Szkoły katolickie

Szkolnictwo katolickie jest rzeczywistością, która w wolnej Polsce odradza się powoli, gdyż wymaga to odpowiednich środków materialnych oraz kadr. Sektor ten został niemal całkowicie zlikwidowany za czasów komunistycznych. Szkoły katolickie prowadzone są przez zgromadzenia zakonne, diecezje, parafie, stowarzyszenia bądź fundacje. Publikujemy fragment raportu przygotowanego z okazji 25 – lecia Katolickiej Agencji Informacyjnej. Raport dotyczy głównych kierunków działalności Kościoła katolickiego w Polsce.

W roku szkolnym 2017/18 w Polsce było 567 szkół katolickich. Po reformie oświatowej z 2017 r., z którą związane było łączenie niektórych gimnazjów ze szkołami podstawowymi, mamy: 263 katolickie szkoły podstawowe, 42 szkoły specjalne, 136 liceów, 18 techników i 8 szkół artystycznych. Uczy się w nich ok. 70 tys. dzieci i młodzieży.

Najwięcej w archidiecezji krakowskiej – 53 i w obu stołecznych diecezjach – 59. Najmniej szkół katolickich – trzy – było w diecezjach łomżyńskiej i zamojsko-lubaczowskiej.

Z uwagi na ciekawy program edukacyjny oraz nacisk na wychowanie, a także rozszerzoną ofertę językową oraz dodatkowe zajęcia, szkoły katolickie cieszą się renomą i zaufaniem rodziców.

Odradzanie się szkolnictwa katolickiego

Szkolnictwo katolickie w Polsce obejmuje sieć szkół prowadzonych przez kościelne osoby prawne (zgromadzenia zakonne, diecezje lub parafie) bądź przez różne stowarzyszenia i fundacje, a także osoby prywatne. W PRL przetrwało ledwie kilka renomowanych żeńskich liceów prowadzonych m.in. przez nazaretanki, niepokalanki, zmartwychwstanki, urszulanki czy prezentki, a także męskie liceum księży pijarów oraz zasadnicza szkoła zawodowa salezjanów.

Rozkwit katolickiego szkolnictwa rozpoczął się po roku 1991, gdy umożliwiły to zmiany prawne, a w szczególności ustawa o systemie oświaty. Od tego czasu trwa stały wzrost liczby szkół katolickich w Polsce.

Największą liczbę takich szkół prowadzi powstałe w 1990 r. Stowarzyszenie Przyjaciół Szkół Katolickich. Głównie są to placówki oświatowe, którym ze względów ekonomicznych groziła likwidacja, a które nie tylko udało się uratować przed zamknięciem, ale także znacząco podnieść w nich poziom kształcenia. Za swoją działalność SPSK zostało nagrodzone prestiżową nagrodą Pro Publico Bono w konkursie na najlepszą inicjatywę obywatelską.

Charakter szkół katolickich

Kościół ma prawo do zakładania szkół różnych specjalności oraz stopnia. Przymiotnik „katolicka” przysługuje szkole tylko za zgodą władzy kościelnej, a decyzja o powołaniu takiej szkoły należy do ordynariusza diecezji. Biskup diecezjalny sprawuje nad nią zwierzchność ze strony Kościoła.

Konferencja Episkopatu Polski podkreśla, że szkoły katolickie są ważnymi ośrodkami formacji intelektualnej i moralnej młodego pokolenia oraz odwołują się do chrześcijańskiej wizji człowieka i świata. Placówki te są miejscem integralnego wychowania, ewangelizacji, inkulturacji i wdrażania dialogu pomiędzy młodymi różnych religii i środowisk społecznych.

Ich zadania i program zmierzają do zapewnienia syntezy między kulturą i wiarą. W tej perspektywie szkoła katolicka jest otwarta dla wszystkich, którzy zaakceptują i podejmą przyjętą ofertę programową. Ma ona formować katolików świadomych swojego powołania i miejsca w Kościele i społeczeństwie. Konferencja Episkopatu Polski zwraca uwagę, że bardzo ważny jest odpowiedni wybór nauczycieli, uwzględniający nie tylko kompetencje zawodowe, ale również zdolności wychowawcze czy też praktykowanie życia sakramentalnego. Szkoły katolickie charakteryzują się ponadto wysokim poziomem nauczania religii, która jest tam przedmiotem obowiązkowym.

Działanie szkół katolickich regulowane jest przepisami wydanymi przez Kongregację Wychowania Katolickiego oraz kościelne prawo partykularne. Szczegółowe regulacje są określone w Polskim Dyrektorium Szkół Katolickich.

Rada Szkół Katolickich

Rada Szkół Katolickich została powołana w 1994 r. Zrzesza szkoły katolickie prowadzone przez kościelne osoby prawne oraz szkoły, które zostały uznane za katolickie dekretem biskupa diecezjalnego i są prowadzone przez inne osoby prawne lub fizyczne.

Pracami rady kieruje zarząd, a kandydatura przewodniczącego jest zatwierdzana przez Konferencję Episkopatu Polski. Obecnie tworzą go ks. Zenon Latawiec SDB – przewodniczący, ks. Marek Studenski – zastępca, s. Maksymiliana Wojnar – sekretarz, s. Patrycja Garbacka – skarbnik, Maria Chodkiewicz – członek, Leszek Weichert – członek.

Kościół w Polsce – raport na 25-lecie KAI

Do zadań rady należy organizowanie formacji i dokształcania nauczycieli i wychowawców oraz udzielanie im pomocy prawnej; koordynowanie współpracy między szkołami katolickimi w zakresie wychowania i nauczania, w tym doskonalenia programów wychowawczo-dydaktycznych; wspieranie rozwoju szkół katolickich i świadczenie pomocy w tym zakresie diecezjom, parafiom, zakonom i stowarzyszeniom.

Rada Szkół Katolickich organizuje corocznie Ogólnopolskie Forum Szkół Katolickich, Forum Młodzieży, konferencje, szkolenia i kursy dla dyrektorów szkół i nauczycieli, a także konferencje dla przedstawicieli organów prowadzących szkoły. W 2004 r. utworzyła Placówkę Doskonalenia Nauczycieli – Pro Formatione.

Patronką Rady Szkół Katolickich jest Matka Boża Częstochowska.

Fora, zjazdy, konferencje

Młodzież ze szkół katolickich spotyka się na ogólnopolskich zjazdach co roku w Częstochowie. W 2018 r. na Jasną Górę we wrześniu przybyło ok. 2 tys. młodych przy okazji 19. Ogólnopolskiego Forum Młodzieży Szkół Katolickich pod hasłem „Wypełnijmy dokładnie rolę, jaką Bóg powierza każdemu z nas w swoim Kościele”.

‒ Forum jest spotkaniem młodych z różnych stron Polski, jest okazją dla nich, by zobaczyli, że nie są sami wśród młodych wierzących i będących w Kościele ‒ wyjaśnia ks. Zenon Latawiec, przewodniczący Rady Szkół Katolickich. Tegoroczne spotkanie było pomocą młodym w rozeznaniu powołania, w kontekście synodu biskupów o młodzieży.

***

Cały Raport na 25-KAI dostępny jest TUTAJ.