Święta Żydówka, męczennica z Auschwitz

Urodzona w rodzinie żydowskiej, z początku ateistka, po nawróceniu zginęła w Auschwitz jako karmelitanka. 9 sierpnia Kościół wspomina niezwykłą postać – św. Edytę Stein, patronkę Europy.

W tym roku w jej liturgiczne wspomnienie mija dokładnie *60 lat od dnia, w którym zginęła w komorze gazowej* w Oświęcimiu. Podczas kanonizacji 11 października 1998 r. Jan Paweł II nazwał Edytę Stein „wybitną córką Izraela i córką Kościoła” oraz zaapelował by nigdy więcej nie powtórzyła się zbrodnia ludobójstwa. „Od tej chwili, wspominając nową świętą każdego roku, nie możemy nie pamiętać jednocześnie o Shoah, o tym okrutnym planie zagłady narodu, o planie, którego ofiarą padły miliony braci i sióstr Żydów” – mówił wtedy Papież w homilii.
Edyta Stein urodziła się 12 października 1891 r. we Wrocławiu. Była najmłodszym z 11 dzieci *w gorliwej i praktykującej rodzinie żydowskiej*. Od wczesnego dzieciństwa była żądna wiedzy. Na uniwersytetach we Wrocławiu, Getyndze i Fryburgu studiowała psychologię, historię i literaturę niemiecką a przede wszystkim filozofię. Była uczennicą a później *asystentką Edmunda Husserla, przyjaźniła się m.in. z Martinem Heideggerem oraz Romanem Ingardenem*. Wierzyła tylko rozumowi i uważała się *za ateistkę*.
Jeszcze w czasie studiów wśród jej przyjaciół byli głęboko wierzący chrześcijanie, którzy swoim życiem intrygowali Edytę. Fascynowała ją żarliwa modlitwa, którą obserwowała odwiedzając kościoły katolickie. Kiedyś widząc prostą kobietę, która z zakupami weszła do katedry by się pomodlić, zapisała: „Do synagog i kościołów protestanckich, które odwiedzałam, przychodziło się wyłącznie na nabożeństwo. Tutaj natomiast wśród zgiełku codzienności przyszedł ktoś do pustego kościoła jak na poufną rozmowę. Nigdy nie mogłam tego zapomnieć”.
Przełomowym momentem w nawróceniu była lektura „Księgi życia” św. Teresy z Avila. Mieszkając w 1921 r. u przyjaciół z nudów sięgnęła po tę książkę i już nie mogła się od niej oderwać, czytała całą noc. Po skończeniu miała powiedzieć: *”Oto jest prawda!”*. Natychmiast *kupiła katechizm* i mszał katolicki, przestudiowała je i poszła na Mszę św. Po mszy poprosiła księdza o chrzest.
Została ochrzczona 1 stycznia 1922 r. przyjmując imię Teresa. Pragnęła wstąpić do zakonu, ale za radą kierownika duchowego odłożyła tę decyzję. Przez dalszych 11 lat była nauczycielką i działaczką społeczną. Przemierzała Europę głosząc odczyty o potrzebie odnowy społeczeństwa i państwa, o powołaniu i roli kobiety, pokoju i godności ludzkiej. W dalszym ciągu zajmowała się też pracą naukową.
Dopiero w 1933 r. została przyjęta *do klasztoru karmelitanek w Kolonii*. Po nawróceniu i przyjęciu chrztu odnalazła też na nowo swoją tożsamość żydowską i była dumna z tego, że jest blisko Chrystusa nie tylko przez wiarę ale i ze względu na więzy krwi. Przeczuwała *cierpienie* i z góry *ofiarowała je za naród żydowski*. Zgodnie z własnym życzeniem otrzymała imię zakonne „…od Krzyża – Teresa Benedykta od Krzyża”. W kwietniu 1938 r. złożyła śluby wieczyste a w grudniu tego roku, po pogromach żydowskich w Niemczech, wyjechała z Kolonii do holenderskiego Karmelu w Echt.
Odczytanie 26 lipca 1942 r. w kościołach Holandii protestu zwierzchników Kościołów chrześcijańskich przeciwko prześladowaniu Żydów spowodowało falę aresztowań szczególnie pośród katolików pochodzenia żydowskiego. Wśród aresztowanych znalazła się Edyta Stein i jej siostra Róża. Jeszcze na kilka dni przed śmiercią, nie chcąc korzystać z faktu swojego chrztu, odrzuciła szansę uratowania i pragnęła umrzeć razem z innymi Żydami. 7 sierpnia obie siostry zostały *deportowane do Oświęcimia*, gdzie 9 lub 10 sierpnia poniosły śmierć w komorze gazowej.
Edyta Stein zostawiła po sobie *wiele pism filozoficznych i duchowych*. Najważniejsze z nich to „O zagadnieniu wczucia”, „Byt skończony i wieczny” oraz niedokończone dzieło „Wiedza krzyża”.
Papież Jan Paweł II beatyfikował ją 1 maja 1987 r. w Kolonii a kanonizował w Rzymie 11 października 1998 r. Podczas Mszy św. celebrowanej 1 października 1999 w bazylice św. Piotra na rozpoczęcie Zgromadzenia Specjalnego Synodu Biskupów dla Europy Jan Paweł II ogłosił ją współpatronką Europy wraz ze św. Brygidą Szwedzką i św. Katarzyną ze Sieny.