Sympozjum o średniowiecznej pustelnicy bł. Dorocie z Mątów

Życie bł. Doroty z Matów, średniowiecznej pustelnicy i patronki diecezji elbląskiej, było głównym tematem VI Sympozjum Dorotańskiego W Kwidzynie. W tym roku przypada 675. rocznica jej urodzin. Nie zabrakło też nawiązań do rozwoju życia pustelniczego w tradycji Wschodu i Zachodu.

Bp Jacek Jezierski wyraził wdzięczność za przybycie do Kwidzyna dużego grona naukowców, którzy poświęcili czas osobie bł. Doroty, a także tłem i kontekstami jej życia.

O. prof. dr hab. Bazyli Degórski (Angelicum, Rzym) przybliżył w przesłanym wykładzie postacie najstarszych chrześcijańskich pustelników i pustelnic w Egipcie, natomiast ks. prof. dr hab. Wojciech Zawadzki (UKSW, Warszawa) opowiedział zebranym o życiu pustelniczym w tradycji Kościoła zachodniego oraz jego przykładach na terenach polskich i pruskich. Konkretnym tego przykładem jest bł. Juta z Chełmży (z Bielczyn), pustelnica i mistyczka z XIII w., o której opowiedział diakon prof. dr hab. Waldemar Rozynkowski (UMK).

Prelekcja dr hab. Marty Kowalczyk (WSD Elbląg) dotyczyła problematyki związanej z lokalizacją kwidzyńskiej pustelni bł. Doroty z Mątów w oparciu o relacje Jana z Kwidzyna. Dr Lech Łbik w swoim wystąpieniu wprowadził słuchaczy w problematykę cudów przypisywanych bł. Dorocie, znanych z przekazów o błogosławionej z Mątów. Natomiast dr hab. Monka Jakubek-Raczkowska (UMK) przedstawiła referat pt. Imagines pulcherrime. Kategoria piękna w mistyce bł. Doroty.

Wystąpienie dr. hab. Juliusza Raczkowskiego (UMK) oraz mgr Katarzyny Bucław (Muzeum Diecezjalne w Toruniu) skupiło się na prezentacji obrazu trzech świętych czczonych w Prusach: św. Rozalii z Palermo, bł. Doroty z Matów, bł. Juty z Chełmży. Wizerunek ten namalowany przez nieznanego autora (autorów) w 1637 r. znajdował się pierwotnie w kościele świętych Janów w Toruniu, a po II wojnie światowej znalazł miejsce w pałacu biskupim w Pelplinie. Mgr Alicja Grabowska-Lysenko (TNT) opisała w swojej prelekcji losy „relikwii” z kwidzyńskiego rekluzorium bł. Doroty.

Znajdujące się w metalowym pudełku cząstki cegieł i zaprawy murarskiej są świadectwem starań o odnowę kultu pruskiej mistyczki w XVII wieku. Ostatni z referatów wygłoszony przez dr. hab. Radosława Biskupa (prof. UMK) dotyczył perspektywy badań nad dziejami diecezji pomezańskiej, a zwłaszcza nowej edycji źródeł. Prelegent jest także autorem tłumaczenia z języka niemieckiego na polski książki Mario Glauerta poświęconej Pomezańskiej Kapitule Katedralnej w średniowieczu.

Organizatorami sympozjum byli: bp Jacek Jezierski – biskup elbląski, Andrzej Krzysztofiak – burmistrz Kwidzyna, ks. kan. Ignacy Najmowicz – prepozyt kapituły w Kwidzynie, Janusz Trupinda – dyrektor Muzeum Zamkowego w Malborku.

***

Bł. Dorota przyszła na świat w 1347 r. we wsi Mątowy Wielkie k. Malborka w rodzinie niderlandzkiego kolonisty Wilhelma oraz jego żony Agaty. W 1363 r. poślubiła Adalberta, mieszczanina i płatnerza gdańskiego. Zamieszkała w Gdańsku przy ul. Długiej.

W małżeństwie tym przyszło na świat dziewięcioro dzieci, z których ośmioro zmarło w wyniku trwających w tym czasie epidemii. Z jedyną ocalałą od śmierci córką Gertrudą (mniszką benedyktynką w Chełmnie) Dorota prowadziła korespondencję na tematy ascetyczno-mistyczne. Relacje z mężem były dość napięte i trudne. Adalbert nie rozumiał praktyk religijnych Doroty. Jednak poprzez cierpliwość i łagodność żony nawrócił się.

Dorota odbyła szereg pielgrzymek, m.in. do Koszalina, Akwizgranu, Einsiedeln, Rzymu. Po śmierci męża swoje ostatnie lata życia związała z katedrą diecezji pomezańskiej w Kwidzynie. Przybyła tu, by korzystać z kierownictwa wybitnego teologa i dziekana kapituły kwidzyńskiej kanonika Jana. Za jego poparciem, za zgodą biskupa pomezańskiego oraz kapituły, wybrała życie pustelnicze poprzez zamurowanie w celi (rekluzorium) przy kościele katedralnym.

Zmarła w opinii świętości w swojej pustelni 25 czerwca 1394 r. Renesans jej kultu w Polsce i w Niemczech Zachodnich nastąpił po II wojnie światowej. W 1976 r. Stolica Apostolska zatwierdziła dekret stwierdzający heroiczność życia oraz istnienie kultu bł. Doroty od niepamiętnych czasów. Dekret podpisany został przez papieża Pawła VI i jest równoznaczny z aktem beatyfikacji (pleni iure).

Jest patronką diecezji elbląskiej.