Sympozjum „Rodzina po pandemii. Wyzwania i zadania”

„Rodzina po pandemii. Wyzwania i zadania” – to tytuł Diecezjalnego Sympozjum Naukowego, które odbyło się 22 października br. w budynku Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Sosnowcu. Gościem specjalnym wydarzenia był Rzecznik Praw Dziecka – mec. Mikołaj Pawlak.

W wydarzeniu wziął udział bp Grzegorz Kaszak. W słowie inaugurującym konferencję naukową przypomniał zebranym główny cel spotkania: „Tematem dzisiejszej konferencji są wyzwania stojące przed rodziną po pandemii koronawirusa. Cieszmy się obecnością pana rzecznika Mikołaja Pawlaka – Rzecznika Praw Dziecka. Wiemy, że trudna i niełatwa sytuacja, która wytworzyła się w czasie pandemii wpłynęła na życie i relacje w naszych rodzinach. To sympozjum będzie okazją, aby przyjrzeć się tym problemom oraz do zadania swoich pytań po wysłuchaniu prelekcji”.

Pierwszym prelegentem był ks. dr hab. Paweł Sobierajski, duszpasterz środowisk twórczych w diecezji sosnowieckej. Kapłan przedstawił zgromadzonemu audytorium wykład zatytułowany: Agresja w czasie pandemii w domu i środowisku rodzinnym. Reagowanie w sytuacjach wywołujących napięcie.

– Środowisko rodzinne czasów Covid i Post-Covid zostało dotknięte dramatem lawiny rozwodów, które za każdym razem u początków mają psychiczną czy fizyczną przemoc, zdradę, chęć rewanżu, konieczność ucieczki, czyli agresję jawną lub ukrytą. W Portugalii liczba wniosków o rozwód wzrosła pięciokrotnie, a w Hiszpanii liczba samych rozwodów wzrosła o ponad 70% rok do roku – zauważył ks. Sobierajski.

Kapłan zwrócił także uwagę audytorium na różne wymiary agresji: „Intryga, plotka, obmowa potrafią ranić bardziej niż nóż. To rodzaj agresji pośredniej, nie skierowanej wprost do osoby, której dotyczy, ale jednak w nią uderza. Dzieci obserwujące agresywne działania z reguły powtarzają je w wieku dorosłym. Stosują ten sam wachlarz agresywnych działań, często po latach „wzbogacając” go o własne, nowe elementy”.

Kończąc swoje wystąpienie duchowny zachęcił zebranych do świadomego przeżywania swoich uczuć, także tych niechcianych, aby nie reagować bezrefleksyjnie na doświadczaną przemoc: „Agresją nie wyleczymy agresji. Krzywdą nie wyleczymy krzywdy. To nie pedagogiczne, niewychowawcze, ale przede wszystkim – co ważne szczególnie dla nas – nieewangeliczne. W napięciu można zareagować bezrefleksyjnie lub refleksyjnie. To drugie wyjście pozwala nam wybrać drogę empatii. To właśnie ona pozawala nam przebaczyć oraz być asertywnym, mówiąc o tym co przeżywamy (komunikat „ja”). Tego niestety nie da się wyssać z mlekiem matki. Tego trzeba się nauczyć. Jeśli czujesz, że tracisz panowanie nad sobą, opuść pole bitwy, wycisz się i wróć z nowym rozwiązaniem. Wybierajmy współpracę, a jeśli trzeba także drogę współcierpienia”.

Po przerwie głos zabrał Mikołaj Pawlak – Rzecznik Praw Dziecka. W swoim wystąpieniu zatytułowanym Wpływ pandemii COVID-19 na jakość relacji rodzinnych przypomniał podstawę prawną oraz zakres swojej działalności.

Jak zaznaczył gość specjalny sympozjum, prawa człowieka i prawa dziecka są zapisane w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a najważniejsze z nich to: prawo do życia i ochrony zdrowia, prawo do wychowania w rodzinie, prawo do nauki (obowiązek do 18. roku życia) oraz prawo do godziwych warunków życia.

Mikołaj Pawlak przypomniał również, że doskonale znana na świecie Karta Praw Dziecka to „owoc polskiej myśli prawniczej lat 70. minionego wieku”. Dziś Karta jest fundamentalnym punktem odniesienia w kwestii ochrony praw dzieci w Europie i w świecie.

Rzecznik Praw Dziecka przypomniał uczestnikom sympozjum, że w bieżącym roku opublikowano pierwsze części kompleksowego raportu pt. Ogólnopolskie badanie jakości życia dzieci i młodzieży w Polsce.

– Badanie zostało przeprowadzone na reprezentatywnej grupie ok. 7 tys. dzieci i dotyczyło 6 obszarów ich życia: relacja do szkoły, relacja do rodziny, opinia dziecka o własnym zdrowiu psychicznym i fizycznym, relacje z rówieśnikami oraz opinia dziecka o jego świecie (np. media, elektronika itp.). – wyjaśnił rzecznik.

Mikołaj Pawlak podzielił się pierwszymi owocami badań:

– Po pandemii dzieci bardzo pozytywnie wypowiadają się o swojej szkole, chcą do nie wrócić, czują się w niej dobrze, tęsknią za relacjami koleżeńskimi. Z badań wynika, że aż 80-85% dzieci chwaliło swoje warunki rodzinne i domowe. Oznacza to równocześnie, że 15% dzieci żyje w warunkach „interwencyjnych”. W Polsce jest ponad 7 mln dzieci, co roku pojawia się w sądach 0,5 mln spraw rodzinnych, w których zawsze pojawia się wątek dziecka. Oznacza to, że 15% dzieci nie ma poczucia bezpieczeństwa we własnym domu. – podkreślił Mikołaj Pawlak.

Rzecznik Praw Dziecka przytoczył w swoim wystąpieniu wiele przykładów, ilustrujących wyzwania stojące przed rodzinami we współczesnym świecie, który często jest pełen pośpiechu i „substytutów wrażliwości”.

– Okazuje się, że najnowsze samochody otrzymują w wyposażeniu funkcję alertu, który po wyłączeniu silnika przypomina nam „sprawdź foteliki!” Auto musi nam przypomnieć, że mamy dzieci? Przypomnijmy sobie sytuację ze Szczecina, gdzie dziecko zasnęło na tylnym siedzeniu i pozostawione w aucie przez rodzica, zmarło w wyniku upału – zauważył Mikołaj Pawlak.

Na zakończenie swojego wystąpienia Rzecznik Praw Dziecka zachęcił zebranych do reagowania na przypadki przemocy i agresji w rodzinach. Podkreślił, że nie powinno się rozważać takich reakcji w kategorii donosu.

– Czas pandemii zweryfikował nasze postawy. Jeśli chodzi o życie i zdrowie naszych dzieci, nie ma innej drogi niż reagowanie, bo to jest szansa na uratowanie naszych relacji. Takiego reagowania uczą nas same dzieci. Od 2 lat Dziecięcy Telefon Zaufania (800 12 12 12) działa 24 godziny na dobę. Tylko w 2021 r. odebraliśmy niemal 40 tys. połączeń od dzieci i młodzieży. Czasem dzwonią o 2-3 w nocy prosząc o pomoc lub mówiąc o grupie, która wzięła jakieś substancje. Rusza ich sumienie. Próbują naprawić swoje błędy lub przeciwdziałać krzywdzie – podkreślił Mikołaj Pawlak.

Sympozjum zakończyła otwarta dyskusja, podczas której zaproszeni prelegenci odpowiadali na pytania audytorium.

Diecezjalne Sympozjum „Rodzina po pandemii. Wyzwania i zadania” została zorganizowana przez Wydział Katechetyczny Kurii Diecezjalnej w Sosnowcu, a koordynatorem i prowadzącym wydarzenie był ks. Michał Borda – dyrektor wydziału.