielgrzymi będą polecać chorych. Główne uroczystości odpustowe rozpoczną się w środę wieczornym Apelem Maryjnym.

Kulminacją obchodów w świętolipskim sanktuarium będzie suma odpustowa uroczystości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, w której udział weźmie kilka tysięcy pielgrzymów. Liturgii przewodniczyć będzie bp Antoni Pacyfik Dydycz, biskup senior diecezji drohiczyńskiej.

Jak zapowiada kustosz, o. Aleksander Jacyniak SJ, podczas procesji z darami zostaną wniesione relikwiarze z relikwiami czterech Ewangelistów, ofiarowane świętolipskiemu sanktuarium przez Kurię Generalną Zakonu Jezuitów w Rzymie. – Od tego momentu nasza bazylika będzie prawdopodobnie jedyną świątynią w Polsce, która będzie posiadać relikwie czterech ewangelistów – podkreśla kustosz.

W czwartek i piątek wieczorem odbędą się koncerty w ramach 31. Świętolipskich Wieczorów Muzycznych.

Ociec Aleksander Jacyniak SJ zwraca uwagę, że świętolipskie sanktuarium jest najchętniej odwiedzaną przez pielgrzymów świątynią jezuicką w Polsce. Co roku odwiedza ją, w zależności od szacunków, od 450 tys. do miliona pielgrzymów rocznie.

Duchowny wskazuje, że zachwyceni pięknem świątyni przybywają do Świętej Lipki również zwyczajni turyści, a także uczestnicy różnych warsztatów, m.in. muzyki liturgicznej, czy ikonopisarstwa. W Świętej Lipce odbywają się także Spotkania Małżeńskie, rekolekcje dla liturgicznej służby ołtarza, nadzwyczajnych szafarzy Komunii Świętej, kapłanów oraz członków i członkiń różnych zakonów i zgromadzeń zakonnych.

Sanktuarium w Świętej Lipce leży nieopodal historycznej granicy katolickiej Warmii i protestanckich Mazur, blisko dawnej granicy I Rzeczpospolitej i państwa pruskiego. Od kilkudziesięciu lat Święta Lipka pełni funkcję Sanktuarium Matki Jedności Chrześcijan, właśnie ze względu na położenie na styku ziem warmińskiej i mazurskiej oraz czterech wyznań: rzymskokatolickiego, greckokatolickiego, prawosławnego i ewangelickiego.

Początki tutejszego miejsca kultu maryjnego sięgają XIV w. Według ustnie przekazywanej informacji więziony w lochach kętrzyńskiego kościoła skazaniec dzięki interwencji Matki Bożej wyrzeźbił w drewnie Jej figurkę z Dzieciątkiem. Po wykonaniu rzeźby został uwolniony, a figurkę zawiesił na lipie przy drodze z Kętrzyna do Reszla. Rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem zasłynęła cudami. Z czasem wokół lipy wybudowano kaplicę; nie wiadomo, jak ona wyglądała. Kaplicę obsługiwali duchowni krzyżaccy z Kętrzyna.

Już w średniowieczu ustalił się zwyczaj organizowania pielgrzymek do Świętej Lipki, do której dla uzyskania odpustu i w nadziei uzdrowienia przybywali pielgrzymi nie tylko z Prus i Warmii, ale również z Mazowsza. Ostatni wielki mistrz krzyżacki Albrecht Hohenzollem w 1519 r. pielgrzymował pieszo i boso z Królewca do Świętej Lipki.

W 1525 r. – po sekularyzacji państwa krzyżackiego i przyjęciu przez nie luteranizmu jako religii państwowej, wiara katolicka została zakazana, a kult świętych uznano za zabobon. Podburzeni przez starostę protestanci z Kętrzyna zburzyli kaplicę, figurkę wrzucili do jeziora Wirowego. Ścięli lipę a na jej miejscu ustawili szubienicę.

W 1618 r. katolicy odzyskali swobody wyznaniowe, a sekretarz króla Zygmunta III Stefan Sadorski wykupił całą Świętą Lipkę. Administracja i prawo użytkowania Świętej Lipki zostały przekazane Jezuitom. Odtąd była ona katolickim sanktuarium, funkcjonującym jednak w otoczeniu protestantyzmu.

Odbudowa kaplicy zapoczątkowała rozkwit sanktuarium. Znacznie rozwinął się ruch pielgrzymkowy. W 1685 Jezuici przygotowywali teren pod budowę, gromadzili materiały, ścięto część wzgórza, zasypano bagna, a grunt umacniano wbijając gęsto długie pale olchowe okute na końcu żelazem. Kamień węgielny poświęcił biskup warmiński kardynał Michał Radziejowski 1 listopada 1687. Kościół został konsekrowany 15 sierpnia 1693 r. przez biskupa Jana Stanisława Zbąskiego.

W ołtarzu głównym umieszczony jest obraz Matki Bożej, wzorowany na ikonie Matki Bożej z rzymskiej Bazyliki Większej Matki Bożej. Na zamówienie jezuitów wykonał go w 1640 r. Bartłomiej Pens, Belg mieszkający w Elblągu, który po zajęciu tego miasta przez Szwedów na stałe przeniósł się do Wilna. Samuel Gräwe – złotnik z Królewca wykonał srebrną sukienkę na ten obraz, srebrne ozdoby na tabernakulum ze sceną Ostatniej Wieczerzy i Wieczerzy w Emaus oraz monstrancję w kształcie drzewa lipowego z figurką Matki Bożej.

Po kasacie zakonu Jezuici wrócili do Świętej Lipki (znajdującej się wówczas na terenie państwa niemieckiego) dopiero w 1932 r., i podjęli prace związane z parafią i sanktuarium. Po wojnie rosła sława Sanktuarium, zaczęły odwiedzać pielgrzymki i wzrastał ruch pielgrzymkowy jak i turystyczny.

Obraz został przyozdobiony koronami papieskimi 11 sierpnia 1968 r. Ceremonii dokonał Prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński, a sumę celebrował kardynał Karol Wojtyła. Papież Jan Paweł II dekretem z dnia 241utego 1983 r. nadał kościołowi w Świętej Lipce tytuł Bazyliki Mniejszej.

20 kwietnia 2018 r. prezydent Andrzej Duda wydał rozporządzenie uznające Sanktuarium Świętolipskie za Pomnik Historii. Tytuł Pomnika Historii otrzymują wyjątkowe obiekty i tereny o najwyższych w skali kraju wartościach historycznych, architektonicznych, artystycznych i naukowych. To prestiżowe wyróżnienie nadano w sumie od 1994 roku 91 zabytkom. Jest to najwyższa forma wyróżnienia terenu lub obiektu zabytkowego, jakim dysponuje Państwo Polskie.

Święta Lipka nosi tytuł „sanktuarium Matki Jedności Chrześcijan”. Po dzisiejszy dzień do Matki Bożej Świętolipskiej przychodzą także ewangelicy. – Warmia jest szczególnym regionem, gdy chodzi o przenikanie się dwóch chrześcijańskich tradycji: katolickiej i protestanckiej – wyjaśnia w rozmowie z KAI metropolita warmiński abp Józef Górzyński.